Είναι σχεδόν αναπόφευκτο, όταν περιδιαβαίνεις μια πόλη στη λογοτεχνία, να συναντηθείς με τη μεταφορά του λαβυρίνθου. Είτε στη Νέα Υόρκη του Πολ Όστερ, ή στις Στοές του Παρισιού του Αραγκόν, που συναντά τον Μινώταυρο στα 1927 για να τον διαβάσει κατόπιν ο Walter Benjamin, είτε στον Σελίν, όταν γράφει για τα έγκατα της Νέας Υόρκης στο "Ταξίδι στην άκρη της νύχτας". Προσφάτως, ο ήρωας του Κρασναχόρκαι από το παράθυρο του αεροπλάνου κοιτά τους ουρανοξύστες της - τους πύργους της λαβυρινθικής Βαβέλ καθώς απογειώνεται. Ας προστεθεί στα καθ' ημάς και η περίπτωση του «Ανέστιου» της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη, τα τετράδια του αστέγου που βαδίζει στον λαβύρινθο των Αθηνών και γράφει...
Έτσι, λοιπόν, η ιστορία των ηρωίδων του μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη «Η άκρα ταπείνωση», η περιδιάβαση δυο απομάχων του καθηγητικού κλάδου, μιας φιλολόγου και μιας ζωγράφου, ακολουθεί τα βήματα μιας λαβυρινθικής μύησης, μιας εμπλοκής στον ιστό της αράχνης της Αθήνας του 2012. Τον ιστό τον πλέκουν η κρίση, η μεγάλη διαδήλωση και η πυρπόληση του κέντρου, αλλά και η απώλεια της μνήμης, η λοξότητα της αντίληψης του κόσμου των δύο ηρωίδων που έχουν τροποποιήσει τα ονόματά τους, δημιουργώντας μια νέα προοπτική -νέα ταυτότητα στη συμμετοχή τους στον κόσμο. Αποφασίζουν να ξεφύγουν από την ασφάλεια του «ασύλου», του γιατρού και της περίθαλψης και να διαδηλώσουν με τους άλλους. Ξεχνούν όμως τη διεύθυνσή τους, χάνουν το κέντρο τους, περιπλανώνται στις ανελίξεις και τις περιελίξεις των δρόμων της πόλης, συναντούν την άγνωστη όψη της. Μια ψυχογεωγραφία με διαφορετικά περάσματα στις ατμόσφαιρες, στα επίπεδα, στις διαφορετικές πραγματικότητες της πόλης.
Τα φαντάσματα που τη στοιχειώνουν, αλλά και οι ανέστιοι παρίες, δομές παράλληλες, ομοιότητες και αναλογίες, εξαρτήσεις και ασκήσεις εξουσίας...
Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους διαδηλωτές και τα Ματ, τους αναρχικούς, την πυροσβεστική, τους μπαχαλάκηδες, τους χρυσαυγίτες στην καρδιά - αρένα της πόλης απλώνουν πλοκάμια ώς τη μικρή ιδιωτική τους ιστορία. Ο γιος τής μιας είναι αναρχικός και ο γιος της γυναίκας που τις φροντίζει είναι χρυσαυγίτης. Η μεγάλη ιστορία τις παρασέρνει στη δίνη της.
Από την απώλεια της μνήμης, τον αποπροσανατολισμό, την αμφιβολία, την ανατροπή, την αναζήτηση της αλήθειας, στη μύηση στην ανθρώπινη κατάσταση, την κάθοδο στον Άδη που επιτελείται στην αίθουσα του καμένου κινηματογράφου, εν ονείρω. Εκεί ο καθρέφτης της ιστορίας, το παρελθόν, η εξέγερση του Πολυτεχνείου - η σκιά του χαμένου πατέρα που είχε χαθεί τότε στους δρόμους επανέρχεται και χρησμοδοτεί. Μια εξιλέωση και μια ανατρεπτική ερμηνεία, μια μεταμόρφωση όπου η Ευρώπη -τον μύθο της αρπαγής της είναι που βλέπει η ηρωίδα στην ταινία- είναι εν τέλει ο Μινώταυρος. Αυτή είναι που θέλει τις θυσίες, τα ζεύγη των νέων από την «πόλη» που είχε υποτάξει ο μυθικός βασιλιάς.
Παρελθόν και παρόν συγκοινωνούντα δοχεία, λαβυρινθικά mises en abime. Επιβεβαιώνεται ότι όποτε ο συγγραφέας χειρίζεται ως πρώτη ύλη την ιστορική πραγματικότητα, για τη «δική» του εποχή, γι' αυτό που τον αφορά είναι που γράφει. Τούτο και όταν η ιστορική πραγματικότητα είναι το ίδιο το παρόν. Πάλι για τη «δική» του εποχή, τον «αιώνα των λαβυρίνθων» μιλά ανοίγοντας δρόμους, ανακαλύπτοντας το βάθος της ιστορίας και ιστορική προοπτική στο εφήμερο. Μνημειώνεται μυθικά το αστικό τοπίο με εικαστικές μεταφορές, όπως η βυζαντική εικόνα του Τζαφούρη και η τοιχογραφία του Martinez. Μετακενώνεται λογοτεχνικό πνεύμα, ψυχική ουσία, μύθος και ιερότητα στο πολιτικό παρόν μιας σπαρασσόμενης Αθήνας.
Πόλυ Χατζημανωλάκη
info
Η άκρα ταπείνωση
Ρέα Γαλανάκη
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2015
336 σελ.
Τιμή 14,91 ευρώ
