Δεν είναι η πρωτεύουσα της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι απλώς η πρωτεύουσα της ομώνυμης κομητείας με 160.000 κατοίκους πληθυσμό. Βρίσκεται 100 χλμ. περίπου μακριά από το Λονδίνο και μοιράζεται μαζί του τις όχθες του Τάμεση. Έχει όμως κάτι που δεν έχει καμία άλλη πόλη του βασιλείου. Το πιο παλιό πανεπιστήμιο της Βρετανίας, το Oxford University που λειτουργεί από τον 12ο αιώνα μ.Χ.
Αξίζει εδώ να μελετήσει κανείς, πως ένα σπουδαίο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα μπορεί να αλλάξει τον ίδιο τον χάρτη μιας χώρας. Και κυρίως, πως μπορεί να γεννήσει όχι μόνο επιστημονικά και ερευνητικά αγαθά, αλλά πως μπορεί να επηρεάσει την τέχνη και την κουλτούρα της πόλης, της χώρας, της οικουμένης.
Από νωρίς καλλιεργήθηκε η τέχνη του θεάτρου στην Οξφόρδη. Είναι απίθανο να μην δόθηκαν εδώ παραστάσεις θρησκευτικών, λειτουργικών δραμάτων. Η πρώτη τεκμηριωμένη παράσταση, καταγράφεται πριν το 1500. Πληροφορίες πιστοποιούν πως οι φοιτητές ανεβάζουν θεατρικά έργα στη λατινική γλώσσα. Υπάρχει μια έντονη κινητικότητα ερασιτεχνικών παραστάσεων για πολλές δεκαετίες. Όλη αυτή η φοιτητική θεατρική δραστηριότητα προετοίμασε το έδαφος για την έλευση στην πόλη και θιάσων του επαγγελματικού θεάτρου. Οι «Stringers Men» σε μια αυλή το 1590 και οι «King΄s Men» σε μία αίθουσα αντισφαίρισης το 1680, δίνουν παραστάσεις στην πόλη.
Το 1885 συμβαίνει κάτι σημαντικό. Ιδρύεται ο Δραματικός Σύλλογος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (OUDS) από ομάδα φοιτητών που απογειώνει τη θεατρική δραστηριότητα, ανεβάζοντας κατά κανόνα έργα του Σαίξπηρ. Εκεί συναντώνται ως συντελεστές των παραστάσεων μελλοντικοί επαγγελματίες ηθοποιοί και θιασάρχες, συγγραφείς, ακαδημαϊκοί, ακόμη και ο κατοπινός αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπερι Κόσμο Γκόρντον Λανγκ. Το θέατρο γίνεται λοιπόν αναπόσπαστο κομμάτι της ακαδημαϊκής δραστηριότητας. Συνεχίζει ακάθεκτο την έντονη παρουσία του, έως ότου στα 1931 συντελέστηκε και άλλη μια μικρή επανάσταση. Έως τότε ο σύλλογος δεν δέχονταν γυναικεία μέλη. Τότε, λοιπόν, σπάει αυτή η παράδοση και η Πέγκυ Άσκροφτ εμφανίζεται στον OUDS παίζοντας στο έργο «Hassan» του Φλέκερ. Νέα σχήματα θα δημιουργηθούν στο μέλλον, με πιο γνωστό, την Πειραματική Θεατρική Λέσχη της Οξφόρδης, που εξασφαλίζει απόλυτη ελευθερία δημιουργίας στους φοιτητές, ενώ ταυτόχρονα τους παραχωρεί και την απόλυτη ευθύνη σε ό,τι έχει σχέση με την παράσταση.
Βεβαίως στο Πανεπιστήμιο υπάρχει Έδρα Δραματικών Σπουδών, ενώ διάσημο είναι και το Λεξικό Θεάτρου της Οξφόρδης το οποίο συνεισφέρει τα μέγιστα στα κείμενα μας.
Και στη χώρα μας, σε μικρότερη κλίμακα, έχουμε περιπτώσεις όπου τα πανεπιστήμια υπήρξαν φυτώρια δημιουργίας και δημιουργών. Στη Θεσσαλονίκη, η φοιτητική πρωτοβουλία θεάτρου - κινηματογράφου, μετεξελίχθηκε στο Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης που έδωσε υψηλού επιπέδου και ιστορικές παραστάσεις από τη δεκαετία του ‘70. Από εκεί ξεκίνησαν πολλοί δημιουργοί. Θεόδωρος Τερζόπουλος, Ρούλα Πατεράκη, Νίκος Ναουμίδης, Στέλλιος Γούτης και πολλοί άλλοι, με νεότερη αυτής της αλυσίδας την Καρυοφιλιά Καραμπέτη. Την ίδια περίοδο στα Ιωάννινα, με τη στήριξη του φοιτητόκοσμου, μετακομίζει μια παρέα επαγγελματιών ηθοποιών με εμπνευστή τον αξέχαστο θεατρικό συγγραφέα Μήτσο Ευθυμιάδη όπου επιχειρούν μια βραχύβια προσπάθεια λειτουργίας επαγγελματικού θεάτρου με ποιοτικό προσανατολισμό. Στην πρωτεύουσα, το Θεατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγκέντρωσε δεκάδες φοιτητές στη θρυλική κινηματογραφική και θεατρική αίθουσα του Πανεπιστημίου «Ίρις». Δόθηκαν παραστάσεις και εκεί αλλά και στο Ηρώδειο, καθώς και σε πόλεις και φεστιβάλ σε όλη την Ελλάδα. Παραλείποντας σίγουρα πολλούς και πολλές, να σημειώσουμε εδώ κάποια ονόματα. Κάτια Γέρου, Δήμητρα Χατούπη, Μαρία Κατσιαδάκη, Έκτωρ Καλούδης.
Θα περίμενε κανείς με την ύπαρξη θεατρολογικών, μουσικολογικών και εικαστικών τμημάτων σε πολλά ΑΕΙ και ΑΤΕΙ στη χώρα μας να υπάρχει μια υπερπολλαπλάσια δραστηριότητα στις πόλεις της περιφέρειας που φιλοξενούν αυτά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Δυστυχώς δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αφήνοντας μακριά τις γκρίνιες περί «παλαιών καλών εποχών» σε αντίθεση με το «ρηχό σήμερα», θα είχε ενδιαφέρον να δούμε γιατί και πώς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ενέπνευσαν και γέννησαν τέχνη σε ορισμένες εποχές και συνθήκες, ενώ είχαν πιο αναιμική παραγωγή σε άλλες.
Όπως και να έχει το πράγμα, το Πανεπιστήμιο θα είναι πάντα χώρος ανάπτυξης και επεξεργασίας ιδεών που εμπνέουν και τον δημιουργικό οίστρο ταλαντούχων φοιτητών και καθηγητών.
Μια, δύο, τρεις πολλές «Οξφόρδες», (συγχωρέστε μου τον πληθυντικό) υπάρχουν παντού.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής στην Περιφέρεια Αττικής
