ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΔΟΥ
Λίγες πρακτικές επιχειρούν την εξερεύνηση των τρόπων με τους οποίους συνδεόμαστε με την καθημερινότητα, όσο η τέχνη. Ακόμα περισσότερο, η τέχνη της περφόρμανς, καθώς πραγματοποιείται με ζωντανή παρουσία, σε τρέχοντα χρόνο και ορισμένο τόπο, έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει αυτή την εξερεύνηση επικαλούμενη τις αισθήσεις· κατασκευάζοντας τις συνθήκες μίας εμπειρίας.
Διατηρώντας λοιπόν το προνόμιο να συναντιέται με ένα κοινό, που πρόθυμα βρίσκεται εκεί έτοιμο να βιώσει αυτό που είναι φτιαγμένο για να βιωθεί, η περφόρμανς μπορεί να προκαλέσει εναλλακτικούς τρόπους θέασης, ακόμη και να αρθρώσει διαφορετικές προτάσεις για το πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους και το πώς βιώνουμε ενσώματα τον κόσμο. Στην πρακτική της καθημερινότητας, άλλωστε, εμπλεκόμαστε συνεχώς ενσώματα.
Έτσι, δια μέσω του σώματος, το προσωπικό μπορεί να συναντήσει το κοινωνικό, το φαντασιακό την υλη και οι αισθήσεις την ιστορία. Πράγματι, ο τρόπος που μεταχειριζόμαστε τις αισθήσεις, επιλέγοντας τι κάθε φορά είναι άξιο παρατήρησης και τι ασήμαντο, συνιστά μία πολιτική επιλογή, καθώς οι πολιτικές της αντίληψης μεταβάλλονται συσχετικά με τις εκάστοτε κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες.
Σε πολλές περιπτώσεις. λοιπόν, η τέχνη εστιάζει στις ίδιες τις αισθήσεις, εμπιστεύεται την επιτελεστική τους δύναμη, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει η δυνατότητα, αν αμφισβητήσουμε τους τρόπους που βιώνουμε τα πράγματα, να αλλάξουμε ή έστω να απορρυθμίσουμε αυτές τις κοινωνικές ή πολιτικές συνθήκες, κατασκευάζοντας προτάσεις για νέους τρόπους του υπάρχειν.
Τα δεκατέσσερα έργα που φιλοξενήθηκαν στο φεστιβάλ Mir από τις 22 έως τις 30 Νοεμβρίου σε διαφορετικούς χώρους στο κέντρο της Αθήνας, κινήθηκαν σε αυτή τη λογική. Δεν επικαλέστηκαν μία επικοινωνία βασισμένη στην ακριβή μετάφραση, μία κατανόηση συγκεκριμένων προθέσεων των δημιουργών που θα μπορούν να εκφραστούν με όρους κυριολεξίας. Αναζήτησαν περισσότερο την κατασκευή μίας συνθήκης που θα χωρούν οι προσωπικοί συνειρμοί και η αμφισημία θα γίνεται αποδεκτή, αν όχι επιθυμητή.
Ισορροπώντας συνεχώς πάνω στα όρια της αμφισημίας το έργο του Κώστα Τσιούκα Χοροί μας Χωρεί μας, «χώρεσε» στη μικρή σκηνή του Παλάς το χορό, τη μουσική και βιντεοπροβολές. Περισσότεροι από 20 χορευτές χόρεψαν διαδοχικά χορούς όπως αυτός του Δύτη, της Γραφειοκρατίας, της κυριολεξίας ή της μεταμόρφωσης. Μια παράσταση με αρκετό χιούμορ, μία σύνθεση με εξαιρετικό ρυθμό και ρέουσες εναλλαγές, όπου μπορούσες αν ήθελες, να αναγνωρίσεις ίχνη από αυτό το κάτι που ψάχνουμε ή να καθίσεις άνετα πίσω απολαμβάνοντας, χωρίς να αναζητήσεις κάποιο ρητά αρθρωμένο λόγο.
Στην παράσταση Διαβρώσεις, της Μαριέλας Νέστορα, στο Rabbithole, ένας χαμηλά φωτισμένος κήπος, σαν συνέχεια του προηγούμενου έργου της, σε καλούσε να καθίσεις όπου ήθελες και να διαισθανθείς το ρευστό της αντίληψης· τόσο για την ίδια την πράξη που συνέβαινε στο μισοφωτισμένο χώρο, όσο και για τη θέση του καθενός απέναντί της.
Το Travelling, του Massimo Furlan, ήταν μία πρόταση ενός ήσυχου derive. Μία βόλτα με λεωφορείο σε σημεία της πόλης, φώτιζε την καθημερινή ποιητική του ελάχιστου. Το Paterson, του Jim Jarmousch, και η ποίηση της καθημερινότητάς του ήρθε συνειρμικά στο νου κατά την περιπλάνηση στο αμαξοστάσιο του ΟΑΣΑ. Εξίσου κινηματογραφική όσο και απολύτως οικεία ήταν, εξάλλου, και η δυνατή μουσική στα ακουστικά που διαθέτονταν στους συμμετέχοντες. Είναι μία πρόταση να κόψουμε ρυθμό, σκέφτηκα, όταν συνειδητοποίησα ότι για πρώτη φορά βρισκόμουν σε ένα λεωφορείο που ταξίδευε με εξαιρετικά χαμηλή ταχύτητα χωρίς να μου προκαλείται ανυπομονησία.
Μία πρόταση για να «κόψουμε ρυθμό» ήταν και η εγκατάσταση Kαι ξαφνικά, της Εύας Πυρνοράκη. Ένα μαύρο ημι-φωτισμένο δωμάτιο γεμάτο στρώματα. H απουσία οδηγιών αλλά και προσμονής ότι κάτι θα συμβεί, άφηνε χώρο για να ξετυλιχτούν διαδοχικοί συνειρμοί.
Στο Κέντρο Μελέτης Χορού Ντάνκαν, το ενδιαφέρον Ζενερίκ, της Παναγιώτας Καλλιμένη, κατάφερε να υποβάλλει μια διάθεση. Ενδεχομένως, θα λειτουργούσε πολύ καλύτερα σαν μία εγκατάσταση στο πλαίσιο μιας έκθεσης σύγχρονης τέχνης· σαν ένα black box, όπου οι θεατές θα μπαίνουν και θα βγαίνουν κατά βούληση.
Τέλος, οι δύο παραστάσεις στο χώρο της Εταιρείας Θεάτρου Χώρος παρουσίασαν κάτι κοινό. Χρησιμοποίησαν το λόγο για να περιγράψουν την ίδια εμπειρία, ίσως αρκετά αναλυτικά και περιγραφικά, μη καταφέρνοντας έτσι να δημιουργήσουν μίαν ατμόσφαιρα στην οποία να μπορέσει κανείς τελικά να βυθιστεί.
Όλες οι παραπάνω καλλιτεχνικές στιγμές φαίνεται πως συναρθρώνονται γύρω από ό,τι η Χριστιάνα Γαλανοπούλου, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Mir, ονόμασε ευθραυστότητα, αλλά θα μπορούσαμε επίσης να ονομάσουμε ευαισθησία. Μοιάζουν με χειρονομίες που δεν κρύβουν τις αδυναμίες τους αλλά τις αποδέχονται και έτσι, καθώς μας προτείνουν να συσχετιστούμε μαζί τους με μίαν ανοιχτότητα, μοιάζουν σαν να μας προτείνουν να συναντηθούμε με την ίδια ανοιχτότητα με τους άλλους και με τον κόσμο.
Όταν επενδύεις στην εμπειρία, και στις αισθήσεις μένει στο θεατή να ενεργοποιήσει τον διάλογο ανάμεσα στο προσωπικό και το κοινωνικό και, κατ’ επέκταση, το πολιτικό. Εντούτοις, η πράξη αυτής της ενεργοποίησης παραμένει πάντα ένα ενδεχόμενο που εξαρτάται από το ποιός τελικά είναι ο θεατής.
Η Παρασκευή Τεκτονίδου είναι εκπαιδευτικός και υποψήφια διδάκτωρ μουσικών σπουδών στο ΕΚΠΑ
