Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
«Χάσαμε τη θεία - στοπ» είναι μια έκφραση επικοινωνίας για το πένθος και την απώλεια που έχει πολιτογραφηθεί να εκφράζει την αμφισημία μιας χαρμολύπης στο λεξιλόγιο των νεοελλήνων με αφορμή το παλιό εκείνο θεατρικό του Γιώργου Διαλεγμένου. Το "χάσαμε", σπαρακτικά αποφαντικό, προσλαμβάνεται με δυσπιστία. Πόσο ειλικρινές είναι το πένθος, πόσο "θεσμικά" αποδεκτές και οι εκδηλώσεις του, ιδιαίτερα στην κοινωνία της νεωτερικότητας, όπου το άτομο μόνο του πια καλείται να επιτελέσει ρόλους που δεν είναι πια κατοχυρωμένοι ούτε αποδεκτοί. Έτσι, το πένθος με το γκροτέσκο συνυπάρχουν με τη μοναξιά, τις προσωπικές επιδιώξεις, την υποκρισία και κυρίως την «επιθυμία» που ανοίγει τον ασκό του Αιόλου και τοποθετεί εκ των πραγμάτων το άτομο απέναντι - το καθιστά επιθετικό απέναντι στην κοινωνία. Όλα μαζί βρίσκουν στη συνθήκη της απώλειας χώρο να εκδηλωθούν.
Η εμβληματική αυτή έκφραση του Γιώργου Διαλεγμένου σηματοδοτεί το ασύμβατο πένθος μετά τον θάνατο της ανήμπορης θείας. Αποκαλύπτει τις ρωγμές -τις επιθυμίες- το ασυμβίβαστο στις σχέσεις ενός ζευγαριού ήδη από τη δεκαετία του '50. Το «χάσαμε τη θεία», το πένθος, η επιθυμία, οι συγκρούσεις, αφορμή για μια εμβληματική αποκάλυψη των χαρακτήρων πιστεύω ήταν στο μυαλό του Βαγγέλη Ραπτόπουλου στην επιλογή του τίτλου για το βιβλίο του «Χάσαμε τον μπαμπά» που κυκλοφόρησε ξανά από τις εκδόσεις Κέδρος το 2017. Τίτλος που παραπέμπει αναπόφευκτα σε εκείνη την ειρωνική διατύπωση και αξιοποιεί εκ των πραγμάτων τις αναφορές στην αντίφαση παρωδία/πένθος. Η συνθήκη της απώλειας στήνει το σκηνικό μιας πρωτότυπης ιστορίας, με στοιχεία γκροτέσκο, μυθιστορήματος ενηλικίωσης, μεταμυθοπλασίας. Η απώλεια του πατέρα και του πατρικού προτύπου φτάνει στην απόλυτη εικονοκλαστική ψηλάφηση της επιθυμίας, της συγκρότησης εν τέλει της ατομικότητας.
Ο θάνατος του πατέρα του τριαντάχρονου Άγγελου, γεγονός που έχει συμβεί αφού μετά από χρόνια εκείνος έχει πάρει διαζύγιο από τη γυναίκα του, όταν ο γιος είναι περίπου έντεκα ετών, για να βρει την πρώτη του αγάπη την Τίνα, την αδελφή της, δίνει την ευκαιρία στην πρώην σύζυγο να τον πενθήσει ξανά και στον γιο να ανακαλύψει τα τετράδια με τις λογοτεχνικές απόπειρες του πατέρα και να αποδυθεί σε μια προσπάθεια ανάγνωσης, γραφής, ενδοσκόπησης, αποκάλυψης των μύχιων ερωτικών κειμένων της επιθυμίας του πατέρα, των ποιημάτων του, της δικής του παρουσίας που τροφοδοτεί τις συγγραφικές δοκιμές του γιου.
Ιδιαίτερο βάρος σε βάθος και έκταση χρόνου έχει η αφήγηση -αναμνήσεις- του μικρού Άγγελου εκείνης της ημέρας του χωρισμού, όπου μόνος στο σπίτι σκηνοθετεί, προβάλλει και μεγεθύνει το προσωπικό ρήγμα της καταστροφής στον μικρόκοσμο της πολυκατοικίας. Μια ιστορία τραυματική και κωμικοτραγική συνάμα, όπου φαίνεται πως η μικροκοινωνία της πολυκατοικίας, ο κόσμος ολόκληρος, δεν μπορεί στο πλαίσιό της να εντάξει και να περιέχει τα ατομικά δράματα των ενοίκων, ο άνθρωπος και τα οικογενειακά του προβλήματα δεν είναι ανεκτά με ανοιχτή την πόρτα, τα δράματα παίζονται ανάμεσα στους τοίχους και όλα αυτά είναι και δεν είναι ακόμα και όταν κάποιος υπερβεί τα όρια, όπως ο Άγγελος επειδή υποφέρει, είναι δυνατόν να μετατρέψει τους ορόφους και την ταράτσα σε πεδίο μάχης...
Τα άλλα δύο επίπεδα εστίασης του βιβλίου είναι οι αντικριστές αφηγήσεις, τα κείμενα του Άγγελου και του πατέρα του και πώς ο γιος ερευνά τη δική του ερωτική ζωή σε σχέση με τη ζωή του άλλου, την έννοια της οικειότητας, του πόθου, τις ερωτικές του αποτυχίες. Στη θέση της γκροτέσκας δράσης η γραφή και οι δοκιμές της, η γραφή σαν θεραπεία/φάρμακον, κείμενα που συστρέφονται και αναδιπλώνονται γύρω από τον εαυτό τους, καθρεφτίζονται το ένα στο άλλο, με τη γραφή του πατέρα με γραμματοσειρά να μοιάζει με χειρόγραφο και που αναγνωρίζει τις οφειλές της -για τον επαρκή αναγνώστη που το έχει ήδη αναγνωρίσει- «στη ρέουσα, απλή και σχεδόν λυρική γλώσσα του αυτοαναφορικού Βασίλη Βασιλικού» και στην «παρελκυστική τακτική στην αφήγηση, την τέχνη της υπεκφυγής του Αλεξάνδρου». Αποκορύφωμα, η τολμηρή υπέρβαση, η ψηλάφηση της επιθυμίας του πατέρα, που δεν γίνεται πια μέσα από το κείμενο, αλλά από την αποκοτιά της ταύτισης στην κλίνη. Εξαιρετικά ενδιαφέρον και πρωτότυπο στη σύλληψη βιβλίο από τον μάστορα του είδους Βαγγέλη Ραπτόπουλο.
Βαγγέλης Ραπτόπουλος
"Χάσαμε τον μπαμπά"
Εκδόσεις Κέδρος, 2017
320 σελ. Τιμή, 14,90 ευρώ
