Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
16.2°C18.8°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
13.1°C17.3°C
2 BF 63%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
15 °C
14.9°C16.0°C
0 BF 80%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
17.8°C18.3°C
4 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
14.5°C15.7°C
0 BF 67%
Στην Απάμεια των Ελλήνων, των Ρωμαίων και των Βυζαντινών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στην Απάμεια των Ελλήνων, των Ρωμαίων και των Βυζαντινών

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Μπορεί σήμερα ομαδικοί γάμοι να τελούνται σε ελάχιστες χώρες, όπως Κορέα, Κίνα, Ιαπωνία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ιράν, Υεμένη και Ιορδανία, όμως ο πρώτος καταγεγραμμένος είχε ελληνικό χρώμα. To 324 π.Χ. στα Σούσα ο Αλέξανδρος και δεκάδες στρατηγοί του παίρνουν συζύγους σε ομαδικό γάμο κόρες Περσών ευγενών με στόχο την ενδυνάμωση των δεσμών Μακεδόνων και γηγενών κατακτημένων πληθυσμών.

Έναν χρόνο αργότερα, το 323 π.Χ., πεθαίνει στη Βαβυλώνα ο Αλέξανδρος και οι στρατηγοί του βρίσκουν ευκαιρία να απομακρύνουν τις συζύγους που είχαν νυμφευθεί κατά διαταγή του στον ομαδικό γάμο στα Σούσα. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο 33χρονος στρατηγός Σέλευκος. Θα μείνει με την Απάμα, την κόρη του πολέμαρχου της Σογδιανής Σπιταμένη, έως τον θάνατό της, σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα.

Ο Σέλευκος θα ονομαστεί στην συνέχεια Νικάτωρ χάρη στις στρατιωτικές του νίκες, οι οποίες σε συνδυασμό με τις διπλωματικές του επιτυχίες αλλά και τις φιλανθρωπίες του, που θα τον καταστήσουν δημοφιλή, θα του επιτρέψουν να αναβιώσει την αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου.

Θα αποκτήσει με την Απάμα δυο γιους, τον Αντίοχο Α' τον Σωτήρα, κληρονόμο του θρόνου των Σελευκιδών, και τον Αχαιό, από τους πλουσιότερους άνδρες της Μικράς Ασίας, όπως και μία κόρη, επίσης με το όνομα Απάμα.

Στον βυθό της τεχνητής λίμνης Μπιρετζίκ

Σύμφωνα με τον ελληνικής καταγωγής ιστορικό Αππιανό Αλεξανδρέα, ο Σέλευκος ονόμασε τρεις πόλεις Απάμεια προς τιμήν της συζύγου του. Αυτές ήταν η Απάμεια επί του Ευφράτη, η οποία σήμερα βρίσκεται στον βυθό της τουρκικής τεχνητής λίμνης Μπιρετζίκ (πολλοί μίλησαν για «πολιτιστικό έγκλημα» όταν  τον Ιούνιο του 2000 οι τουρκικές αρχές βύθισαν την περιοχή κάτω από τα νερά για να κατασκευάσουν φράγμα), η Απάμεια της Μηδίας, χαμένη κάπου κοντά στο Ναχαβάντ στα δυτικά του Ιράν, και η σημαντικότερη εξ αυτών, η Απάμεια επί του Ορόντου, στα δυτικά της Συρίας.


Ο μοναχικός κίονας θα μπορούσε να είναι μια αλληγορία της πόλης που στην υπερδισχιλιετή ιστορία της διατήρησε, παρά τις αντιξοότητες, τις ένδοξες μνήμες της

Η τελευταία χτίστηκε το 300 π.Χ. στην θέση μιας μικρής πόλης, της Φαρμάκης, μετέπειτα Πέλλας, η οποία ταυτίζεται με τη βιβλική Σεφάμ, τοποθεσία στο ανατολικό όριο της Γης της Επαγγελίας. Άκμασε επί αιώνες φθάνοντας σε πληθυσμό ακόμη και το μισό εκατομμύριο. Με την Αντιόχεια επί του Ορόντου και τη Σελεύκεια Επιτίγρεια υπήρξαν οι τρεις σπουδαιότερες πόλεις των Σελευκιδών.

Η Αντιόχεια ήταν η διοικητική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και η Απάμεια η στρατιωτική, με επιτελείο, στρατώνες εκπαίδευσης και σταύλους για το βασιλικό ιππικό. Το 64 π.Χ. κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Όπως αναφέρει ο Ιώσηπος, κατά την επανάσταση των Ιουδαίων τον 1ο μ.Χ. αιώνα προσέφεραν προστασία στους Εβραίους ώστε να μην συλληφθούν και εκτελεστούν. Στους κατά καιρούς επιφανείς ηγέτες που την επισκέφθηκαν ήταν η Κλεοπάτρα, ο Σεπτίμιος Σεβήρος και ο αυτοκράτορας Καρακάλλας.

Κέντρο φιλοσόφων και μονοφυσιτών

Στη φιλοσοφική της σχολή δίδαξαν ο Νουμίνιος, ο Αυρήλιος και για ένα διάστημα ο Ιάμβλιχος, ενώ εδώ σύχναζε ο Ιουλιανός. Κατά τη χριστιανική περίοδο υπήρξε κέντρο φιλοσόφων και μονοφυσιτών. Τον 6ο αιώνα λεηλατήθηκε από τους Πέρσες, που πήραν 292.000 αιχμαλώτους. Τον 7ο αιώνα κατακτήθηκε από τους μουσουλμάνους και τότε άρχισε να επιταχύνεται η παρακμή της.

Κατακτήθηκε από το 1149 από τους Σταυροφόρους, ενώ τον 16ο αιώνα οι Οθωμανοί έχτισαν καραβάν σεράι για τους προσκυνητές που διανυκτέρευαν στον δρόμο για τη Μέκκα, το οποίο στα νεότερα χρόνια μετατράπηκε σε μουσείο για να στεγάσει ρωμαϊκά και βυζαντινά μωσαϊκά, λουτρά, εκκλησίες, σαρκοφάγους, κιονόκρανα, ανάγλυφα, επιγραφές και επιτύμβιες πλάκες. Το μουσείο λεηλατήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο, ενώ βιντεοκάμερες κατέγραψαν ακόμη και τρυπάνια να ξηλώνουν αρχαία μωσαϊκά.

Η Μακρά Οδός

Στη δεύτερη επίσκεψή μου στη Συρία θα βρεθώ στη Χάμα με τους περίφημους ξύλινους νερόμυλους του Ορόντη, τους «νόρια». Ξεκινώ ξημερώματα για μια διαδρομή 55 χιλιομέτρων μέχρι την Αφάμια, όπως ονομάζουν οι ντόπιοι την Απάμεια επί του Ορόντου, προς τα βορειοδυτικά.

Το πρώτο αξιοθέατο που με εντυπωσιάζει είναι η Μακρά Οδός, γνωστή και ως Μεγάλη Κιονοστοιχία, από τις μακρύτερες της αρχαιότητας, μήκους 2.000 μέτρων και πλάτους 37,5 μέτρων. Ο κεντρικός άξονας του πολεοδομικού συγκροτήματος της ελληνιστικής Απάμειας είχε 400 κίονες με κορινθιακά κιονόκρανα και από τις δύο πλευρές. Στην αρχαιότητα υπήρχαν εδώ ναοί, ενώ λειτουργούσαν επιπλέον δημόσια λουτρά και θέατρο χωρητικότητας 3.000 θέσεων με πρόσοψη 145 μέτρων.

Τα ψηφιδωτά στο μουσείο παραμένουν μετά από αιώνες εξαίσια, όπως εκείνο του 6ου αιώνα στο δάπεδο του μητροπολιτικού ναού της βυζαντινής Απάμειας με τις λεπτομέρειες με φυτά και ζώα του αγρού ή αυτό που κοσμεί το δάπεδο της οικίας με το τρίκλινο και που παριστάνει τις Αμαζόνες στο κυνήγι.

2011. Μαθαίνω ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Απάμειας έγινε καταφύγιο ενόπλων ομάδων. Λεηλατήθηκε, βομβαρδίστηκε και ερειπώθηκε χωρίς να υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες για το Μουσείο Ψηφιδωτών. Ψάχνω ειδήσεις και φωτογραφίες για τα μνημεία που είδα. Ελάχιστες ειδήσεις βγαίνουν στο φως. Και αυτές όχι ευχάριστες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL