Βιώνουμε μια «μεγάλη παλινδρόμηση». Όπως διαδηλώνουν 15 διακεκριμένοι διανοούμενοι από όλο τον κόσμο στο ομώνυμο πόνημά τους που εκδόθηκε πρόσφατα από τον γερμανικό εκδοτικό οίκο «Suhrkamp». Επιστρέφουμε κάτω από το άχθος της παγκόσμιας κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, σαν τα παιδιά που χάνουν την ισορροπία τους με την απώλεια ενός γονιού ή την «επέλευση» ενός αδελφού, σε αρχαϊκές αξίες και συμπεριφορές που εντάσσονται εύκολα στο πλαίσιο ενός μυστικιστικού εθνικισμού που εύκολα διαστρέφεται σε έναν «φυλετικό» ρατσισμό. Όπου καταλύονται όλες οι διαφωτιστικές, ορθολογικές απόψεις της νεωτερικότητας περί του έθνους ως μιας «πολιτικής οντότητας» που αποτελεί ένα «διαρκές δημοψήφισμα» και αναδύονται όλες εκείνες οι θεωρίες περί του έθνους ως μιας «πνευματιστικής οντότητας» με όλες τις συνέπειες που σήμερα βιώνουμε από τους κάθε λογής φονταμενταλιστές.
Η τέχνη αποτέλεσε από τα τέλη του 19ου αιώνα και ένθεν με τις πρωτοπορίες που γεννήθηκαν στους κόλπους της το ανάχωμα σε τέτοιου είδους φασιστικές, ναζιστικές αλλά και νεοφιλελεύθερες και κοντόθωρες «παλινδρομήσεις» που θεωρούν τη γη ιδιοκτησία τους. Η ομαδική έκθεση που προβάλλεται τις ημέρες αυτές, με επιμελητή τον Στρατή Πανταζή και συντονίστρια τη Μαρία Ραγιά, στο «Σπίτι της Κύπρου» το αποδεικνύει. Οι «Φαντασιακοί χώροι» που δημιουργούν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες, στους οποίους θα αναφερθώ ενδεικτικά, εκτείνουν το προσωπικό σε συλλογικό και δημόσιο. Συνδέουν με έναν τρόπο ρεαλιστικό, όπως ο Παντελής Χανδρής, με το κατσικάκι που συλλαμβάνει τη στιγμή που προσπαθεί να υπερπηδήσει τα πουρνάρια ή η Ελένη Λύρα, που εκθέτει εαυτόν ανάμεσα στα πανέμορφα, ψηφιακά τυπωμένα, αιχμηρά και τρυφερά αγκάθια, τα πλάσματα της πανίδας ή της χλωρίδας ως τμήμα του κόσμου που αποτελούμε. Αποτυπώνουν, όπως ο Νίκος Παπαδόπουλος, με τις θραυσματικές, ελλειπτικές μορφές του την παραμόρφωσή μας μέσα στις συμβατικές εκφράσεις μας. Σχεδιάζουν, όπως ο Ζάφος Ξαγοράρης, ως μια φευγαλέα εικόνα τις τεράστιες, «πλωτές» πόλεις του «μέλλοντος» που στηρίζονται πάνω σε μικροσκοπικά κουδουνάκια αντιμέτωπες με τη θάλασσα.
Προβάλλουν, όπως η Νίνα Παππά, με τα κολάζ των σχηματοποιημένων σύμφωνα με τα κτήρια μπροστά στα οποία παρελαύνουν φιγούρων της, τη μαζική αλλοτρίωση του ανθρώπου μέσα στο κατασκευασμένο από τον ίδιο περιβάλλον του. Δηλώνουν, όπως ο Ανδρέας Σάββα, με καθημερινά υλικά, το ξύλο και το νήμα, στα φτιαγμένα με γεωμετρική ακρίβεια πλέγματά του, την ασφυκτική σύγχυση που ζούμε. Στρέφουν, όπως η Ρένα Παπασπύρου, το βλέμμα του θεατή στα ίχνη των αποσπασμένων από το οικοδομικό σώμα και φθαρμένων από τον χρόνο τοίχων και το ενεργοποιούν. Μας δείχνουν έτσι τον δρόμο της εξόδου από την πολιτική και κοινωνική «παλινδρόμηση» στους τόπους που συγκροτούν μέσα από την καλλιτεχνική εμπειρία με την ύλη και μας οδηγούν στη συναίσθηση του εαυτού μας και του σύνθετου βιότοπου που εξακολουθούμε να αγνοούμε και στον οποίο οφείλουμε την ύπαρξή μας.
«Φαντασιακοί Χώροι», Γιάννης Βαρελάς, Ελένη Λύρα, Ευσεβία Μιχαηλίδου, Ζάφος Ξαγοράρης, Νίκος Παπαδόπουλος, Ηλίας Παπαηλιάκης, Ρένα Παπασπύρου, Νίνα Παππά, Ανδρέας Σάββα, Παντελής Χανδρής. Διάρκεια έκθεσης: 30 Μαΐου - 23 Ιουνίου. Ώρες λειτουργίας: Δευτ. & Τετ. 10.00 - 18.00, Τρ. / Πεμ. / Παρ. 10.00 - 15.00
