Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Το πρώτο της βιβλίο. Με έχει προειδοποιήσει με ένα σημείωμα ότι ίσως με κουράσει η γλώσσα. Ανησυχεί. Μόλις πριν από μια βδομάδα είχα διαβάσει ένα διήγημα στην ντοπιολαλιά της Καρδίτσας.
Τι να σημαίνει αυτό; Γιατί ένας συγγραφέας, νέος, αποφασίζει να γράψει σε μια γλώσσα που να χρειάζομαι γλωσσάρι; Γιατί δημιουργεί απόσταση ανάμεσα στον αναγνώστη και τη διήγηση; Γιατί να μην καταλαβαίνω τη γλώσσα των ηρώων;
Ωστόσο μπαίνω στο νόημα. Από τα συμφραζόμενα, τις επαναλήψεις: Παπούλες: φυτό λαθούρι, Lathyrus ochrus. Με καμιά από τις ονομασίες του δεν το γνωρίζω. Θα το αναζητήσω στο διαδίκτυο, θα θυμηθώ ένα παλιό ντοκιμαντέρ για την καλλιέργεια της ταπεινής φάβας. Εκεί κυλίστηκε μανιασμένος, πικραμένος ο μικρός στο ομώνυμο διήγημα επειδή δεν τον έπαιρνε ο πατέρας του στο πανηγύρι. «Γύρνα πίσω σου λέω» και αυτός να τρέχει, να του κόβεται η ανάσα, να ακολουθεί και στο τέλος, αφού έκανε όλη τη διαδρομή ματαιωμένος και ταπεινωμένος, υποκύπτει. Επιστρέφει. Μετά κυλιέται πάνω στις παπούλες. Καταστρέφει την καλλιέργεια.
Στιγμιότυπα της μικρής ιστορίας των ανθρώπων της Χρυσοκελλαριάς, ψηφίδες της συλλογικής μνήμης. Ο γενέθλιος τόπος είναι το χρυσό κελάρι της μνήμης. Τα πάθια και οι καημοί του κόσμου με παραδειγματική οξύτητα, ακρίβεια, δραματικότητα. Τα χρυσά κουμπιά μιας καμπαρντίνας, το τηλεγράφημα με την είδηση του θανάτου του γιου, τα κατά συνθήκην ψεύδη της κοινότητας στην εγκαταλειμμένη σύζυγο και άλλες ιστορίες ορίων ανάμεσα σε αυτόν τον κόσμο και τον άλλο. Πολύτιμες.
Μπαίνω στο νόημα προς το τέλος των αφηγήσεων, εκεί όπου ο ήρωας θέλει να φύγει από τον τόπο που τον παιδεύει και το λέει στη μάνα του ότι δεν αντέχει. «Και πού να πας;» Του λέει αυτή. Ψάχνω τα τοπωνύμια στον χάρτη: « Από το Τσαπί μέχρι την Κορώνη πήγες και κόντεψες να πνιγείς». «Κάνε όρεξη να πας μέχρι το Νησί». Το Νησί, η μεθυσμένη Πολιτεία, η Μεσσήνη, τόσο κοντινά και όλα τόσο εμποδισμένα. Εκείνος θέλει να διασχίσει τη θάλασσα να πάει στη «Ναμερική». Αυτό είναι. Οι αποστάσεις είναι αλλιώς. Τόσο κοντά στον χάρτη, τόσο μακριά στην προσδοκία.
Και η γλώσσα είναι αλλιώς. Και με χειρουργική ακρίβεια πρέπει να αποδοθεί η συγκίνηση της ανάμνησης. Σαν το «Επέστρεφε» του Καβάφη, που το απέδιδε με επίμονη ευλάβεια στην ποίησή του. Τι να είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να δημιουργούν ένα τέτοιο γλωσσικό πλούτο στους τόπους τους; Τι είναι αυτό που μας κάνει τόσο διαφορετικούς και τόσο μακριά τον ένα από τον άλλο; Και τόσο κοντά.
Ο ήρωας της Φωτεινής Βασιλοπούλου θα πάει τελικά στη «Ναμερική». Θα ταξιδέψει στο αμπάρι του πλοίου μην τολμώντας να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δυσανεξία του ταξιδιού. Ο πόνος εκεί είναι αλλιώς. Δεν τολμά να ανεβεί στο κατάστρωμα γιατί ο μόνος πόνος που καταλάβαινε ήταν εκείνο το αγκάθι που του είχε καρφωθεί και που θα του έβγαζε με λαδάκι και μια βελόνα η μάνα του.
Η ξένη γλώσσα. Οι παραφθορές της στο Έλις Άιλαντ. Ο κόσμος μας μια Βαβέλ που σιγοψιθυρίζουμε με όλους τους τρόπους το άφατο όνομα του Θεού. Το βιβλίο της Φωτεινής Βασιλοπούλου είναι διαμάντι με δεκαεπτά όψεις. Το βιωματικό στοιχείο που δίνει αξία και δύναμη είναι εμφανές, αλλά και η μαστοριά της γραφής παραδειγματική. Στις σελίδες του ανασαίνουν στοιχειά και ξωτικά του τόπου, οι σελίδες του είναι απόδειξη ότι η λογοτεχνία έχει ελπίδες σε αυτή τη μικρή χώρα.
info:
Φωτεινή Βασιλοπούλου
"Για μια χούφτα ζωή"
(δεκαεφτά διηγήσεις)
Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2015
σελ. 120, Τιμή: 8,48 ευρώ
