Ο “Αμπιγιέρ” του Βρετανού Ρόλαντ Χάργουντ (1980) μας αφηγείται τη “μέσα ζωή” του θεάτρου, με αφορμή την περίπτωση ενός βετεράνου σαιξπηρικού ηθοποιού - θιασάρχη (“Σερ”) που διατρέχει όλη την ύπαιθρο χώρα τον καιρό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, παίζοντας “Ληρ” και “Μάκβεθ” κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, στα όρια της πείνας και της λιμοκτονίας, αψηφώντας τις γερμανικές μπόμπες, κάποτε μπροστά σε άδεια σχεδόν καθίσματα, για να ενθαρρύνει και να “παιδεύσει” ένα φανταστικό κοινό, δονκιχωτικά, χωρίς να θέλει να παραδεχθεί ότι έχει αφήσει πίσω για πάντα τα καλύτερά του χρόνια.
Έχοντας ως συντρόφους τον αφοσιωμένο για δεκαετίες αμπιγιέρ (στην πραγματικότητα “άλτερ έγκο” του) και την απελπισμένα ερωτευμένη, μόνιμη συμπρωταγωνίστρια, “σκιά” και συνοδοιπόρο του, “Λαίδη”. Το έργο μας μιλάει για την αιώνια μοίρα του θνητού θεατρίνου με την εφήμερη δόξα, αλλά και για την ανάγκη του ανθρώπου να ονειρεύεται την αθανασία.
Ένα γλυκόπικρο έργο, διανθισμένο με λεπτό χιούμορ, γραμμένο για ηθοποιούς βιρτουόζους στις εύγλωττες σιωπές, έλλογες παύσεις, αόρατες διακυμάνσεις, αδιόρατες φρικιάσεις. Το είχαμε πρωτοδεί το 1989 στο “Αθήναιον” σε σκηνοθεσία του Βασίλη Παπαβασιλείου. Το ξαναβλέπουμε εφέτος στη Β' σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας και είναι σαν να μην έχει χάσει τίποτε από τη δροσιά, φρεσκάδα, τρυφερότητα, ανθρωπιά του. Σκηνοθετημένο καίρια από τον Μανώλη Δούνια, σε καλή μετάφραση της Εύας Γεωργουσοπούλου, με τους Αλέξανδρο Μυλωνά, Μάνο Βακούση στους κύριους ρόλους, με λειτουργικό σκηνικό (Δημήτρης Πολυχρονιάδης), κοστούμια (Βασιλική Σύρμα), φωτισμούς (Βαλεντίνα Ταμιωλάκη), δεμένη μουσική (Θοδωρής Οικονόμου).
Ο Αλέξανδρος Μυλωνάς δίνει με ζηλευτή τεχνική “ξυλόγλυπτο” τον παλαίμαχο θεατρίνο, “τέρας της σκηνής”, σαν “όχημα” ανεπίγνωτο για να περάσει ο λόγος του ποιητή, που είναι, κατά τον Πλάτωνα, θεϊκός χρησμός. Ο σπουδαίος Μάνος Βακούσης (“Αμπιγιέρ”), σε μια λεπτουργική προσέγγιση του ρόλου, τον “κεντάει” στο χέρι, βελονάκι, συναρπάζει. Η Άννυ Λούλου έχει το χάρισμα της απλότητας, ο πολύπειρος Νίκος Καλαμό είναι ουσιώδης χωρίς στολίσματα, καλοί στους ρόλους τους η Ευγενία Αποστόλου και ο Δημήτρης Μαργαρίτης.
Ο Θεσσαλονικέας Δημήτρης Δημητριάδης δεν είναι μόνο ο ποιητής της σκηνής που ξέρουμε, αλλά και κάτι ακόμη: ένας απόστολος της αφανούς, “μυστικής” Θεσσαλονίκης, έχοντας αφομοιώσει όλα τα υπόγεια ρεύματα που συνυφαίνουν αιώνες τώρα το άρρητο πνευματικό τοπίο της: από τους “Σούφι” ώς την “Καμπάλα”, από τον Μεβλεβί ώς τη σέκτα των “Ντονμέδων” που ίδρυσε εκεί το 1666 ο εξισλαμισμένος αποδιοπομπαίος Εβραίος “Μεσσίας” Σαμπατάι Σέβι.
Αλλά και το μεγάλο κίνημα των ορθόδοξων ησυχαστών του 13ου αιώνα με ηγέτη τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, πολέμιο του ασκητισμού και αντίπαλο των ζηλωτών μοναχών του Βαρλαάμ. Σώμα και ψυχή του ανθρώπου αποτελούν για τον Γρηγόριο “συναμφότερον”, βάσει του οποίου πλάστηκε ο Αδάμ, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του δημιουργού του.
“Το σώμα του ανθρώπου είναι ο ναός του Θεού και ο μόνος Θεός του ανθρώπου είναι το σώμα του” ανταπαντά ο Δημήτρης Δημητριάδης. Η “Λήθη”, τελευταία από πέντε συνεχόμενους μονόλογους (“Ήττα”, “Μνήμη”, “Μετάνοια”, “Τέχνη”...), είναι ένα ποίημα - ποταμός που συμπαρασύρει στην ακράτητη ορμή του ποικίλα ετερογενή υλικά: νεοπλατωνικές ιδέες, γνωστικούς, θεοσοφιστές, τη Ρουμπαγιάτ, σχολές και ρεύματα φιλοσοφικά νεωτερικά, όπως Φίχτε, Σαντ, Νίτσε, Φουκώ, ανάκατα με προσωπικές του εμπειρίες. Αλλά και σπαραγμένα σώματα ποιητικά. (Θα έλεγα ότι περιέχει Ρίλκε, σε ατμώδη μορφή).
Είναι μια “βλάσφημη” προσέγγιση της θεϊκής δημιουργίας, δοξαστική του θνητού σώματος του ανθρώπου, που κρύβει εντός της, όπως το στρείδι κρύβει μαργαριτάρι, την προσευχή της αθανασίας: ένας ανυπόκριτος ύμνος, άνευ ορίων, άνευ όρων, στον έρωτα - θεό - δημιουργό. Σαν όλα τα υβριδικά πλάσματα, η “Λήθη” σαγηνεύει.
Σκηνοθετημένη στο “Πορεία” κάθετα και ριζικά από τον Δημήτρη Τάρλοου (την είχε σκηνοθετήσει και το 2010 - 11 με τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο), υλοποιείται μέσω του γυμνού, αναγεννησιακά αρχαγγελικού σώματος της εξαίσιας Μαριάννας Δημητρίου -μια κατάδυση στους βυθούς της ύπαρξης- που κάνει τον λόγο σάρκα και αντιστρόφως, το αγνότερο θέαμα που έχω δει τα τελευταία χρόνια. Μια μυσταγωγία, μια μυστική εμπειρία.
