Του Κώστα Καναβούρη
«Στον πόλεμο της καθημερινότητας» ήταν ο κύριος τίτλος της «Αυγής» την περασμένη Τετάρτη. Απολύτως ταιριαστός με αυτά που είπε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά την εισήγησή του στο Υπουργικό Συμβούλιο, όπου ανάμεσα στα άλλα τόνισε: «Τώρα είναι η ώρα να σχεδιάσουμε σωστά την παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση. (...) Όλοι μας να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας ώστε να βγούμε μια ώρα αρχύτερα από το καθεστώς της επιτροπείας. Και ταυτόχρονα (σ.σ.: εδώ νομίζω ότι βρίσκεται η ουσία της υπόθεσης) να στρέψουμε την προσοχή μας στην καθημερινότητα των πολιτών, απελευθερωμένοι πλέον από την καθημερινή και εντατική διαπραγμάτευση».
«Στον πόλεμο της καθημερινότητας» λοιπόν. Εδώ σε θέλω κάβουρα να περπατάς στα κάρβουνα. Εδώ και τώρα που αρχίζει να αχνοφαίνεται κάποια ιδιότροπη ελπίδα. Κι όσο το φως αυτής της ελπίδας θα αυξάνεται, τόσο θα μειώνονται οι δικαιολογίες για υστερήσεις και στρεβλώσεις σ' ένα πρόγραμμα που θα είναι τω όντι αντάξιο μιας κυβέρνησης με αριστερό πρόσημο. Θα είναι ένας δύσκολος πόλεμος γιατί το πεδίο της μάχης είναι ένας απέραντος σωρός ερειπίων. Και βεβαίως θα είναι ένας δύσκολος πόλεμος επειδή δεν πρόκειται να διεξαχθεί με αντίπαλο μονάχα τον χρόνο, αλλά και με τον ακόμα αγριότερο αντίπαλο που είναι οι προσδοκίες οι οποίες μέχρι να γίνουν σύμμαχος θα ουρλιάζουν και θα δείχνουν τα δόντια τους.
Θα είναι επίσης ένας δύσκολος πόλεμος, επειδή η πάλη των τάξεων δεν σταμάτησε. Ίσα ίσα που ο ταξικός αντίπαλος θα είναι ακόμα σκληρότερος αν χάσει (και θα ήταν ολέθριο λάθος να πιστέψουμε ότι την έχει ήδη χάσει) αυτή τη μάχη της εξόδου από την κρίση. Αλλά, και να τη χάσει (άλλος ένας πόλεμος μέσα στον πόλεμο), ισχύει και εδώ το αξίωμα πως θα έχει χάσει απλώς μια μάχη, αλλά όχι τον πόλεμο.
Και γνωρίζει πολύ καλά το πεδίο της μάχης, αυτόν τον απέραντο ερειπιώνα που προσκάλεσε. Έχει ξεκάθαρους στόχους και τη στρατηγική πείρα να προσαρμόζεται στις μεταβλητές των συνθηκών και στις πονηριές της Ιστορίας. Γι' αυτό νικάει σ' αυτή την αέναη πάλη των τάξεων κι αλίμονό μας αν το ξεχάσουμε έστω και μια στιγμή.
Ο ταξικός αντίπαλος γνωρίζει ότι ισχύει απολύτως το αξίωμα του Γκαίμπελς (μεγαλοφυές μέσα στην απλουστευτική του φρίκη και την ψυχρή του δολοφονική πρόθεση) ότι στόχος (τους) πρέπει να είναι η καταστροφή της καθημερινότητας. Γιατί «οι άνθρωποι που τους έχει καταστραφεί η καθημερινότητα δύσκολα ξεσηκώνονται».
Γι' αυτό λέω πως ο πόλεμος της καθημερινότητας θα είναι ένας άγριος πόλεμος. Όχι μόνο επειδή το σύστημα δεν είναι δυνατόν να παραχωρήσει ελάχιστα έστω από τα αμύθητα (σε ηθική, λογική, αισθητική και πολιτική αξία) κέρδη του, όχι μόνο επειδή ο παραχωρητισμός του συστήματος σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας είναι ένα πικρό αστείο για να παίζουν οι ασφαλείς του μαξιμαλισμού και των αήττητων αιτημάτων, αλλά και επειδή το σύστημα γνωρίζει καλύτερα το βάθος του χρόνου και το μέλλον, αντίθετα με την Αριστερά σε όλες της τις εκδοχές, που βαυκαλίζεται να πιστεύει ότι όνειρο του (καλύτερου) μέλλοντος αποτελεί προνομιακό της πεδίο.
Και ξεχνάει ότι δεν είναι και λίγες οι φορές (βρίθει από τέτοια παραδείγματα η παγκόσμια Ιστορία) που το όνειρο ενός καλύτερου μέλλοντος αποδείχτηκε μια εφιαλτική πραγματικότητα με ανυπολόγιστες (σε όρους μέλλοντος βεβαίως) ολέθριες συνέπειες. Οι οποίες, υπό το πρίσμα της Ιστορίας, έχουν βάλει το χεράκι τους και στην ελληνική κρίση, αφού, όπως λέει και ο Νίκος Καρούζος, «είναι μεγάλο κουμάσι η Ιστορία. Πονηρότερη από κάθε νομοτέλεια».
Στον πόλεμο λοιπόν που έχουμε μπροστά μας ο αντίπαλος γνωρίζει πολύ καλά ότι η οικοδόμηση της πραγματικότητας, η στερέωση των ανθρώπων, και μάλιστα σε μια διαφορετική αισθητική και ηθική βάση από ό,τι μέχρι σήμερα, αποτελεί μέγιστο κίνδυνο. Διότι ο όρθιος άνθρωπος είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος. Ένας οιονεί εξεγερμένος. Πώς λοιπόν να μην πολεμήσει μέχρις εσχάτων αυτή την πιθανή εκδοχή;
Ώστε πράγματι ο πόλεμος θα είναι άγριος. «Ο ουρανός αρχίζει από το ψωμί» γράφει ο Γιάννης Ρίτσος. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι το ψωμί. Αν ήταν έτσι, τότε η φιλανθρωπία θα έλυνε όλα τα προβλήματα και θα ήταν μια έξοχη πολιτική. Το πρόβλημα είναι ο ουρανός και το πώς θα καταφέρεις να ανασηκώσεις την πραγματικότητα προβιβάζοντας τους ανθρώπους σε τέτοιο ύψος ώστε να αγγίξουν του ουρανό. Ανθρώπους απίστευτα κουρασμένους που τους έχουν γονατίσει η ανεργία και η ανέχεια. Ανθρώπους που είδαν τα παιδιά τους να λιποθυμούν από έλλειψη τροφής. Ανθρώπους που είδαν τον γονιό τους να μην έχει τη φαρμακευτική κάλυψη που του αξίζει ύστερα από μια ολόκληρη ζωή δουλειάς.
Αν ποτέ, για παράδειγμα, γραφτεί -και πρέπει να γραφτεί- η ιστορία του Μητροπολιτικού Ιατρείου του Ελληνικού, τότε θα καταλάβουμε τι σημαίνει καταστροφή της πραγματικότητας. Αλλά δεν έχουμε καιρό μέχρι τότε. Ο καιρός θα προχωρήσει έτσι κι αλλιώς, με ή χωρίς αυτή την κυβέρνηση, και δεν θα γυρίσει να κοιτάξει τη δική μας μελαγχολία αν τα πράγματα πάνε κατά διαβόλου.
Αυτός ο πόλεμος, επομένως, πρέπει να κερδηθεί. Άλλωστε ο ελληνικός λαός όλα αυτά τα χρόνια της καταστροφής απέδειξε ότι διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις και απαράμιλλο μεγαλείο. Αυτές είναι οι δικές μας «χρυσές εφεδρείες». Οι άνθρωποι που ανοίξανε τα σπίτι τους στους πρόσφυγες. Οι εργάτες που βάλανε μπροστά τις μηχανές εγκαταλελειμμένων εργοστασίων. Οι γιατροί που γιατροπόρεψαν τους απελπισμένους και οι ασθενείς (ακόμη και καρκινοπαθείς) που μοιράστηκαν τα φάρμακά τους με τους απολύτως απροστάτευτους. Και τόσοι άλλοι.
Αν δεν ήταν αυτοί, η διαπραγμάτευση θα είχε λήξει προ πολλού εις βάρος της χώρας. Ας μην διαφεύγει από κανέναν αυτό.
