«Υπάρχει ένα είδος ανθρώπου που προηγείται πάντοτε των περιττωμάτων του». Αυτό έγραφε, ανάμεσα σε άλλα, ο μεγάλος ποιητής και εξέχουσα προσωπικότητα της γαλλικής Αντίστασης στον αγώνα εναντίον του ναζισμού Rene Char στο έργο του «Φύλλα του ύπνου», που άλλωστε γράφτηκε κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στην Αντίσταση. Εξαίσιο έργο (μετ. Θανάσης Χατζόπουλος, εκδ. Πόλις). Κι αν προέταξα ένα απόσπασμα, είναι επειδή μάλλον αντιστοιχεί πλήρως σε όσα εκρηκτικά έρχονται στο φως με το σκάνδαλο της Novartis, καθώς και με τις πρώτες αντιδράσεις των εμπλεκομένων σ’ αυτή τη δυσώδη υπόθεση που κόστισε έναν σκασμό λεφτά στο Ελληνικό Δημόσιο και βάρυνε εγκληματικά τις ζωές άρρωστων ανθρώπων.
Αντιδράσεις, βέβαια, που δυστυχώς ήταν αναμενόμενες. Ουδείς νομίζω θα περίμενε κάτι παραπάνω από την ηρωική δειλία των εμπλεκομένων, ουδείς θα περίμενε κάτι παραπάνω από μεγαλοστομίες και ανέξοδες απειλές, που περισσότερο οδηγούν στην αυτογελοιοποίηση, παρά στην εμπέδωση της αθωότητάς τους. Το έργο το έχουμε δει πολλές φορές και το έχουμε πληρώσει βαρύτατα επίσης πολλές φορές. Το «είναι γνωστή η ιστορία μου», «με κυνηγούν για τους αγώνες μου», τα περί σκευωριών και πολιτικών διώξεων έχουν τόσες πολλές φορές χρησιμοποιηθεί (με εξαιρετική ομολογουμένως επιτυχία συγκάλυψης), ώστε προκαλούν, πια, αηδία με την επίμονη επανάληψή τους.
Και τι δεν ξανακούσαμε αυτές τις μέρες, αρχίζοντας από τον πατριώτη πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. «Η σκευωρία και οι σκευωροί αποκαλύφθηκαν με το πρώτο άνοιγμα του φακέλου» δήλωσε ο μέγας σκευωρός που έριξε μια ολόκληρη κυβέρνηση και άσκησε μια επιβλαβή εξωτερική πολιτική, για να μην πάμε στο σύνολο της πρωθυπουργίας του. Ο άνθρωπος που εκτίναξε στα ύψη τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών χωρίς ποτέ να μάθουμε πού πήγαν, ποιοι τα πήραν και για ποιο σκοπό αυτά τα παράλογα πολλά εκατοντάδες πατριωτικά εκατομμύρια. Καλό θα ήταν να του συστήσει κάποιος ψυχραιμία, γιατί «από το πρώτο άνοιγμα του φακέλου» δεν αποδεικνύεται τίποτε, άσε που κανένας φάκελος δεν ανοίχτηκε. Ουδείς σκευωρός λοιπόν υπήρξε για να ρίξει τον Σαμαρά στην πυρά. Ας μην πέφτει μόνος του κι αυτός και η υπόλοιπη παρέα. Εάν έστω και στο ελάχιστο αποτελούσαν αποδείξεις τα όσα φρικώδη αποκαλύπτονται, ο ίδιος και οι υπόλοιποι θα έπρεπε ήδη να έχουν οδηγηθεί σιδηροδέσμιοι στη φυλακή. Ούτε σκευωροί ούτε «κουκουλοφόροι» υπάρχουν, όπως προσπαθούν να εμφανίσουν τους μάρτυρες. Υπάρχουν προστατευόμενοι μάρτυρες με νόμο που ψηφίστηκε επί πρωθυπουργίας του. Και υπάρχουν τόσα κουκουλωμένα σκάνδαλα του παρελθόντος ώστε προκαλούν οργή τα περί σκευωρίας. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι την έρευνα την διεξήγαγε το FBI (τις μεθόδους του οποίου πολλοί είναι εκείνοι που θαυμάζουν και επικροτούν) καθώς και ότι η Novartis έχει αποδεχθεί με υψηλότατο χρηματικό κόστος την ενοχή της. Αυτές είναι οι αποδείξεις και όχι εκείνες που φαντασιώνεται ο Σαμαράς και οι λοιποί. Ο πανικός δεν είναι καλός σύμβουλος, άσε που δείχνει έλλειψη επιχειρημάτων. Κι αυτό επιβαρύνει τη θέση τους.
Ας σταματήσουν λοιπόν οι τσαμπουκάδες του τύπου «θα τους σπάσω τα χέρια», οι απειλές του μανικετόκουμπου «όποιος τόλμησε...» κ.λπ. Όπα, μεγάλε. «Θύμωσε ο μπάκακας και η λίμνη δεν το ξέρει». Το να μιλάει ο άνθρωπος που διαπόμπευσε ανήμπορες βαριά άρρωστες και κοινωνικά περιθωριοποιημένες γυναίκες για χάρη της δημόσιας υγείας βεβαίως - βεβαίως, την ίδια στιγμή που έβαλε το χεράκι του για την κατάρρευση του συστήματος δημόσιας υγείας, πάει πολύ. Το να μιλάει για «βουνό άθλιας συκοφαντίας που καταρρέει» ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο άνθρωπος που έβγαζε τρελούς όλους τους υπόλοιπους «αποδεικνύοντας» ότι οι αριθμοί τραπεζικών λογαριασμών του Τσοχατζόπουλου είναι αριθμοί τηλεφώνων, ο άνθρωπος που αν ποτέ έφτιαχναν το άγαλμα του αδηφάγου πολιτικού αμοραλισμού θα τον έπαιρναν για μοντέλο, ε, πώς να το κάνουμε... είναι γελοίο και εξοργιστικό να σκιαμαχεί με αόρατους σκευωρούς. Τα ίδια φυσικά ισχύουν και για τις αντιδράσεις των υπολοίπων. Ψυχραιμία λοιπόν. Για να ξεκαθαρίσει το πράγμα και να δούμε τι θα γίνει. Εκτός και αν -για μια ακόμη φορά- δεν θέλουν να ξεκαθαρίσει και αυτή η σάπια κατάσταση που δηλητηρίασε την ελληνική κοινωνία επί δεκαετίες, θέλουν να συνεχίσει να υπάρχει.
Αυτή τη φορά όμως η συνθήκη είναι διαφορετική. Είναι τέτοιο το μέγεθος (χρηματικό και ηθικό) του σκανδάλου, αλλά και τόση η κρίσιμη κοινωνική και πολιτική μάζα από προηγούμενες (κουκουλωμένες) υποθέσεις που έχει συσσωρευτεί, ώστε βρισκόμαστε στο μη παρέκει. Ή θα επέλθει κάθαρση ή θα γίνει σχάση με ακραίες συνέπειες για το μέλλον της χώρας. Ήδη ο «πατριωτικός φασισμός», η «εριστική» πατρίδα των φονιάδων, τραγουδάει το «σώπα όπου να 'ναι θα σημάνουν οι καμπάνες». Τις ακούμε ή νομίζουμε ότι κάνουν «πουλάκια» τ’ αυτιά μας. Βεβαίως είναι τέτοιο το μέγεθος της ύβρεως η οποία έχει διαπραχτεί επί δεκαετίες, ώστε η κάθαρση (μπορεί να) είναι συνώνυμη της Νέμεσης. Ωστόσο άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Και πρέπει αυτός ο δρόμος να διανυθεί με σεβασμό στους νόμους, με βαθύ αίσθημα δικαίου, χωρίς κραυγές και εξαλλότητες και με το ενδιαφέρον στραμμένο επιτέλους σ’ έναν λαό καταταλαιπωρημένο, ταπεινωμένο και πολλές φορές πανικόβλητο. Όσο οδυνηρό και αν είναι, γιατί τέτοιες οδυνηρές βλάβες έχουν και οδυνηρή θεραπεία, θα πρέπει όλοι, μα όλοι, να επωμισθούμε τις ευθύνες που αναλογούν στον καθένα, ώστε το σκάνδαλο της Novartis να γίνει ο καταλύτης που θα αλλάξει την ιστορία του τόπου. Δεν χρειάζονται έξαλλες καταδίκες ούτε (εξίσου επικίνδυνες) αλλόφρονες αθωώσεις, όπως το διέπραξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Το καθήκον είναι βαρύ. Ας ελπίσουμε ότι οι τρεις συντεταγμένες εξουσίες θα το σηκώσουν. Αν όχι, το βάρος θα μας πλακώσει όλους.
