Του Άγγελου Μανταδάκη
Πρόκειται για τον αρχαιότερο δρόμο της χώρας. Η ανάδειξή του όμως ως μνημείου της κλασικής αρχαιότητας με την αντίστοιχη ιστορική αξία δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Επί 2.500 χρόνια ήταν ο μοναδικός εθνικός δρόμος που συνέδεε την Αθήνα με τη Βόρεια Ελλάδα, την Ήπειρο και την Πελοπόννησο. Για πρώτη φορά ασφαλτοστρώθηκε, όπως μας πληροφορούν τα στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ, το 1927 και έκτοτε έχει την ίδια μορφή, με μόνη διαφοροποίηση κάποιες διαπλατύνσεις.
Στην Ιερά Οδό θα συναντήσουμε λειτουργίες που έχουν υπερτοπικό χαρακτήρα, όπως ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου Αθηνών (1.500 στρέμματα), που εκτός από την εκπαιδευτική του αξία (εγκατάσταση της Γεωπονικής Σχολής) αποτελεί και πολύτιμο πνεύμονα πρασίνου για την Αθήνα. Επίσης στην Ιερά Οδό, στο ύψος του Δαφνίου, συναντάμε το Δρομοκαΐτειο Ίδρυμα που ο Γεώργιος Δρομοκαΐτης το 1887 το παραχώρησε στο κράτος.
Επί της Ιεράς Οδού, στο ύψος του εργοστασίου της Softex, υπήρχε η ελιά του Πλάτωνα, που μετά από 2.000 χρόνια είχε την «ατυχία» να καταστραφεί από έναν αδέξιο οδηγό λεωφορείου ο οποίος έριξε το όχημά του πάνω της.
Η Ιερά Οδός, από την αρχή της διασταύρωσής της με την Πειραιώς, στο ύψος του αρχαίου Νεκροταφείου του Κεραμικού μέχρι τις σιδηροδρομικές γραμμές της Κωνσταντινουπόλεως, είναι δρόμος αμιγούς κατοικίας, όπως έχει χαρακτηριστεί με Προεδρικό Διάταγμα. Παρ’ όλα αυτά μια μικρή βόλτα θα μας πείσει ότι το εν λόγω Προεδρικό Διάταγμα έχει βρεθεί στον «κάλαθο των αχρήστων» κάποιων προνομιούχων συμπολιτών μας, αφού και στις δύο πλευρές του δρόμου βλέπουμε όχι αμιγή κατοικία αλλά αμιγή... σκυλάδικα! Οι εν λόγω «προνομιούχοι» θεωρούν φέουδο την περιοχή και όχι μόνο παραβιάζουν προκλητικά το Προεδρικό Διάταγμα, αλλά επιπλέον ελέγχουν το πάρκινγκ των αυτοκινήτων, απαγορεύοντας ακόμη και στους ντόπιους πολίτες τη χρήση των δρόμων!
Στην αρχή της Ιεράς Οδού επιχειρήθηκε να κατασκευαστεί ο σταθμός του Μετρό. Οι ειδικοί είχαν προειδοποιήσει ότι το έργο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, γιατί θα κατέρρεε το αρχαίο Νεκροταφείο του Κεραμικού, αν κάτω από αυτό περνούσε το τούνελ. Η κατασκευή προχώρησε, με την επιμονή τού τότε αρμόδιου υπουργού, παρά τις προειδοποιήσεις των αρχαιολόγων, μέχρι που κρίθηκε επικίνδυνη από το ΣτΕ και ακυρώθηκε. Είχαν όμως κατασπαταληθεί αρκετά εκατομμύρια ευρώ.
Ταφικά μνημεία
Στην αρχαιότητα η Ιερά Οδός είχε και στις δύο πλευρές της πάρα πολλά ταφικά μνημεία, που είχαν κατασκευαστεί από οικογένειες ευκατάστατων πολιτών της Αθήνας. Σε όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις ακολουθούσαν το μοντέλο της αξιοποίησης των παρόδιων τμημάτων γης. Εκεί έφτιαχναν συνήθως τους τάφους, έτσι ώστε οι νεκροί να είναι εκτός των τειχών, αλλά και ορατοί από κάθε σημείο. Ο Παυσανίας, κατά τη διαδρομή του από την Αθήνα στην Ελευσίνα, κατέγραψε όλα τα αξιόλογα σημεία της Ιεράς Οδού, φτάνοντας ώς τη συμβολή της με τον Κηφισό ποταμό και περνώντας τη λίθινη γέφυρα που υπήρχε ήδη εκεί. Ήταν μια ιδιαίτερα σημαντική κατασκευή, από πλευράς τεχνικής, που τα υπολείμματά της σώζονται ώς σήμερα δίπλα στη σύγχρονη γέφυρα.
Όσοι και όσες ενδιαφέρονται, μπορούν να την επισκεφθούν!
