ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ Ν. ΦΡΑΓΚΟ
Με μάστερ στη Φιλοσοφία, αυτοεξόριστος από το Ισραήλ από το '94, Βρετανός πολίτης από το '02, ο εβραϊκής καταγωγής Gilad Atzmon θεωρεί τον εαυτό του αφοσιωμένο πολιτικό καλλιτέχνη καθώς, πέρα από σαξοφωνίστας με 13 δίσκους στο ενεργητικό του, είναι συγγραφέας τριών πολυδιαβασμένων βιβλίων, ακτιβιστής και πληθωρικός αρθογράφος. Αυτοσυστήνεται ως Βρετανός, Εβραιόφωνος Παλαιστίνιος. Με αφορμή την κυκλοφορία τού The Whistle Blower, μιλήσαμε με την ιδιόμορφη αυτήν προσωπικότητα που έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τους Ian Dury, Paul McCartney, Robert Wyatt, Sinéad O'Connor και Fink Floyd.
Θεωρείς το The Whistle Blower ως το μουσικό και αισθητικό σου πορτρέτο;
Νομίζω πως ό,τι κάνω αντανακλά το ποιος είμαι και το τι πιστεύω, αλλά επίσης και τη ντροπή που νιώθω και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθώ να τη διαχειριστώ. Καταλαβαίνω ότι πολλοί με θεωρούν ένα είδος καταγγέλτη (whistle blower), λόγω των κειμένων μου και των όσων αποκαλύπτω για την πολιτική της φυλής μου. Παρ' όλα αυτά, όπως ίσως θα παρατήρησες, αυτό το άλμπουμ είναι αρκετά ρομαντικό. Είναι, σε κάποιο βαθμό, ένα ερωτικό γράμμα στη Moana Pozzi, την επιτομή της θηλυκής ομορφιάς, μια Ιταλίδα πολιτικό που ήταν ταυτόχρονα και πορνοστάρ.
Στο The Whistle Blower κάποιος μπορεί να ακούσει τις μουσικές προτιμήσεις σου: Charlie Parker στα «Forever / The Romantic Church» και τον ύστατο John Coltrane στο «Let Us Pray».
Έχεις απόλυτο δίκιο. Οι δυο αυτοί γίγαντες, ανάμεσα σε άλλους, ήταν μια τεράστια επιρροή στην εξέλιξή μου ως καλλιτέχνη αλλά και στο καλλιτεχνικό όραμα και στο λεξιλόγιο των τζαζ καλλιτεχνών της γενιάς μου. Ήταν άγριοι, αυτοκαταστροφικοί, έξυπνοι, σκεπτόμενα όντα, κι όμως συνέχιζαν να παράγουν ομορφιά.
Διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι για σένα στο Jazzwise. Εκεί παραδέχεσαι πως το The Whistle Blower στην ουσία αποτελείται από τρία μέρη - το «Gaza Mon Amour», κατόπιν έξι μπαλάντες και το τελικό, μάλλον, αστείο κομμάτι.
Ναι, ήταν ο εξαιρετικός τζαζ συγγραφέας Stuart Nicholson που είδε αυτά τα τρία θέματα στη σύνθεσή μου. Το τοπικό, με την αραβική επιρροή και το άνοιγμα στην πολιτική ή σε παγκόσμια θέματα. Το νοσταλγικό, τζαζ στοιχείο, εμπνευσμένο άμεσα από τους μαύρους καλλιτέχνες του 1950-60. Και, τέλος, την παρωδία - το ευρωπαϊκό καμπαρέ, με επιρροές από τον Κουρτ Βάιλ και τον Νίνο Ρότα. Τώρα που το σκέφτομαι, αυτός είναι μάλλον ο τρόπος που επικοινωνώ με τη γη που γεννήθηκα, δηλαδή την κατεχόμενη Παλαιστίνη. Είμαι πολύ επιρρεπής στη νοσταλγία. Νοσταλγία είναι για μένα το να λαχταράς ένα παρελθόν που δεν έζησες ποτέ. Ως τέτοια, η νοσταλγία είναι μια γιορτή της μνήμης άλλων ανθρώπων. Νοσταλγώ την Ιταλία του Φελίνι, τη μουσική του Bird, την αρχαία Παλαιστίνη, αλλά τίποτα απ' αυτά δεν αποτελεί μέρος του δικού μου παρελθόντος ή της δικής μου εμπειρίας. Είναι η απόπειρά μου να αγγίξω το ανέκφραστο.
Τι σημαίνει για σένα απλότητα και καθαρότητα στη μουσική σου;
Η απλότητα και η καθαρότητα δεν σημαίνουν πως κάτι είναι απλοϊκό ή μπανάλ. Αντίθετα, σημαίνουν πως η αισθητική ενέργεια μεταφέρεται με έναν αδιαμεσολάβητο τρόπο. Όταν τα πράγματα είναι απλά και διαυγή, δεν χρειαζόμαστε κάποιο κριτικό της τζαζ ή κάποιον ειδικό να μας «αναλύσει» το μήνυμα. Η ομορφιά βρίσκει τον δρόμο για την ψυχή σου.
Το τελευταίο κομμάτι με έκανε να γελάσω πολύ! Γιατί δεν δοκιμάζεις να γράψεις ένα ολόκληρο άλμπουμ με αυτή τη διάθεση;
Έχεις δίκιο, θα έπρεπε να το κάνω. Ο Matthias Winkelmann, ιδρυτής της Enja, που είναι η εταιρεία μου για πάνω από μια δεκαετία, μιλώντας πρόσφατα σε μια συνέντευξη για μένα, είπε πως του αρέσει πολύ η μουσική μου, ωστόσο δεν καταλαβαίνει γιατί επιμένω να καταστρέφω τα άλμπουμ μου μ' αυτές τις αστείες μελωδίες πόλκα. Είναι σίγουρο ότι δεν τις εγκρίνει... Όμως, αξίζει τον κόπο να ακούσει κανείς το «Artie Fishel and the Promised Band». Για μένα, αξίζει να πεθάνεις για το γέλιο.
Πώς αντιδρά το κοινό όταν λες αστεία και κριτικάρεις την πολιτική του Ισραήλ ενάντια στους Παλαιστίνιους;
Έχω καταφέρει μέχρι τώρα να κάνω ένα όνομα. Εκείνοι που με ακούν ξέρουν τι να περιμένουν. Πολύ σπάνια, σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιώ τις συναυλίες μου σαν «πολιτική» πλατφόρμα. Κι αυτό επειδή το να μιλάς για την ασχήμια του Ισραήλ δεν ταιριάζει με την ομορφιά που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε. Αντίθετα, αντιμετωπίζω κάποια από τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το Ισραήλ και το εβραϊκό λόμπυ μέσω του χιούμορ. Εκείνοι που ενδιαφέρονται για τις φιλοσοφικές μου απόψεις έρχονται στις διαλέξεις μου, διαβάζουν τις ανακοινώσεις και τα βιβλία μου και παρακολουθούν τις ομιλίες μου στο Διαδίκτυο.
Πώς έγινε η συνεργασία με τους Pink Floyd στο κομμάτι «Endless River», στον τελευταίο τους δίσκο;
Όπως ίσως γνωρίζεις, μέσα στα χρόνια έχω δουλέψει με τον Robert Wyatt και τον Phil Manzanera, που έκανε την παραγωγή του πρόσφατου άλμπουμ των Pink Floyd. Πιστεύω πως αυτό έπαιξε κάποιο ρόλο στο να με καλέσουν. Ήταν πολύ ωραίο να δουλεύω στο στούντιο με τον David Gilmour, να παρατηρώ τον τρόπο που ακούει τα πράγματα και που τα κάνει να συμβαίνουν. Μεγάλωσα με τη μουσική των Pink Floyd, του Wyatt και του Ian Dury, ήμουν εξαιρετικά τυχερός να βρεθώ μ' αυτούς τους ανθρώπους και να συνεργαστώ μαζί τους.
Δίσκοι σου όπως το Artie Fishel and the Promised Band που ονόμασες προηγουμένως αλλά και τα πολιτικά σου γραπτά έχουν ως αποτέλεσμα να δέχεσαι απειλές.
Βέβαια, δέχομαι συνεχώς παρενοχλήσεις από Σιωνιστές, αλλά και από αντι- Σιωνιστές. Σε ό,τι με αφορά, αυτό επιβεβαιώνει ότι κάνω κάτι σωστό. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως θεωρώ τον εαυτό μου θύμα και κανείς δεν θα με δει να κλαίγομαι ή να παραπονιέμαι. Απολαμβάνω ό,τι κάνω. Έχω δυο διεθνείς επιτυχημένες καριέρες. Το να αποδομείς την πολιτική της εβραϊκής ταυτότητας είναι μοναδική εμπειρία, ιδιαίτερα επειδή οι Εβραίοι είναι τόσο δυνατοί και τόσο αποτελεσματικοί στο να κάνουν τους επικριτές τους να σιωπούν. Αν ξεκινάς ένα πόλεμο, καλό είναι να έχεις σοβαρούς λόγους. Πιστεύω σε ό,τι κάνω και δεν είμαι μόνος μου. Η υποστήριξη στο έργο μου αυξάνεται ραγδαία.
Πότε θα επιστρέψεις στο Ισραήλ;
Όταν το Ισραήλ γίνει Παλαιστίνη από τον ποταμό ώς τη θάλασσα. Ινσαλάχ (Θεού θέλοντος), σύντομα. Εγώ, παρεμπιπτόντως, περιμένω να με καλέσουν να γίνω ο πρώτος Παλαιστίνιος υπουργός της τζαζ!
