Της Ευγενίας Μπογιάνου
Η Αλμπερτίν Σαρραζέν αρχίζει τον «Αστράγαλο» με την εξής φράση: Ο ουρανός είχε απομακρυνθεί τουλάχιστον κατά δέκα μέτρα. Μια φράση σαφής και ταυτοχρόνως μυστηριώδης, μια μικρή πρόταση χωρίς στολίδια, που προδιαθέτει γι' αυτό που θα ακολουθήσει.
Αυτό που ακολουθεί είναι ένα ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται μια ταραγμένη, μοναχική και σπαρακτική νεανική ψυχή που αναζητά με πεισματική προσήλωση την ελευθερία: η έννοια της ελευθερίας βρίσκεται πίσω από κάθε λέξη, είτε ως στέρηση, είτε ως επιθυμία, είτε ως κατάκτηση. Ο ίδιος «ο αστράγαλος» του τίτλου γίνεται το σύμβολο της ελευθερίας και της λυσσαλέας αναζήτησής της.
Το βιβλίο είναι κατά το ήμισυ μυθοπλασία, κατά το ήμισυ αυτοβιογραφία. Η Ανν του βιβλίου θα μπορούσε να είναι η ίδια η Αλμπερτίν Σαρραζέν, η οποία γεννήθηκε το 1937 στο Αλγέρι και πέθανε, από ιατρική αμέλεια, στο Μονπελιέ λίγο πριν τα τριάντα. Στο ενδιάμεσο πρόλαβε να ζήσει τα πάντα: εγκατάλειψη, κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, φυλάκιση, ένα μεγάλο έρωτα, όλα αυτά που καθρεφτίζονται και αναπτύσσονται με τόσο λεπταίσθητο τρόπο, πάνω στην ηρωίδα της. Το βιβλίο, γραμμένο λίγα μόλις χρόνια πριν από τον Μάη του '68, θα μπορούσαμε να πούμε πως τον προαναγγέλλει. Στις παραληρηματικές σελίδες της Σαρραζέν βρίσκονται όλα αυτά που χαρακτήριζαν την έκρηξη του '68: αναζήτηση, όραμα, διεκδίκηση, περηφάνια, ποίηση αλλά και σκληράδα. Και διαψεύσεις. Οι τελευταίες σελίδες του βιβλίου προκαλούν στον αναγνώστη ένα αίσθημα καψίματος στο στομάχι. Η Σαρραζέν πετυχαίνει, φαινομενικά χωρίς κόπο, με απαράμιλλο στυλ, γλώσσα κοφτή και γρήγορη, μέσα από τις περιπέτειες της περιθωριακής Ανν, να μιλήσει για κάτι πολύ πιο μεγάλο: για τον αγώνα και την προσπάθεια χειραφέτησης όλων των κοινωνικά αδικημένων, για την υπεράσπιση της αξιοπρέπειας. Με αυτή την έννοια, το βιβλίο ξεπερνά την εποχή του, είναι επίκαιρο, πάλλεται από αντιθέσεις, θυμίζει τόσο πολύ τις σύγχρονες αναζητήσεις.
Η Ανν πίσω από τον κυνισμό είναι ευάλωτη, είναι το μικρό κορίτσι που δεν γνώρισε τη στοργή που του αναλογούσε. «Άλλωστε, όπως λέγαμε συχνά στη φυλακή, νικητής είναι εκείνος που σπάζει», διαβάζουμε.
Η Ανν περιμένει: τον εραστή της, την ελευθερία, το αύριο. Η αναμονή ως χειρονομία τρυφερότητας.
Η Ανν είναι περήφανη. Αγωνιά γι' αυτό που θα αφήσει πίσω της. «Όταν, ύστερα από ώρες ανάκρισης, αναγκαστώ να δώσω τη διεύθυνσή μου, οι μπάτσοι θα βρουν εδώ μόνο ένα σλιπ να στεγνώνει στο καλοριφέρ και, για κάθε ωραίο αντικείμενο που θα τους φανεί κλεμμένο, ένα μάτσο αποδείξεις».
Αλλά, κυρίως, η Ανν είναι ερωτευμένη. Στο πρόσωπο του Ζυλιέν, του φτωχοδιάβολου που την περιμάζεψε με σπασμένο αστράγαλο, όταν εκτοξεύτηκε στον δρόμο πηδώντας από δέκα μέτρα ψηλά, αφήνοντας πίσω τη φυλακή της, βρήκε τα πάντα: τον εραστή, τον φίλο, τον σύντροφο στις περιπέτειες, τον προδότη. «Ευχαριστώ, Ζυλιέν, που μπόρεσες να με κάνεις να πονέσω τόσο... μετά από σώμα μού χαρίζεις μια καρδιά γυναίκας».
Τη δεκαετία του 1960 η Σαρραζέν κατάφερε να γίνει θρύλος. Ένας άλλος ζωντανός θρύλος, η Πάττι Σμιθ, με γραφή που πάλλεται, μιλά στην εισαγωγή για την επίδραση που είχε «Ο αστράγαλος» στη δική της ζωή.
Θα τελειώσω με μια φράση της Ανν - Σαρραζέν: Έχω χίλιες πείνες στο κεφάλι μου.
info:
Αλμπερτίν Σαρραζέν "Ο αστράγαλος",
Εκδ. Πατάκης
Μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου
254 σελ. Τιμή: 12, 64 ευρώ
