Ο Χέλμουτ Σμιτ, τέως καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, συνεκδότης από το 1983 της έγκυρης εβδομαδιαίας επιθεώρησης "Die Zeit", παρέμεινε ενεργός πολίτης εκτός κομματικής πολιτικής μέχρι τα βαθιά γεράματα. Υπερασπίστηκε με παρρησία τις απόψεις του, ακόμη κι όταν αυτές ήταν μειοψηφικές στην κοινωνία, όπως π.χ. για το ελληνικό ζήτημα. Πέθανε τον Νοέμβριο του 2015 αφήνοντας πολιτική διαθήκη τα γραπτά του και κέρδισε την αναγνώριση ενός ευρέος πολιτικού φάσματος, σε αντίθεση με την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, όταν αμφισβητείτο μέσα στο ίδιο του το κόμμα, το SPD. Στις 23 Δεκεμβρίου ο Σμιτ θα έκλεινε τα 96. Με την ευκαιρία αυτή δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τον πρόλογο που έγραψε στη γερμανική έκδοση του μυθιστορήματος του Ντανιίλ Γκράνιν "Ο ανθυπολοχαγός μου".
"Γνώρισα τον Ντανιίλ Γκράνιν τον Ιανουάριο του 2014, όταν μίλησε στη γερμανική ομοσπονδιακή Βουλή την ημέρα μνήμης για τα θύματα του εθνικοσοσιαλισμού. Ανήκουμε στους λιγοστούς επιζώντες του μετώπου του Λένινγκραντ. Στο βιβλίο του ‘Ο ανθυπολοχαγός μου’, το οποίο τιμήθηκε με το ανώτατο Βραβείο Λογοτεχνίας της Ρωσίας, περιγράφει τα πολεμικά βιώματά του χωρίς να αποσιωπά τις θηριωδίες. Ένας άπειρος νέος κατατάσσεται εθελοντής και τραβά για το μέτωπο άοπλος, ελλείψει επαρκούς οπλισμού, όπου ρίχνεται στην κρεατομηχανή του πολέμου. Το βιβλίο αφηγείται την αλήθεια των χαρακωμάτων.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα στρατιωτική σύγκρουση στην Ιστορία της ανθρωπότητας και η χειρότερη καταστροφή του 20ού αιώνα. Μονάχα στο Λένινγκραντ, ο αριθμός των θυμάτων έφτασε το ένα εκατομμύριο. Αν και η πόλη ήταν ανοιχτή, οι Γερμανοί δεν εισήλασαν. Η λιμοκτονία των κατοίκων ήταν προγραμματισμένη από τον Χίτλερ. Για περίπου 900 ημέρες η πόλη ήταν αποκομμένη από την ενδοχώρα. Εμείς οι Γερμανοί στρατιώτες αγνοούσαμε το 1941 αυτό το απάνθρωπο σχέδιο.
Όταν ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος το 1933, ήμουν 14 ετών. Το 1937 ξεκίνησα πρόωρα τη στρατιωτική θητεία, όπως πολλοί άλλοι τελειόφοιτοι Γυμνασίου, για να μη διακόψω αργότερα τις σπουδές Αρχιτεκτονικής. Ήταν μια λανθασμένη απόφαση, αφού η θητεία μου διήρκησε οκτώ έτη. Η έναρξη του πολέμου μάς φάνηκε ως ένα αναπόφευκτο φυσικό γεγονός. Βίωνα συνειδησιακό διχασμό. Από τη μια πλευρά η άρνηση του ναζισμού, από την άλλη το καθήκον του Γερμανού στρατιώτη. Είχα παππού εβραϊκής καταγωγής, αλλά έπρεπε να εκπληρώσω το πατριωτικό μου καθήκον.
Λίγο μετά την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης πήρα μετάθεση στο ρωσικό μέτωπο. Ανήκα στην πρώτη μεραρχία τεθωρακισμένων που εφόρμησε προς το Λένινγκραντ. Γρήγορα, όμως, αλλάξαμε κατεύθυνση προς τη Μόσχα. Εκεί άρχισα να πιστεύω ότι θα χάσουμε τον πόλεμο. Δυστυχώς, ο πόλεμος κράτησε πολύ παραπάνω απ' ό,τι ήλπιζα. Στο πλάτος της Ρωσίας επαναλήφθηκε η μοίρα του Ναπολέοντα. Τότε θεωρούσα τον Χίτλερ παράφρονα. Το ότι ήταν εγκληματίας το συνειδητοποίησα το 1944 ως ακροατής στο λαϊκό δικαστήριο.
Το 1966 επισκέφτηκα ιδιωτικά το Λένινγκραντ με την οικογένειά μου. Τότε υπήρχε αμοιβαίο μίσος και φόβος. Σήμερα δεν υπάρχει μίσος. Με τον Γκράνιν συναντιόμασταν ως φίλοι. Είναι κι αυτό ένα θαυμάσιο δώρο της Ιστορίας. Η Ρωσία είναι το ισχυρότερο και μεγαλύτερο έθνος της Ευρώπης. Θα είναι και στον 21ο αιώνα. Γερμανοί και Ρώσοι θα παραμείνουν γείτονες, όπως την εποχή του Μεγάλου Πέτρου ή της Αικατερίνης της Μεγάλης. Ανήκουμε όλοι στην Ευρώπη.
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο στοιχεία που δίνουν ελπίδες για τη διατήρηση της συνοχής της Ευρώπης. Όλοι οι Ευρωπαίοι έχουν την ίδια κλασική μουσική. Μουσόργκσκι, Προκόφιεφ, Γκλίνκα, Βιβάλντι, Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοστακόβιτς. Η μουσική δεν χρειάζεται μετάφραση. Έχουμε ακόμη κοινή λογοτεχνία, αν και όλοι μιλάμε διαφορετικές γλώσσες. Σε καμία άλλη ήπειρο δεν συμβαίνει αυτό.
Η ειρήνη είναι ανεκτίμητο αγαθό. Μας το θυμίζει εμφαντικά το βιβλίο του Γκράνιν. Η ειρήνη, όμως, δεν είναι κάτι αυτονόητο, όπως μπορούμε να δούμε στη σύρραξη της Ουκρανίας. Τόσο οι παρούσες ενέργειες των Ρώσων όσο και αυτές της Ουκρανίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ θέτουν σοβαρά σε κίνδυνο την ειρήνη στην Ευρώπη. Η Ρωσία αποτελεί τον μεγαλύτερο συνεταίρο και τον ισχυρότερο γείτονα στην Ευρώπη. Χωρίς τη Ρωσία δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στην Ευρώπη".
Χέλμουτ Σμιτ, 26.11.2014
