ΤΟΥ ΝΤΙΝΟΥ ΣΙΩΤΗ
Έφυγε από τη ζωή ανήμερα της Ημέρας των Ευχαριστιών, σε ηλικία 89 ετών, ο Θανάσης Μασκαλέρης, ποιητής, μεταφραστής και καθηγητής Νέων Ελληνικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Στάδιο Τεγέας και στα 17 του μετανάστευσε στην Αμερική. Πολλά νέα παιδιά τα έστελναν στην Αμερική, σε κάποιον θείο τους, οι γονείς τους τη δεκαετία του ’40, γιατί η Ελλάδα μετά τον πόλεμο ήταν συντρίμμια. Σπούδασε φιλοσοφία και αγγλική φιλολογία στα πανεπιστήμια της Οκλαχόμα, της Ιντιάνα και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ. Δίδαξε Συγκριτική Λογοτεχνία, Δημιουργική Γραφή και Κλασικές Σπουδές και ήταν ιδρυτής του Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο που δίδασκε. Κολλημένος με τον Καζαντζάκη, υπήρξε η κινητήρια δύναμη για την ίδρυση της Έδρας Καζαντζάκη στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο το 1983.
Για τον Θανάση Μασκαλέρη είχα ακουστά πριν τον γνωρίσω. Τυχαία στο δρόμο, τον Ιούλιο του 1969, γνώρισα μια Αμερικανίδα τουρίστρια που είχε έρθει στην Ελλάδα για να μελετήσει την ελληνική ποίηση. Ο Θανάσης Μασκαλέρης της είχε δώσει τέσσερα ονόματα: του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Κίμωνα Φράιερ, του Μπούλη Φραγκόπουλου και της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ. Εγώ ανέλαβα να την ξεναγήσω όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στην τότε αθηναϊκή ποιητική σκηνή, φέρνοντάς την σε επαφή με τους τέσσερις αλλά και με την Νανά Ησαΐα, τον Αλέκο Φλωράκη, τον Στέφανο Μπεκατώρο και άλλους. Το 1971 μεταναστεύω και εγώ στην Αμερική και έξη μήνες αργότερα γίνομαι μαθητής του Θανάση Μασκαλέρη αλλά και του Νάνου Βαλαωρίτη. Κοντά τους έμαθα τον Καζαντζάκη, τον Όμηρο, τους Γάλλους συμβολιστές. Οι τρεις, όπως φάνηκε με τα χρόνια, υπήρξαμε ο πυρήνας «της νεοελληνικής αναγέννησης στο Σαν Φρανσίσκο», όπως χαρακτηριστικά έγραψε σε ένα άρθρο του ο συγγραφέας, ιστορικός και ερευνητής Νίκος Ροζάκος. Βγάλαμε περιοδικά, οργανώσαμε άπειρες ποιητικές και πολιτικές βραδιές (και διαδηλώσεις), είχαμε ραδιοφωνικό πρόγραμμα, φιλοξενήσαμε άπειρους Έλληνες συγγραφείς και άλλες προσωπικότητες που έρχονταν στο Σαν Φρανσίσκο, μεταξύ των οποίων η Ελένη Καζαντζάκη, ο Κώστας Γαβράς, ο Γιάννης Γαΐτης, Θόδωρος Αντωνίου και οι Κώστας Ταχτσής, Μαντώ Αραβαντινού, Βασίλης Βασιλικός, Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Αργύρης Χιόνης, Έρση Σωτηροπούλου και άλλοι. Ο Θανάσης, μαζί με τους Έντμουντ Κίλι, Πίτερ Μπίεν, Λίλυ Μακράκη, Tζον Ιατρίδη, Τζον Άντον, Αντώνη Δεκαβάλλε και άλλους, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Modern Greek Studies Association.
Για μένα ο Θανάσης δεν ήταν μόνο δάσκαλος και καθηγητής αλλά και ένας στενός φίλος. Περάσαμε έντεκα χρόνια στην ίδια πόλη με κοινούς στόχους και με το νου μας πάντα στην Ελλάδα. Ήταν ένας αγνός πατριώτης που τον έκαιγε η πατρίδα του. Μέχρι το 1974 στόχος του ήταν να πέσει η χούντα και μετά το 1974 στράφηκε ολοκληρωτικά στα νέα ελληνικά, την ποίηση και την μετάφρασή της. Πρέπει να έχει μεταφράσει στα αγγλικά τουλάχιστον 100 Έλληνες ποιητές. Αν και με τον Νάνο διέφεραν σε πολλά πράγματα, όχι μόνο ως προς τις ποιητικές προτιμήσεις αλλά και σε αισθητικές αξίες και κριτήρια, εντούτοις οι δυο τους εξέδωσαν το 2003 τον τόμο «An Anthology of Modern Greek Poetry» (Talisman Press), ένα πολύτιμο εργαλείο για όποιον, στον αγγλόφωνο κόσμο, ενδιαφέρεται σοβαρά για την σύγχρονη ελληνική ποίηση.
Ο αγαπητός σε όλους για την ανοιχτή του καρδιά Θανάσης, ήταν, κατά κάποιο τρόπο, μια ελληνοαμερικανική εκδοχή του Αλέξη Ζορμπά: λάτρευε το γυναικείο φύλλο, γλεντούσε τη ζωή, υπερασπιζόταν τους αδύνατους, βαθύτατα δημοκρατικός, πίστευε βαθιά στον άνθρωπο και πάλευε για έναν καλύτερο κόσμο. Η ομογένεια της Αμερικής έχασε ένα από τα πιο λαμπρά της παιδιά.
Στο καλό Θανάση, θα σε θυμόμαστε πάντα με εκείνο το ζεστό σου και ξέγνοιαστο χαμόγελο που χωρούσε όλο την οικουμένη.
Ο Ντίνος Σιώτης είναι ποιητής και εκδότης του περιοδικού (δε)κατα
