γιὰ τὴ Στέλλα Καράτς
Εἶχα ὑποσχεθεῖ τοῦ ἑαυτοῦ μου νὰ μὴ ξαναγράψω ποιήματα. Ἔγραψα πολλά, λίγοι τὰ διάβασαν. «Ὁρισμένα πράγματα ὅμως λέγονται μόνο σὲ στίχο», ἐπέμενε ὁ Ἔζρα Πάουντ ποὺ ἤξερε καλύτερα ἀπὸ κάθε ἄλλον. Πέθανε μὲ ὁρισμένους ὀλιγόλογους στίχους.
Στην περίφημες Ἀναμνήσεις της, ἡ σύντροφος τοῦ Ὄσσιπ Μάντελσταμ σημειώνει μὲ ἔμφαση πόσο συγκινοῦσε ἡ ποίηση τοὺς μπολσεβίκους ἀξιωματούχους τοῦ σοβιετικοῦ καθεστῶτος. Μέχρι δακρύων, ἔστω κι ἂν τὸ ἑπόμενο πρωὶ ἀνέμενε τὸν ποιητὴ ὁ ἐκτοπισμὸς καὶ ἡ δεινοπάθεια. Νέος γνώρισα ἕναν ἀπὸ τοὺς πιὸ σκληροὺς κομμουνιστὲς ποὺ διάβαζε στὰ κρυφά, μὰ στὰ κρυφὰ κατὰ κυριολεξίαν, τὰ μουσικὰ ποιήματα τοῦ Χατζόπουλου. Παρὰ τὸν θαυμασμό μου, θύμωσε πολύ, σὰν τὸν ἔπιασα ἐπ’αὐτοφώρω.
Οἱ Ρῶσσοι εἶναι ὁ πιὸ σκοτεινὸς καὶ μαζὶ ὁ πιὸ ἐγκάρδιος λαὸς τῆς μείζονος Εὐρώπης. Πέρα, στὸ ἄλλο ἄκρο της, τὸ ἑβδομαδιαίο λογοτεχνικὸ φύλλο τῶν ἐγγλέζικων Τάιμς δημοσιεύει ἀνελλειπῶς ποιήματα, ὅπως καὶ ἡ κυριακάτικη Αὐγή, ἡ μόνη ἐφημερίδα εὐρύτερης κυκλοφορίας ἄλλωστε ποὺ φιλοξενεῖ «ποιήματα πού γράφονται τώρα»».
«Ὁρισμένα πράγματα λέγονται μόνο σὲ στίχο», εἴτε εἶσαι σάξων ἢ παθιασμένος ρῶσσος ἢ ὁ,τιδήποτε ἄλλο.
Ποιὸ εἶναι σήμερα αὐτὸ τὸ ἀποκλειστικὸ πράγμα ποὺ μπορεί νὰ πεῖ ἕνας Ἕλληνας, ὁ ὁποῖος ἐξακολουθεῖ, σὲ πεῖσμα κάθε ἐλπίδας, νὰ γράφει στίχους; Ἰδοὺ τὸ ἐρώτημα. Δὲν ὑπάρχει μία καὶ καταπειστικὴ ἀπάντηση. Ἡ ποίηση ἄλλωστε θὰ μένει γιὰ διάφορους λόγους «τὸ καταφύγιο ποὺ φθονοῦμε», ὅπως ἔγραψε ἕνας ἀπὸ τοὺς λιγοστοὺς ποὺ εἶχαν νὰ ποῦν κάτι περισσότερο ἀπὸ τὸν ρωμαντισμὸ τῆς ἦττας ἢ τὸν ρωμαντισμὸ τῆς νίκης.
Τὰ ποιήματα ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι περιστασιακά, χωρὶς ἑνότητα ὕφους καὶ θεματολογίας. Πασκίζουν νὰ ποῦν ὅμως κάτι ἀπ’αὐτὰ ποὺ λέγονται μόνο σὲ στίχο. Ὅπως καὶ τὸ ποίημα τοῦ Κάτουλλου, μεταφρασμένο ἀπὸ τὸ λατινικὸ πρωτότυπο.
ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΜΙΑΣ ΗΣΥΧΗΣ ΝΥΚΤΟΣ
Ὅταν ὅλα καλὰ πηγαίνουν,
τί φόβος καὶ τρόμος ἀπὸ κάτω,
τί φόβος, κι ὁ τρόμος μέσα
ἐπειδὴ ὅλα καλὰ πηγαίνουν,
τί ἀγωνία μουλωχτή !
Κάτι ἀόρατο σὰν φίδι ποὺ ἕρπει διαρκῶς
πρὸς τὴ μεριά σου, ἕνας σκορπιός,
καθὼς ἀπολαμβάνεις τὸν καφὲ καὶ μειδιᾶς
γιατί καὶ σήμερα ὅλα καλὰ πηγαίνουν, κάλλιστα --
κι αἴφνης, «ἀπὸ τὸ πουθενά»,
ὁ γερανὸς ἀπέναντι σηκώνει ἀστραπιαίως
τὰ παρανόμως σταθμευμένα αὐτοκίνητα.
Δὲν ἦταν τὸ δικό σου !
Ποῦ νὰ βρεθοῦνε φίδια καὶ σκορπιοὶ στὴν πόλη !
Ὅλα πηγαίνουνε καλά,
ὅλα καλὰ πηγαίνουν σήμερα
Κι ἀπολαμβάνεις τὸν καφέ σου
στὸν ἴσκιο μιᾶς μέρας ἡλιόλουστης,
ἐνῶ κάτι ποὺ ἕρπει τώρα μέσα σου
συρίζει διαρκῶς πὼς τίποτε δὲν διαρκεῖ
εἴτε καλὰ πηγαίνουν ὅλα, εἴτε δὲν πᾶνε διόλου.
ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ὅλα μὲ κοιτοῦν κι ὅλα μοῦ μιλᾶνε
λένε συνεχῶς κι ἀσταμάτητα λαλοῦνε.
Ὅλα ἔχουν στόμα, λέξεις καὶ μιλιὰ
καὶ μιλᾶνε γιὰ τὰ ἴδια καὶ τὰ ἴδια
μὲ τὰ γνώριμα καὶ τὰ διαφορετικά:
κλάμματα, θυμοί, χαρές καὶ γέλια.
Ὅλα μοῦ μιλοῦν κι ὅλα ἐκτρέφουν λέξεις
ὣς κι ὁ φράκτης μὲ τὸ ἀναρριχητικὸ
πίσω ἀπ’τὴν ὀθόνη κάτι ἀπαγγέλλει
Ὅλα μὲ κοιτοῦν κι ὅλα μοῦ μιλάνε
ὣς τὸ τέλος ἀπ’ ἀρχῆς ἄνευ διακοπῆς
γιὰ τὰ ἴδια καὶ τὰ ἴδια τὰ παντοτεινά.
Κι ἄν σωπάσουν, ντρέπεται ἡ ἀγράμματη σιωπὴ
καὶ τὴν πιάνει νὰ μιλήσει καὶ νὰ ἐκφραστεῖ
ὅμοια καὶ ἴδια μὲ τὰ ἴδια τὰ γνωστά:
γέλια, καῦλες, κλάμματα, θυμοί, χαρὲς
καὶ σοῦ λέει καὶ μοῦ λέει ὣς κι ἡ ἀναλφάβητη σιωπὴ
ἴδια μὲ τὰ ἴδια κι ἄς ἠχοῦνε διαφορετικά.
Ὅλοι κι ὅλα μοῦ μιλοῦν καὶ λένε, λένε, λένε
ἡ χασούρα καὶ τὸ κέρδος, τὰ λεφτὰ καὶ τὸ ἐγὼ ἐγώ.
Κορμιὰ δὲν ἔχουν τὰ σπαθιά, κορμιὰ θ’ἀναζητᾶνε.
Τὰ βόλια εἶναι γιὰ νὰ μπήγονται, καυτά,
νὰ καῖν’ τὸ αἷμα τοῦ ἀνθρώπου.
Δὲν γίνεται φῶς στὰ μαλακά, καὶ στὸν ἀποξεχασμό της
σαρκάζει ἡ ζωὴ χωρὶς τὸ φονικὸ μὲς στ’ἄγριο μεσημέρι,
ἅμα δὲν γίνει γόος ἡ χαρὰ καὶ ἡ χαρὰ μιὰ δίνη.
Γράφε καὶ ξέγραφε μαζὶ σκυφτὸς στὴ μαύρη Ἀρκαδία*.
Κρύβε κι ἀφάνιζε ὣς νὰ σιμώσει ἡ ὥρα.
Σαπίζει ὅ,τι ξέμεινε ἀπ’ τὰ εἰρηνικὰ καὶ αἰώνια.
* Nigri colles Arcadiae: οἱ μαῦροι λόφοι τῆς Ἀρκαδίας, Ὁρ. Ὠδὲς IV, XII, 11-12.
ΚΑΤΟΥΛΛΟΥ, 58
Καίλιε, ἡ Λεσβία μας, ἡ Λεσβία ἐκείνη,
Ἡ Λεσβία, ποὺ μόνον ὁ Κάτουλλος ἀγάπησε
Περσότερο κι ἀπό τὸν ἑαυτό του κι ὅλους τοὺς δικούς του,
Τώρα στὶς δημοσιὲς καὶ στὰ σοκάκια
Ἀπομυζᾶ τοὺς ὑψηλόφρονες υἱοὺς τοῦ Ρώμου.
