Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Ρα Καμπάνα Υπαπαντήσ'*
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Ρα Καμπάνα Υπαπαντήσ'*

Η δραστηριοποίησή μου πολιτικά στην Περιφέρεια Αττικής με έφερε σε επαφή με έναν πολυποίκιλο κόσμο, περιδιαβαίνοντας οριζοντίως και καθέτως το κομμάτι εκείνο της Αττικής που αγκαλιάζει το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και του Πειραιά. Από τα Μέγαρα έως τις Ερυθρές και από τον Ωρωπό έως τον Μαραθώνα, το Σούνιο και τη Βούλα. Δυναμικές πολιτισμικές κοινότητες ζουν και δημιουργούν εδώ. Ξεχωριστή θέση έχουν οι Αρβανίτες, εγκατεστημένοι από τον ενδέκατο αιώνα πέριξ των Αθηνών, ως φρουρά και γενναίο ανάχωμα απέναντι σε όποιον εχθρό θα απειλούσε την πόλη.

Ήρθα σε επαφή βεβαίως με τους ανθρώπους αλλά ανέτρεξα και στην ιστορία τους με βιβλίο -κορμό για τη μελέτη μου, το πόνημα του σημαντικού ερευνητή- συγγραφέα και αρχιτέκτονα Κώστα Μπίρη. Ζω καθημερινά την υπερηφάνεια για την καταγωγή τους των φίλων Αρβανιτών, αλλά και την αγάπη τους για την παράδοσή τους, τις φορεσιές, τους χορούς και τα τραγούδια τους.

Αυτά τα τραγούδια, λοιπόν, έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο να σου τραβούν την προσοχή. Φέρουν την παμπάλαια καταγωγή τους, την γοητευτική μελωδία τους και τον εντελώς δικό τους, ιδιαίτερο ρυθμό, με έναν τρόπο που σε αιχμαλωτίζει και αισθάνεσαι ό,τι σε αφορά. Ότι είναι το τραγούδι αυτό και δικό σου. Ο Γεώργιος Παχτίκος σε πρόλογο βιβλίου του Μάρκου Φ. Δραγούμη, μας παραδίδει: «Παρά τοις ξενοφώνοις λοιπόν τούτοις Έλλησιν, εκτός ελληνιστί αδομένων ασμάτων υπάρχουν και άσματα τουρκιστί, αρμενιστί, αραβιστί, βουλγαριστί, βλαχιστί, και αλβανιστί αδόμενα, ων όμως το περιεχόμενον του μέλους και της ποιητικής εννοίας είναι καθαρώς ελληνικά».

Σήμερα, από όλη αυτήν την γκάμα τραγουδιών, ακούει κανείς σε κοινωνικές εκδηλώσεις, στα πανηγύρια δηλαδή, σε γάμους, χαρές και λύπες μόνο τα αρβανίτικα και τα καραμανλίδικα τραγούδια που έφεραν οι Καππαδόκες από την πατρίδα τους με την ανταλλαγή του 1924. Ο Αρβανίτες, λοιπόν, κράτησαν την παράδοσή τους και την υποστηρίζουν με πείσμα εδώ στην Αττική. Μου αφηγείται φίλη από την Μάνδρα Ελευσίνας, πως όταν ο πατέρας της πήγε καλεσμένος σε έναν γάμο κάπου στη Βόρειο Ελλάδα, ζήτησε από την ορχήστρα να παίξει ένα αρβανίτικο τραγούδι για να χορέψει. Τότε εκείνοι του έπαιξαν το «Ρα Καμπάνα Υπαπαντήσ΄» (Χτυπά η καμπάνα της Υπαπαντής) και μόνον τότε, ο υπερήφανος Αρβανίτης από την Αττική αισθάνθηκε ότι πραγματικά διασκέδασε!

Είναι πολλοί οι πολιτιστικοί σύλλογοι που διασώζουν την αρβανίτικη παράδοση και πάρα πολλοί οι μελετητές και ερευνητές που ασχολούνται με αυτή. Ανάμεσά τους ο σπουδαίος τραγουδιστής και μελετητής Θανάσης Μωραΐτης. Σημειώνει λοιπόν ο Μωραΐτης πως «οι ρυθμοί των τραγουδιών είναι σκληροί και ‘γωνιασμένοι’, αυστηροί και βραχώδεις με έντονη τη στεριανή διάθεση, πλην των τραγουδιών της Άνδρου και του Καβοντόρου, το ύφος των οποίων είναι καθαρά νησιώτικο». Πραγματικά έτσι είναι. Θα ήθελα όμως να σημειώσω (ως μη ειδικός βέβαια) πως το «καβοντορίτικο», φέρει μια γοητεία, ωσάν να συνοδεύει κάποια τελετουργία. Έχω την αίσθηση ότι συγγενεύει ως προς αυτό με τον δημοφιλή ικαριώτικο χορό. Και οι δύο, με τις μελωδίες και τους ρυθμούς τους, είναι κυριολεκτικά σαν να βγαίνουν από τα έγκατα της γης και σαν να πασχίζουν να φτάσουν τον χορευτή ψηλά στον ουρανό. Είναι στ’ αλήθεια λιτό και χωρίς φιοριτούρες το αρβανίτικο τραγούδι, ιδιαίτερα αυτό της Αττικής. Είναι τραγούδι των ανθρώπων του βουνού, της πέτρας και των αρμάτων. Παρατηρούμε, πως τα τραγούδια των Αρβανιτών των Κυκλάδων ή της Ηπείρου φέρουν τα γενικά μουσικά χαρακτηριστικά των περιοχών αυτών, ενώ το ρεπερτόριό τους έχει συρρικνωθεί λόγω συγκεκριμένων πολιτισμικών επιλογών των οικείων πληθυσμιακών ομάδων.

Στα μέσα του περασμένου αιώνα, η αρβανίτικη γλώσσα εγκαταλείφθηκε από αυτούς που τη μιλούσαν και απέφευγαν να την μεταφέρουν στα παιδιά τους. Μας πληροφορεί ο Μωραΐτης πως ο Γερμανός γλωσσολόγος Claus Haebler, ο οποίος το 1959 μελέτησε στη Σαλαμίνα το αρβανίτικο ιδίωμα σημειώνει πως «οι γονείς αποφεύγουν να μάθουν στα παιδιά αρβανίτικα, λέγοντας τα ‘άσχημα’».

Καλοδεχούμενη λοιπόν η αφιέρωση στα του αρβανίτικου πολιτισμού από όσους την επιχειρούν και σπουδαία η μεταλαμπάδευση στις νεότερες γενιές του πλούτου των αρβανίτικων τραγουδιών. Αν βρεθείτε κάπου στην Αττική ή όπου αλλού ακούγονται αυτά τα τραγούδια, απολαύστε τα και κυρίως θαυμάστε τον τρόπο που επικοινωνούν μ’ αυτά, οι γλεντοκόποι.

* Αφιερωμένο στην Αρβανίτισσα σπουδαία ηθοποιό Καίτη Παπανίκα που αποχαιρετίσαμε πρόσφατα.

** Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL