Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Κυκλοφόρησε εδώ και μερικούς μήνες η ποιητική συλλογής του Δημήτρη Κανελλόπουλου «Το φράγμα της μνήμης» από τις εκδόσεις Οροπέδιο. Για κάποιον περίεργο λόγο, είχα διαρκώς την αίσθηση ότι ο τίτλος περιείχε τη λέξη μαχαίρι. Κρυπτομνησία ή αυτοτροφοδοτούμενη βεβαιότητα ότι αναφέρεται σε μια δίκοπη μάχαιρα δολοφονική που κυκλοφορεί ανάμεσα στους συνωμότες της «Εταιρείας», τους ορκισμένους επαναστάτες που ίδρυσαν τη Μυστική Οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας στις περιοχές της Βλαχίας παραμονές της Επανάστασης του 1821. Σε αυτές τις παραδουνάβιες περιοχές έχει κάνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές ο ποιητής. Ο Ίστρος διασχίζει τους στίχους του, δεύτερη πατρίδα του σχεδόν, εφόσον μεταφράζει Ρουμάνους ποιητές, έχει μια εξαιρετική γνώση της ρουμανικής λογοτεχνίας αλλά και αντιστρόφως έχει παρουσιάσει σε μια ανθολογία στη ρουμανική γλώσσα τους Έλληνες ποιητές.
Άνθρωπος των γραμμάτων ο Δημήτρης Γ. Κανελλόπουλος, εκδότης του περιοδικού "Οροπέδιο", που έχει βέβαια ρίζες και έδρα στα οροπέδια της πατρίδας του, της Ηλείας, αλλά αντλεί την έμπνευσή του από τα δύσκολα πάθη του απανταχού Ελληνισμού, εντός και εκτός των συνόρων.
Σπανίως έχω νιώσει τέτοια συγκίνηση διαβάζοντας ποιητική συλλογή. Αυτοβιογραφία του ποιητή, που ξεκίνησε να εργάζεται στο τυπογραφείο Ροδάκη - Ζόμπολα με τον Αντώνη Καρκαγιάννη, σαρξ εκ της σαρκός της εκδοτικής πραγματικότητας της Ελλάδας, μια και έχει γνωρίσει τους περισσότερους από τους ανθρώπους του βιβλίου, από τα μέσα και τα έξω, έχοντας θητεύσει και στις δυο όψεις της παραγωγής του, και την πνευματική αλλά και τη χειροτεχνική της εκτύπωσης, του χαρτιού και του μελανιού...
Τα ποιήματα διαγράφουν μια βιογραφία, μια αλληγορία της ζωής και της διαμόρφωσης του ιδίου, τον απόηχο των συνωμοτών της Φιλικής Εταιρείας, των σκοτεινών στιγμών της Επανάστασης. Λίκνο τους ήταν οι χώρες της Βλαχίας, η δεύτερη πατρίδα του ποιητή. Στους ίδιους αυτούς τόπους, των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, όπου είχαν διαφύγει εξόριστοι τόσοι αγωνιστές μετά την Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο, έλαβαν χώρα και κάποιες σκοτεινές στιγμές της Αριστεράς, του κομμουνιστικού κινήματος. Εκεί έτρωγαν τις σάρκες τους, θύματα σε ένα μηχανισμό φρίκης, τη μοίρα των κινημάτων της ουτοπίας.
Το τραύμα στην ψυχή από όλα αυτά τα βιώματα δεν κακοφορμίζει αλλά κινητοποιεί τα βαθύτερα στρώματα ευαισθησίας, δικαιώνει την προσωπική και την πολιτική του δέσμευση, την αγωνία του, την ορμή του. Δεν ξέρεις ποιος μιλά, ο Κολοκοτρώνης, ο διωγμένος σύντροφος στην Κεντρική Επιτροπή, ο ποιητής. Αυτά και άλλα θραύσματα μνήμης που ανακαλούνται σε στίχους άλλων, στους δρόμους της Αθήνας, στους παλιούς κινηματογράφους της, στα αλλοτινά του ταξίδια στη Ρουμανία...
Για το ποίημα που παρατίθεται δεν ξέρω αν «σημαίνει» και η ιστορία του Ρήγα Παλαμήδη, του λόγιου και αγωνιστή της επανάστασης από τη Στεμνίτσα. Ρίχνει πάντως τη σκιά της. «Ανεμίχθη εις την Εταιρεία» ούτως ή άλλως...
Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ ΜΕΛΑΝΙ
Ξεκίνησα από ένα μικρό πεζοδρόμιο, / ώσπου μια μέρα, αποφάσισα να κατεβώ
ώς την οδό Ρήγα Παλαμήδου, /αναζητώντας ένα μεγαλύτερο δρόμο.
Ρήγα Παλαμήδου 5β: / Τυπογραφείον Ζόμπολα - Ροδάκη... / Εκεί η ζωή μου έγινε μυρωδιά! / Μύρισε ολόκληρη χαρτί και μελάνι.
Αργότερα, / ανεμίχθην εις την Εταιρεία...
Υστερόγραφο: Παρατήρησα εκ των υστέρων στην προμετωπίδα της συλλογής το δίστιχο από τα «Ανεπίδοτα γράμματα» του Άρη Αλεξάνδρου που μιλά για τις λέξεις που ακονίζονται αργά σε λόγο, όπως αργεί το ατσάλι να γίνει κοφτερό και χρήσιμο μαχαίρι. Ίσως πάλι να ήταν η οδός του Ασημένιου Μαχαιριού σε ποίημα της συλλογής (να κρατηθούν ζωντανές οι λέξεις, η μνήμη) εκεί στη χώρα (του) της εξορίας.
Δημήτρης Γ. Κανελλόπουλος
Το φράγμα της μνήμης
Εκδόσεις Οροπέδιο, 2017
64 σελ. Τιμή 8 ευρώ
