Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Και στρατιωτικοί και καλλιτέχνες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Και στρατιωτικοί και καλλιτέχνες

Του Πάνου Σκουρολιάκου*

Η ιδιότητα του στρατιωτικού συνοδεύεται από μια σειρά στερεοτύπων ως προς το προφίλ του κατ' επάγγελμα στρατιώτη. Γενναίος, σκληρός, τραχύς, αποφασιστικός, αδίστακτος, είναι κάποια από χαρακτηριστικά που συγκεντρώνει εκείνος που είναι ενταγμένος στις ένοπλες δυνάμεις μιας χώρας και που πρέπει να είναι έτοιμος να την υπερασπιστεί και με την ίδια τη ζωή του, όποτε και όπου χρειαστεί.

Θα λέγαμε πως τα πιο πάνω χαρακτηριστικά δεν ταιριάζουν στο προφίλ ενός ευαίσθητου καλλιτεχνικού δημιουργού που δημιουργεί έργα τέχνης εμπνεόμενος και συγκινούμενος από ευγενικά ερεθίσματα.

Η ιστορία εν τούτοις έχει δείξει πως ένας ευαίσθητος καλλιτέχνης, όταν η ανάγκη το επιβάλει μπορεί να εξελιχθεί σε έναν γενναίο πολεμιστή και πως ένας σκληροτράχηλος πολεμιστής, όταν οι συνθήκες δράσουν ευνοϊκά, μπορεί να μεταμορφωθεί σε έναν αισθαντικό καλλιτέχνη.

Ο μεγάλος τραγικός ποιητής της αρχαιότητος Αισχύλος πολέμησε γενναία κατά των Περσών. Η αίσθηση του μαχητή σημάδεψε το κατοπινό του έργο και μία από τις πιο εμβληματικές τραγωδίες του είναι οι «Πέρσες», που πραγματεύεται τη σπαρακτική απόγνωση των Περσών, για την καταστροφική ήττα τους στη Σαλαμίνα. Ο άλλος σπουδαίος τραγικός ποιητής Σοφοκλής, συμμετείχε ως συνδιοικητής (μαζί με τον Περικλή) του αθηναϊκού στόλου στην επίθεση εναντίον της Σάμου.

Ο μέγιστος των θεατρικών συγγραφέων του 19ου αιώνα Μιλτιάδης Χουρμούζης κατέβηκε στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη δεκαεπτά χρονών και πολέμησε καθ' όλο το διάστημα της Επανάστασης. Με τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους, εκ παραλλήλου με την καλλιέργεια των γραμμάτων, υπηρέτησε και ως αξιωματικός της οριοφυλακής.

Ο ηθοποιός Θεόδωρος Αλκαίος πολέμησε το 1821 και έγραψε τα θεατρικά έργα: «Ο Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη», «Πιττακός ο Μυτιληναίος», «Η άλωσις των Ψαρών». Θανατώθηκε στις σφαγές του Άργους σε σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Γάλλων.

Ο Γεώργιος Αβραμιώτης, ηθοποιός από την Οδησσό, σκοτώθηκε πολεμώντας στην Πελοπόννησο το 1825. Ο Σπυρίδων Δρακούλης, ηθοποιός κι αυτός από την Οδησσό, μέλος του Ιερού Λόχου του Υψηλάντη, έπεσε στο Δραγατσάνι το 1821. Ο Γεώργιος Λασσάνης (1793-1870) είναι άλλος ένας ηθοποιός από την Οδησσό, με καταγωγή από την Κοζάνη, που αγωνίστηκε το 1821. Ο ομότεχνός του Κωνσταντίνος Αριστίας πολέμησε με τον Ιερό Λόχο. Νωρίτερα, είχε σπουδάσει θέατρο στο Παρίσι με χορηγία του ηγεμόνα Καρατζά. Έγραψε το έργο «Αρμόδιος και Αριστογείτων ή Παναθήναια», ενώ μετέφρασε έργα του Μολιέρου διασκευάζοντάς τα στα «καθ' ημάς».

Στα νεότερα χρόνια ο κλάδος των στρατιωτικών επεφύλαξε για τα ελληνικά γράμματα σπουδαία συγκομιδή. Ο αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Παντελής Χορν έγραψε πάνω από τριάντα θεατρικά έργα εκ των οποίων σώζονται δώδεκα πολύπρακτα και τέσσερα μονόπρακτα. Πρωτοποριακά και τολμηρά για την εποχή τους έργα, ταρακούνησαν τον καθωσπρεπισμό του καιρού τους με τα θέματα τους, αλλά και την απαράμιλλη θεατρική τους μαστοριά. Στο Βασιλικό (τότε) Ναυτικό έκανε καριέρα ως γιατρός ο σπουδαίος ποιητής Παύλος Νιρβάνας (Πέτρος Αποστολίδης).

Στα μέσα του εικοστού αιώνα μεγάλος ήταν ο αριθμός των αποφοίτων των παραγωγικών σχολών του στρατεύματος που πέρασαν κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Μεγάλη η συγκομιδή και αυτής της κατηγορίας των στρατιωτικών. Αναφέρουμε αντιπροσωπευτικά τον Δημήτρη Τσιτσιπή του Στρατού Ξηράς, που ανακάλυψε την ποίηση, τη ζωγραφική και την ξυλογλυπτική στους τόπους εξορίας που ακολούθησαν τα ανδραγαθήματά του στην Αλβανία και αργότερα στην αντίσταση ενάντια στους κατακτητές.

Ερχόμενοι πιο κοντά χρονικά και μένοντας στο Πολεμικό Ναυτικό, συναντάμε τον Τάσο Κόρφη (Τάσο Ρομποτή), ευαίσθητο ποιητή, που από την ποίησή του αναβλύζει η νοσταλγία της ζωής στη θάλασσα. Ακόμα ο αρχιπλοίαρχος Δημήτρης Γιακουμάκης, που ανέλαβε, ένστολος ων, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, τη συνέχιση της έκδοσης του σημαντικού λογοτεχνικού περιοδικού «Τομές» του -αριστερού- Δημήτρη Δούκαρη, όταν ο τελευταίος απεβίωσε.

Για να έρθουμε στις μέρες μας, ως γιατρός επίσης υπηρέτησε στον Στρατό Ξηράς και ο πεζογράφος Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος. Ο Σπύρος Παπαδογεώργος, αξιωματικός επίσης του Στρατού Ξηράς, στο Μηχανικό, μας έδωσε ένα από τα διαμάντια της σύγχρονης θεατρικής συγγραφής. Πρόκειται για το έργο «Την άλλη Κυριακή», που πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο «Στοά».

Αυτό το σημείωμα δεν έχει βέβαια φιλοδοξία ανθολογίας ή ποιοτικής αποτίμησης. Νύξεις κάνει απλώς για ένα θέμα με τη δική του, ξεχωριστή σημασία. Η αγάπη στην πατρίδα μπορεί να κάνει τους πάντες γενναίους στρατιώτες. Αλλά και η ευλογία της ειρηνικής ζωής μπορεί να δώσει καρπούς τέχνης, γεννημένους ακόμα και από τους πιο σκληροτράχηλους στρατιώτες.

* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL