«Η κριτική ικανότητα αποκλείει την τυφλή υπακοή». Είναι η κύρια θέση της Γερμανοεβραίας φιλοσόφου Χάννα Άρεντ στο βιβλίο της «Η δίκη του Άιχμαν - η κοινοτυπία του κακού». Σύμφωνα με αυτήν εξηγεί τα λεγόμενα του κατηγορούμενου ως επικεφαλής των «Εβραϊκών υποθέσεων της Γκεστάπο» και εκτελεστή της τελικής λύσης του αφανισμού των Εβραίων, στη δίκη του στην Ιερουσαλήμ.
Γράφει με την απαραίτητη απόσταση την ψυχοσύνθεση ενός μέλους του χιτλερικού καθεστώτος που «υπακούει στον νόμο» χωρίς να έχει συνείδηση των αποτρόπαιων πράξεών του. Η μοναδιαία διάσταση του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας των ναζί γίνεται περισσότερο από εμφανής στον εκτοπισμό των παιδιών εβραϊκής καταγωγής, ανεξαρτήτως ιθαγένειας στα στρατόπεδα εξόντωσής τους.
Διαδηλώνεται στην έκθεση γλυπτικής της Κλειούς Μακρή, η οποία δανείζεται εύστοχα τον ατμοσφαιρικό της τίτλο από το γραμμένο στην κατοχή ποίημα του Ελύτη «Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο». Φιλοξενείται στο πατάρι των εκδόσεων Γαβριηλίδης, στο Μοναστηράκι, στο πλαίσιο ενός ετήσιου φόρου τιμής στα θύματα του «Ολοκαυτώματος» που θα διαρκέσει ένα μήνα και υπογραμμίζεται με την ενδεικτική φράση «θυμόμαστε αλλά δεν χρησιμοποιούμε».
Η Μακρή στήνει τις φιγούρες της πάνω σε βάσεις που δημιουργούν μια φανταστική πλατεία. Σαν εκείνες στις οποίες συναντιόνταν και συγκεντρώνονταν τα Εβραιόπουλα, προτού μεταφερθούν στον βέβαιο θάνατο. Τις πλάθει με το απλό και καθημερινό υλικό του πηλού, με μια γλώσσα ρεαλιστική και αφαιρετική συνάμα που πυκνώνει μέσα στην αισθαντικότητα των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών τους και των στάσεών τους τα διδάγματα της μοντέρνας λυρικής έκφρασης. Δείχνει, με τα παιχνίδια στα οποία είναι προσηλωμένες οι μορφές της, τις συλλογικότητες που κάποτε συγκροτούσαν και ζωντάνευαν τους διαλυμένους κοινωνικούς ιστούς των μικρών και των μεγάλων πόλεων.
Αναδεικνύει με τις μικρές τους διαστάσεις, αλλά και με την παρουσίασή τους ως παιδιά που απλώς παίζουν αμέριμνα, όπως όλα τα παιδιά, χωρίς να γνωρίζουν τον κίνδυνο που τα περιβάλλει, το μέγεθος και τη φρικαλεότητα της φαιής λαίλαπας. Ενδυναμώνει με τα παλαιομοδίτικα ρούχα της εποχής εκείνης ένα ξεχασμένο και απωθημένο από τους πολλούς παρελθόν που έσβησε στην Ελλάδα μέσα στη λήθη της Ιστορίας. Δυναμώνει με το απορημένο βλέμμα τους τα ερωτήματα που γεννιούνται για την ξαφνική απουσία τους και τον εντελώς άδικο αφανισμό τους. Υποδηλώνει έτσι στον θεατή της, μέσα από την «κοινοτυπία» της αποτύπωσής τους, την «κοινοτυπία» ενός πρωτοφανούς εγκλήματος που συνίσταται εν τέλει στην απώλεια της ανθρώπινης υπόστασης.
Info: Κλειώ Μακρή, «Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο», Poems & Crimes των Εκδόσεων Γαβριηλίδης, Αγίας Ειρήνης 17 (60 μ. από το μετρό). Διάρκεια έκθεσης: 14 Ιανουαρίου - 7 Φεβρουαρίου
