ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΝΟΥΤΣΟΥ
Μήπως κάτι λείπει μέσα από τις απανωτές επικλήσεις των δυνάμεων που ασφυκτιούν στο υφιστάμενο κοινωνικό καθεστώς; Αν υποθέσουμε ότι είναι ο «δήμος» ("demos") και τα παράγωγά του («δημοκρατία», "democracy"), τότε πρόκειται για τον φορέα εκείνης της πολιτικής νομιμότητας που από τη μια αξιοποιεί στο έπακρο το ισχύον νομικό πλαίσιο και την «ιδιότητα του πολίτη» και από την άλλη τείνει προς την επίτευξη θεσμών και πρακτικών κοινωνικής δικαιοσύνης.
Συνεχίζω με ό,τι συναφώς μπορεί να συναχθεί. Για παράδειγμα, ο πολλαπλασιασμός των υποκειμένων δικαίου, σε όλη την «κλίμακα» ή τη «γραμμή» των όντων, με πληρεξούσιο μοναδικό τον άνθρωπο συνιστά contradictio in adjecto; Για την ώρα οι πολλοί «δήμοι» γίνονται αντιληπτοί μέσω του «δήμου» των ανθρώπων, οι οποίοι προσπαθούν να αποτινάξουν την κυριαρχία που τους έχει επιβληθεί και ν' αποκτήσουν έτσι την αυτονομία τους.
Ως προς τους εξουσιαστές τους, βέβαια, είναι εφαρμόσιμη η αμέσως προηγούμενη συλλογιστική. Δηλαδή, αν η επέκταση των δικαιωμάτων σε κάθε μέλος και σε κάθε «δήμο» τούς έβλαπτε, τότε με κάθε τρόπο θα επιχειρούσαν να την αποτρέψουν. Ή, τουλάχιστον, να τη στρεβλώσουν.
Το έτος που διανύουμε συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από την «ενσωμάτωση» της Δωδεκανήσου στην ελληνική επικράτεια. Εκτός από τα χρόνια προβλήματα που τη συνέχουν αναδύεται τελευταία, με ποικίλους τρόπους «αποσιώπησης» ή «εκμετάλλευσης», ο φόβος της εθνολογικής αλλοίωσης («δημογραφικής διεύρυνσης», κατά τον Balibar) του ντόπιου πληθυσμού λόγω των διαδοχικών κυμάτων προσφύγων/μεταναστών εξ Ανατολής.
Ένα από τα ζητήματα που έχουν με ιδιαίτερη ζέση επεξεργασθεί οι τοπικές κοινωνίες είναι ό,τι αφορά το πεδίο του πολιτισμού στην πολιτική ενός δωδεκανησιακού Δήμου. Ακριβέστερα, το πεδίο του πολιτισμού παράγεται και αναπαράγεται με την καθημερινή δράση των ανθρώπων και στο σύνολο των
επιτευγμάτων της κοινωνικής τους ζωής. Απ' αυτήν την άποψη η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα και βεβαίως την υποχρέωση συνεχών παρεμβάσεων μιας αρθρωμένης πολιτιστικής πολιτικής. Πρόκειται για έναν αυτοτελή τομέα δραστηριοτήτων και συνάμα διαχεόμενο στους υπόλοιπους κύκλους της δράσης ενός Δήμου, με ικανή χρηματοδότηση και με εκπροσώπους που να εμπνέονται από την τοπική πολιτιστική παράδοση και ταυτόχρονα να εγκολπώνονται τις νεωτερικές κατακτήσεις του καιρού μας.
Πιο συγκεκριμένα, ο Δήμος μπορεί να επιτελέσει τρεις αλληλοτροφοδοτούμενες λειτουργίες: α) ως συμπαραστάτης, ηθικά και οικονομικά, πολιτιστικών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν ομόλογοι φορείς ή πρόσωπα, β) ως παραγωγός, άμεσα ή έμμεσα, πολιτιστικών αγαθών, γ) ως επιτελικός νους για τη σύλληψη και την προώθηση ενός σχεδίου πολιτιστικής πολιτικής.
Η πολιτική στο σύνθετο και αναδιατασσόμενο πεδίο του πολιτισμού θα ασκηθεί με γνώμονα σειρά κριτηρίων που διαρκώς θα εμπλουτίζονται μέσα από τη συμμετοχή των συμπολιτών μας. Ενδεικτικά μνημονεύουμε: α) το σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον του, β) την εξουδετέρωση του πνεύματος ηγεμονισμού σε σχέση με τους υπάρχοντες πολιτιστικούς φορείς, την ενθάρρυνση δηλαδή των μορφών συλλογικότητας, γ) την εδραίωση της διαδημοτικής σύμπλευσης για κοινό προγραμματισμό εκδηλώσεων, δ) την ανάδειξη των όρων συγκρότησης της τοπικής κοινωνίας χωρίς τα πλέγματα του «επαρχιωτισμού», ε) τη δημιουργική σύζευξη «παράδοσης» και «ανανέωσης», στ) την άμυνα στην εμπορευματοποίηση αξιών χρήσης κ.λπ., ζ) τη διεξαγωγή εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια όλου του έτους.
Η αναγκαία υποδομή για την πραγματοποίηση του πολιτιστικού έργου του Δήμου συνίσταται στη δημιουργία: α) του Πνευματικού Κέντρου ως αυτοτελούς υπηρεσίας, β) των κτηρίων Πολλαπλών Χρήσεων, με επίκεντρο το «Πολιτιστικό Κέντρο», γ) των Βιβλιοθηκών (με δανειστικό τμήμα, ανοιχτό όλο το έτος), δ) του Ιστορικού Αρχείου, ε) της ηλεκτρονικής δικτύωσης με ομόλογους φορείς, στ) της Τράπεζας πληροφοριών ως προς τα προγράμματα πολιτισμού (Ευρωπαϊκή Ένωση, Υπουργεία Πολιτισμού και Αιγαίου κλπ.), ζ) των επιμέρους θεσμών.
Ο Π. Νούτσος είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Παν/μιο Ιωαννίνων
