Το σκοτάδι συνδέεται ανέκαθεν με τον θάνατο. Γι' αυτό και κυρίαρχός του υπήρξε ο θεός του Κάτω Κόσμου των Νεκρών, ο Πλούτων, που διαφέντευε και τα άφθονα ορυκτά της, εξ ων μάλλον και τ’ όνομά του. Έδεσε την παρουσία του με τα σημαντικότερα μυστήρια της αρχαίας Ελλάδας, τα Ελευσίνια. Μια και ως απαγωγέας της Κόρης της θεάς της γονιμότητας και της βλάστησης Δήμητρας αποτέλεσε, σύμφωνα με τον μύθο, τον υπαίτιο για την ίδρυσή τους. Στη διάρκεια των «Μεγάλων Ελευσινίων» γινόταν, μεταξύ άλλων, ο καθαρμός των μυημένων στη θάλασσα και η «ημέρα λαμπάδων», κατά την οποία ο δαδούχος οδηγούσε με αναμμένους πυρσούς τους μυημένους στον ναό της Δήμητρας. Η πομπή αυτή ελάμβανε πάντα χώρα τη νύχτα ως αναπαράσταση της αναζήτησης της Κόρης από τη μητέρα της στον μαρασμό της φύσης, που σήμαινε την κάθοδο της Κόρης στα έγκατα του θανάτου και την αναγέννησή της, που συμβόλιζε την επάνοδό της στο φως της ζωής.
Η εικαστικός καλλιτέχνης Ελένη Πανουκλιά έχει στήσει μεταξύ αυτών των δύο καθοριστικών και συμβολικών πόλων που σφραγίζουν το είναι μας και τις επιλογές μας την εγκατάστασή της στην πίσω αυλή του Παλαιού Ελαιουργείου της Ελευσίνας, απέναντι από το παλαιό Ιερό. Δομεί τον αχανή και δαιδαλώδη χώρο με μαθηματική ακρίβεια ως μια διαδρομή - πομπή ανάμεσα από τεράστιους υποφωτισμένους λόφους κοινού αργίλου, βγαλμένους από τα σπλάχνα της ελευσίνιας γης και με τα καλυμμένα με κοινές λαμαρίνες ανοίγματα ερειπωμένων κτηρίων, που δονούνται τακτικά -λες και γίνεται σεισμός. Οδηγεί και προετοιμάζει τους θεατές - μύστες της για το κυρίως δρώμενο που τελείται μέσα σε ένα επίσης ερημωμένο οικοδόμημα. Το οποίο διασχίζουν ο καθένας μοναχός του -όπως και στον θάνατο, σκέφτηκα- με τη βοήθεια ενός σχοινιού, κάποιων λιγοστών φωτεινών από το εξωτερικό ή τα εσωτερικό του εικόνων, που προβάλλουν σαν αναλαμπές της μνήμης, αλλά και με τη βοήθεια της ίδιας της αισθητηριακής τους αντίληψης. Ενσωματώνει έτσι μέσα από το «παιγνίδι» των φωτοσκιάσεων τα Ελευσίνια Μυστήρια δείχνοντας τον κύκλο της ζωής ως μια διαδικασία που μας φέρνει αντιμέτωπους με το άγχος της ανυπαρξίας και τον αρχέγονο φόβο μπροστά στο άγνωστο φαινόμενο της ίδιας της ύπαρξης που δεν μπορούμε να δούμε και να διαχειριστούμε, όσο και αν το προσπαθούμε. Που μας αναγκάζει εν τέλει, εάν το τολμήσουμε, να αντικρίσουμε τον εαυτό μας. Επιχειρεί με το έργο της να διατυπώσει και να διαδηλώσει, νομίζω, την προτροπή του Επίκουρου: «Να συνηθίσεις στην ιδέα ότι ο θάνατος για μας είναι ένα τίποτα. Γιατί κάθε καλό και κάθε κακό γίνεται με τις αισθήσεις μας, όμως θάνατος σημαίνει στέρηση της αίσθησης».
Info: Ελένη Πανουκλιά, «Ό,τι φωτεινό έχει να πει, πρέπει να μείνει εικασία», Αισχύλια 2016, Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας Επιμέλεια: Καλλιόπη Μηνιουδάκη Σχεδιασμός ήχου: Coti K. Υπεύθυνη παραγωγής / Σύμβουλος σχεδιασμού: Γεωργία Βουδούρη. Σχεδιασμός φωτισμού: Κατερίνα Μαραγκουδάκη. Φωτογραφία: Βασίλης Ξενιάς. Διάρκεια έκθεσης: 4 Σεπτεμβρίου - 15 Νοεμβρίου καθημερινά 20.00-24.00
