Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
16.2°C18.8°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
13.1°C17.3°C
2 BF 63%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
15 °C
14.9°C16.0°C
0 BF 80%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
17.8°C18.3°C
4 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
14.5°C15.7°C
0 BF 67%
Ο Μάης που οι νομπελίστες κατέβηκαν στα οδοφράγματα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Μάης που οι νομπελίστες κατέβηκαν στα οδοφράγματα

Το άρθρο του Ζωρζ Μαρσέ, που αναφερόταν στο ξεσκέπασμα των ψεύτικων επαναστατών που ξεκίνησαν τα γεγονότα και στον Μαρκούζε

Της Δρ. Λαοκρατίας Λάκκα

Τι γνωρίζουμε, αλήθεια, για τον ρόλο των ερευνητών που προσέφεραν τη «φιλοσοφική λίθο» στην προϋπάρχουσα βιολογική γνώση σχετικά με τους μοριακούς μηχανισμούς που διαμορφώνουν την οργάνωση της ζωής, στην εξέγερση των φοιτητών τον Μάη του 1968; Γιατί οι ιστορικοί αναφέρονται σε αυτή τη «χρυσή εποχή» της Παστεριανής σχολής που είχε την βάση της στη «σοφίτα» του Ινστιτούτου Παστέρ;

Θα σας κάνω ένα μικρό ταξίδι ώστε να κατανοήσετε τον σημαντικό ρόλο της σχολής αυτής και τη σχέση της με τη φοιτητική εξέγερση.

Το 1971, τρία χρόνια μετά τη φοιτητική εξέγερση του Μάη, έφθασα ως επισκέπτρια ερευνήτρια από το Royal Cancer Research στο Ινστιτούτο του Andre Lwoff (ενός από τους τρεις νομπελίστες) για έξι μήνες. Ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα το αντι-ιεραρχικό κλίμα στο εργαστήριο αυτό. Με περίμενε την πρώτη μέρα ο ίδιος ο Lwoff, το μεγάλο «αφεντικό της σοφίτας του Ινστιτούτου Παστέρ», για να με καλωσορίσει και φάγαμε μαζί με τους άλλους, ερευνητές, παρασκευαστές και διοικητικούς στο εστιατόριο του Ινστιτούτου του Βιλζουίφ, στο οποίο είχε μετακινηθεί προσφάτως. Αυτό δεν το είχα δει ποτέ στο δικό μου Ινστιτούτο στην Αγγλία, όπου δέσποζε η ιεραρχία. Στους πίνακες των εργαστηρίων υπήρχαν φωτογραφίες από τη φοιτητική εξέγερση του Μάη, από επισκέπτες ερευνητών στην Κούβα, από επισκέψεις στο Βιετνάμ... ακόμη και του Μπελογιάννη και του Άρη Βελουχιώτη.

Όλα όσα μου είπαν για τις μέρες εκείνες που τάραξαν τη ζωή στη Γαλλία και για τη δική τους συμμετοχή δεν με εξέπληξαν. Εκεί λοιπόν έμαθα την ιστορία της «χρυσής εποχής» του Ινστιτούτου Παστέρ, όταν ο Lwoff, ο Jacques Monod, ο Francois Jacob, ο George Cohen, ο Francois Gross, ο Elie Wolman... και πολλοί άλλοι σχημάτισαν την ερευνητική τους ομάδα στη σοφίτα του Ινστιτούτου, που είχε διαστάσεις κάποιων μέτρων, χωρίς ξεχωριστά γραφεία για τον καθένα... Επρόκειτο για το εργαστήριο του Lwoff, που είχε αποτελέσει το καταφύγιο για όλους αυτούς που συμμετείχαν στην αντίσταση και ήταν κυνηγημένοι.

Ο Monod και o Cohen ήταν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και στρατευμένοι στην αντίσταση, ο Jacob είχε πολεμήσει στην Αφρική με τους συμμάχους και είχε τραυματισθεί και ο Lwoff είχε μετατρέψει το μικρό του εργαστήριο σε καταφύγιο παράνομων. Εξάλλου ήταν νωπά και τα γεγονότα της σύλληψης των γονέων του Elie Wolman, γνωστών βιολόγων του Ινστιτούτου Παστέρ, που είχαν εκτελεστεί στο Άουσβιτς. Αυτή λοιπόν η ομάδα είχε δημιουργήσει ένα τέτοιο συντροφικό και τόσο αντι-ιεραρχικό κλίμα, ενάντια στις κάθε μορφής καταπιέσεις, και αντιμετώπιζε με τρυφερότητα όλους τους ταλαιπωρημένους από διάφορες δικτατορίες Δύσης και Ανατολής, όπως ήμουν κι εγώ. Δεν ήταν δυνατόν να μην συμμετέχουν στις εξεγέρσεις των φοιτητών.

Ήταν και οι ίδιοι ενάντια στο απαρχαιωμένο πανεπιστημιακό σύστημα. Είχαν αναπτύξει επίσης έναν ιδιαίτερο ερευνητικό, επιστημολογικό, φιλοσοφικό και πολιτικό στοχασμό, που είχε σαν κατάληξη την ανακάλυψη της ρύθμισης των γονιδίων. Το 1965 η ομάδα αυτή βραβεύτηκε με το Νόμπελ, που δόθηκε σε τρία από τα μέλη της, τον Lwoff, τον Jacques Monod, τον Francois Jacob. Η βράβευση αυτή δεν άλλαξε τις σχέσεις φιλίας και συνεργασίας μεταξύ τους και της αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους.

Αποφάσισα κι εγώ να εγκαταλείψω το Royal Cancer Research στην Αγγλία και να παραμείνω στη Γαλλία. Τότε ο Lwoff με έστειλε στον George Cohen για να με δεχθεί στο DEA της μοριακής βιολογίας, γιατί μόνο αν ήμουν εγγεγραμμένη στο Πανεπιστήμιο θα μπορούσαν να μου δώσουν υποτροφία. Δεν γνώριζα τότε ότι αυτός που θα γινόταν σχεδόν πατέρας μου και μέντοράς μου είχε ελληνική εβραϊκή καταγωγή και μιλούσε άπταιστα ελληνικά. Στο γραφείο της σοφίτας, που αυτός είχε παραμείνει ακόμη εκεί, ήταν και ο Jacques Monod. Μέσα από τη συζήτησή μας βγήκε το συμπέρασμα ότι, μιας και δεν γνώριζα γαλλικά, θα είχα δυσκολία να με δεχθούν στο DEA.

Πίσω από τους δύο, στη βιβλιοθήκη, είχε διάφορες φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις και ανάμεσα ένα βιβλίο, τους «Καπετάνιους» του Ντομινίκ Αυδή με εξώφυλλο τον Άρη Βελουχιώτη. Ήμουν έτοιμη να φύγω όταν ο Κοέν μου ζήτησε να γράψω το όνομά μου στη μητρική γλώσσα μου. Τότε είπε γελώντας στον Μονό: η κυρία διατείνεται ότι την λένε Πουβουάρ ντι πεπλ. Δεν κατάλαβα καλά τι είπε αλλά και οι δύο γελούσαν και άνοιξα την πόρτα να φύγω. Ο Μονό με έπιασε από το χέρι και με ρώτησε στα αγγλικά το όνομά μου. Μου είπε: Είμαστε εναντίον του φασισμού στην Ελλάδα. Θα μάθεις γρήγορα γαλλικά και θα γίνεις δεκτή στο DEA. Έτσι με βάφτισαν με το όνομα Πουβουάρ.

Ο Κοέν αλλά και ο Μονό μου διηγήθηκαν πολλά από τα γεγονότα του Μάη, όταν ο Μονό τούς κατέβαζε όλους στους δρόμους, μετά μάλιστα από το άρθρο του Μαρσέ στην “Ουμανιτέ” που ήταν αρκετά ειρωνικό για τους συμμετέχοντες στην εξέγερση φοιτητές και για τον πατέρα των εξεγέρσεων, τον Μαρκούζε. (Ο Μονό είχε σκίσει το βιβλιάριο του κόμματος μετά την υπόθεση Λυσένκο).

Ο Μονό κινητοποίησε και τους άλλους νομπελίστες, όπως τον Μωριάκ, τον Ζακόμπ, τον Καίστλερ, και όλοι μαζί προσπάθησαν να βοηθήσουν ώστε να γίνουν αποδεκτά τα αιτήματα των φοιτητών. Έγραψαν και τηλεγράφημα στον Ντε Γκώλ. Ήταν καθημερινά στο πεζοδρόμιο βοηθώντας τους πληγωμένους φοιτητές.

Διατήρησα τη φιλία μου για χρόνια με όλους αυτούς τους πατριάρχες της επιστήμης και κυρίως με τον Ζωρζ Κοέν και τον Ζακόμπ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL