Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Μια ελληνορθόδοξη εκκλησία στην Καλκούτα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μια ελληνορθόδοξη εκκλησία στην Καλκούτα

Ο ελληνορθόδοξος ναός της Καλκούτας

Κείμενο - φωτογραφίες:

ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Κάλιγκατ. Στον ιερότερο τόπο των Ινδουιστών στην Καλκούτα και από τους μείζονες προσκυνηματικούς προορισμούς στην Ινδία. Καθημερινά φθάνουν εδώ περισσότεροι από 20.000 πιστοί. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ονομασία της πόλης προέρχεται από τον ιερό αυτόν ναό της Κάλι.

Εξερχόμενος από τον ναό μετά από μια κατατοπιστική ξενάγηση ενός βραχμάνου, βγαίνω στη Σιάμα Πρασάντ Μούκερτζι κατευθυνόμενος αριστερά. Η δεύτερη κάθετος που συναντώ ονομάζεται «Greek Church Row». Η έκπληξη δεν σταματά στην ονομασία του δρόμου. Σχεδόν «απέναντι» από το Κάλιγκατ μιας από τις δημοφιλέστερες θεές του ινδουιστικού πανθέου, βρίσκεται μια ελληνική εκκλησία.

Έκπληξη προκαλεί και η αρχιτεκτονική της. Το τριγωνικό αέτωμα και οι δωρικοί κίονες περισσότερο θυμίζουν αρχαιοελληνικό ναό παρά χριστιανικό. Μια μπλε πινακίδα αναγγέλλει ότι η εκκλησία όχι μόνο είναι ανοικτή καθημερινά, αλλά και τελείται λειτουργία κάθε Κυριακή και μεγάλη γιορτή.

Ελληνική παρουσία από τον 18ο αιώνα

Παρά την αρχική έκπληξη, βρίσκω φυσική την ύπαρξη του ναού. Η παρουσία των Ελλήνων στην Καλκούτα ξεκινά τον 18ο αιώνα. Μάλιστα, δύο επιτάφιες πλάκες στην Πορτογαλική Εκκλησία, του 1713 και του 1728, ανήκουν σε Έλληνες.

Δεκαετία 1750. Έλληνες, Πορτογάλοι, Δανοί, Ολλανδοί, Σκώτοι και Γάλλοι έμποροι αναζητούν την τύχη τους στην Ινδία ερχόμενοι διά ξηράς και θαλάσσης. Δελεάζονται από τη νέα πόλη της Βρετανικής Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών.

Σκοπός τους είναι να πλουτίσουν εισάγοντας στην Ευρώπη φορτία μεταξιού, βάμβακος, μπαχαρικών, αλατιού και εκλεκτής μουσελίνας της Βεγγάλης, την οποία έχουν αρχίσει να φορούν οι Παριζιάνες και να τις μιμούνται σταδιακά και οι υπόλοιπες Ευρωπαίες, και στους ντόπιους προϊόντα όπως τα ελληνικά μάλλινα υφαντά.

Οι Έλληνες θα μπουν και σε προϊόντα στα οποία επένδυσαν οι Βρετανοί αποικιοκράτες, όπως το τσάι. Από δυτικά προς ανατολικά των Ινδιών, οι Έλληνες εγκαθίσταται σε Καράτσι, Βομβάη, Μαδράς, Καλκούτα και Ντάκα. Οι συνθήκες δεν είναι αρχικά οι ιδανικότερες. Μαλάρια και τύφος αποδεκατίζουν πολλούς Ευρωπαίους, μεταξύ αυτών και Έλληνες, και ένας στους τρεις πεθαίνει μετά την εποχή των μουσώνων.


Το εσωτερικό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Και ελληνικό νεκροταφείο

Το 1750 φθάνει στην Καλκούτα ο Αλέξιος Παναγιώτης. Ο διοικητής της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών θα εκτιμήσει το εμπορικό του δαιμόνιο και θα του χορηγήσει άδεια να ανεγείρει εκκλησία για την ελληνική κοινότητα, η οποία δημιουργήθηκε αρχικώς από Φιλιππουπολίτες και Αδριανουπολίτες και στη συνέχεια από νησιώτες, κυρίως Χιώτες.

Η πρώτη ελληνορθόδοξη εκκλησία της Καλκούτας θα λειτουργήσει ατύπως το 1752 και η δεύτερη στις 6 Αυγούστου 1781 στα βόρεια της πόλης, την Αμρατάλα, με γενικό κυβερνήτη της Ινδίας τον Ουόρεν Χάστινγκς. Η ημερομηνία δεν είναι τυχαία. Ο ναός ονομάζεται Μεταμόρφωση του Σωτήρος, που εορτάζεται στις 6 Αυγούστου.

Σχεδόν ταυτόχρονα δημιουργείται ελληνικό νεκροταφείο, έως σήμερα το μοναδικό ελληνικό στην Ασία, με 120 τάφους, εκ των οποίων μόνο οι 108 έχουν επιγραφή, ελληνική ή αγγλική. Μεταξύ αυτών και των ιερέων Δαβίδη, που πέθανε στις 12 Ιουνίου 1808, και Κυριάκου Μαυρουδή, που πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου 1973.

Ο ναός ανεγείρεται χάρη στις προηγηθείσες ενέργειες του Παναγιώτη, παρότι αυτός έχει μεταφέρει την έδρα των επιχειρήσεών του στην Ντάκα, όπου πεθαίνει το 1777. Ο ναός θα λειτουργεί στο κτήριο αυτό έως το 1923. Οι απόγονοι του Παναγιώτη θα αλλάξουν το επώνυμο στο περισσότερο ινδοπρεπές Παρότι, επίθετο που ήδη φέρουν κάποιοι Ινδοί. Το 1786 φθάνει και ο πρώτος Έλληνας δάσκαλος.

«Αδελφοί Ράλλη»

Στην αρχή του 19ου αιώνα φθάνει μια οικογένεια που θα πρωταγωνιστήσει στην ελληνική κοινότητα. Η φίρμα που θα ανοίξει, η γνωστή στην Καλκούτα «Αδελφοί Ράλλη», θα αναπτυχθεί και σταδιακά θα απασχολεί εκατοντάδες Έλληνες. Η οικογένεια Ράλλη θα αποτελέσει σύντομα μέρος της αριστοκρατίας της πόλης, ενώ ανάμεσα στις ελληνικές οικογένειες που θα αναδειχθούν κοινωνικά στην Καλκούτα είναι και των Ντόντη.

Στις 3 Νοεμβρίου 1924 θα μπει ο θεμέλιος λίθος του νέου κτηρίου του ναού και η πρώτη θεία λειτουργία θα πραγματοποιηθεί στις 19 Νοεμβρίου 1925.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Έλληνες επιστρέφουν στην Ελλάδα και η κοινότητα θα παρακμάσει. Τη δεκαετία του 1970 θα απομείνουν περίπου 30 όλοι κι όλοι. Η εκκλησία θα λειτουργεί μόνο όταν έρχονται Έλληνες ναυτικοί και θα κλείσει το 1974.

Το 1982 ένας Έλληνας ιερέας της Αιγύπτου, ο Αθανάσιος Ανθίδης, θα ξεκινήσει ιεραποστολικό έργο στην Καλκούτα και μέσα σε οκτώ χρόνια θα βαπτιστούν 2.000 Ινδοί. Με τον θάνατό του όμως το 1980 η ελληνορθόδοξη κοινότητα των Ινδών εγκαταλείπεται και χάνεται.

Ο Αθωνίτης μοναχός Ιγνάτιος Σέννης, που φθάνει το 1991 με δύο μοναχές -η μια είναι η Κορίνθια μοναχή Νεκταρία Παρδάση-, ξαναχτίζουν τον ερειπωμένο ναό και το 1993 η Φιλανθρωπική Εταιρεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τη συνδρομή κυρίως Ελληνοαυστραλών, θα στηρίξει το νέο εγχείρημα, που θα πλαισιωθεί εν συνεχεία με Βεγγάλιους ιερείς και διακόνους.

Εκατοντάδες παιδιά θα συρρέουν καθημερινά από τις γύρω παραγκουπόλεις για να πάρουν πρωινό και ακόμα περισσότερος κόσμος θα προσέρχεται κάθε εβδομάδα -τυφλοί, άποροι, άστεγοι- για τρόφιμα. Στα χωριά της περιοχής θα ιδρυθούν ορφανοτροφεία, σχολεία, ιατρεία και οδοντιατρεία. Κάποια στιγμή οι Ελληνορθόδοξοι Ινδοί θα υπερβούν ακόμη και τους 3.000 και σήμερα τελούνται λειτουργίες στην Μπενγκάλι.

Απόν το ελληνικό κράτος

Καθώς περιεργάζομαι τις αγιογραφίες του Τσεβά και το τέμπλο, ο ιερέας μου δείχνει κάτι που παρουσιάζει αξιόλογο ενδιαφέρον. Σε αντίθεση με την ελληνορθόδοξη παράδοση που θέλει δεξιά του να απεικονίζεται ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, το τέμπλο εδώ έχει την εικόνα της Αγίας Αικατερίνης, προς τιμήν των Σιναϊτών. Τα καθίσματα καλογυαλισμένα, ελαιογραφίες και μαρμάρινες πλάκες κοσμούν τους τοίχους, ένας επιβλητικός πολυέλαιος σε ταξιδεύει πίσω στην εποχή της αποικιοκρατίας.

Όσο δε για το ελληνικό νεκροταφείο, παραμένει ερειπωμένο. Δεν έχει εξαφανιστεί ακόμη αποκλειστικά λόγω του ενδιαφέροντος των Ινδών φίλων της αστικής παράδοσης. Σε αντίθεση με την αγγλική, γαλλική, δανική ή σκωτική κληρονομιά, που διατηρούνται από τις αντίστοιχες χώρες, το ελληνικό κράτος παραμένει απόν.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL