Διαχρονικά το νόημα των λέξεων αλλάζει. Λέξεις με θετική χροιά μπορεί στην πορεία του χρόνου (και της χρήσης...) να αποκτήσουν τελείως διαφορετικό περιεχόμενο. Ακόμη χειρότερα, στην οργουελική εποχή που ζούμε, την εποχή του «Ξένιου Δία» και της «κατανομής των βαρών σε όλους εξίσου», θετικές έννοιες μπορούν αδιακρίτως να χρησιμοποιούνται για να «ονοματίσουν» το αντίθετό τους... Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η λέξη «Ταμείο». Συνδεδεμένη με την έννοια της αποταμίευσης, η λέξη χρησιμοποιήθηκε στον δημόσιο τομέα για να χαρακτηρίσει οργανισμούς που αποτελούσαν τόπους συλλογής και αναδιανομής του δημόσιου (και άρα κοινού μας) πλούτου. Από τον καθένα με βάση τις δυνατότητές του, στον καθένα με βάση τις ανάγκες του - ή περίπου έτσι.
Η περίπτωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων είναι ακριβώς αυτή: το Ταμείο ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970 ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, για τις ανάγκες των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων. Συγκεκριμένα, ρόλος του είναι να μαζεύει τα έσοδα από τα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, τα πωλητέα είδη, τα αναψυκτήρια των αρχαιολογικών χώρων, τα τέλη δημοσίευσης φωτογραφιών αρχαιολογικού περιεχομένου ή κινηματογραφήσεων. Τα έσοδα αυτά τα ανακατανέμει στις ανάγκες των μουσείων και αρχαιολογικών χώρων όλης της χώρας (από λειτουργικά έξοδα έως διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων), όπως επίσης στα έξοδα απαλλοτρίωσης γαιών που φιλοξενούν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (ώστε αυτές να μην επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό), στην προβολή των μνημείων και στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων των αρχαιολογικών ερευνών.
Ο τελευταίος σκοπός, παρότι παραγνωρισμένος, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αν σκεφτεί κανείς τον πλούτο των αρχαιολογικών ανακαλύψεων, όχι μόνο στις μεγάλες συστηματικές ανασκαφές, αλλά και στις πάρα πολλές μικρότερες «σωστικές» ανασκαφές που διεξάγονται σε όλη τη χώρα. Και βέβαια, το ΤΑΠΑ διαχειρίζεται τη μεγάλη ακίνητη περιουσία του υπουργείου Πολιτισμού, που περιλαμβάνει, λ.χ., τη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, αξιοποιώντας την όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο, βέβαια, αλλά σίγουρα με γνώμονα την προστασία της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και όχι μόνο το κέρδος.
Το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, από την αντίπερα όχθη, έχει την ανάποδη αποστολή: συλλέγει έσοδα από την εκποίηση δημόσιας περιουσίας για να εξυπηρετήσει κάθε λογής ιδιωτικές επιδιώξεις. Ώριμο τέκνο του Μνημονίου, ιδρύθηκε το 2011 ως ανώνυμη εταιρεία του Δημοσίου που λειτουργεί «σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας» (έτσι ακριβώς αναφέρεται στον Ν. 3986/2011!), συγκεντρώνει τα ακίνητα και τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου με σκοπό να τα εκποιήσει. Για ποιες ανάγκες; Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, τα έσοδα από το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου προορίζονται «αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της χώρας». Όσα περισσέψουν βέβαια, αφού αφαιρεθούν οι αμοιβές του Δ.Σ. της ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. και των συμβούλων αποκρατικοποιήσεων που κανείς δεν ξέρει με ποια διαδικασία επιλέγονται και πόσα πληρώνονται, αλλά και του λοιπού προσωπικού που -όπως όλα τα «χαϊδεμένα παιδιά» στην εποχή της «ίσης κατανομής των βαρών»- εξαιρούνται από τα ενιαία μισθολόγια του Δημοσίου και λοιπές εξοντωτικές ρυθμίσεις.
Βίοι παράλληλοι; όχι ακριβώς! Γιατί, από ό,τι φαίνεται, δεν θα επιβιώσουν όλοι...
Την ίδια στιγμή, λοιπόν, που το ΤΑΙΠΕΔ αποκτά υπερεξουσίες και ετοιμάζεται να ξεπουλήσει ακόμη και το νερό που πίνουμε, το ΤΑΠΑ συνεχώς συρρικνώνεται και αδυνατεί να αντεπεξέλθει στον ρόλο του. Ενώ το υπουργείο Οικονομικών επιχορηγεί αφειδώς το ΤΑΙΠΕΔ για να αμείβει κατά το δοκούν ιδιώτες τεχνικούς συμβούλους, το ίδιο υπουργείο απαιτεί από το ΤΑΠΑ το 40% των εσόδων του και του απαγορεύει να συνεχίσει να αποδίδει τα λειτουργικά έξοδα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (μέσω διαφόρων «θεσμικών» περιορισμών, όπως η απαγόρευση της έκδοσης Χρηματικού Εντάλματος Προπληρωμής). Αποτέλεσμα; Να μην υπάρχει χαρτί τουαλέτας σε μεγάλα μουσεία της χώρας, να μην μπορούν να ξεχορταριαστούν οι αρχαιολογικοί χώροιν με άμεσο κίνδυνο από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού. Να μην υπάρχουν χρήματα ούτε για να τοποθετηθεί μια πινακίδα σε αρχαιολογικό χώρο. Να είναι απλήρωτο το ρεύμα και το νερό! Την ίδια ώρα, βέβαια, το ΤΑΙΠΕΔ προχωρά ανενόχλητο στο μεγάλο ξεπούλημα, ενώ το ΤΑΠΑ φιγουράρει στη λίστα Σταμάτη με τους Οργανισμούς που οδεύουν για κλείσιμο με μόνη την απόφαση του εκάστοτε υπουργού...
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν τόσο ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, με δημόσια συζήτηση που διοργανώνει αύριο, Δευτέρα 8 Ιουλίου, για το παρόν και το μέλλον του ΤΑΠΑ, όσο και ο Σύλλογος Εργαζομένων του ΤΑΠΑ. Ίσως, όμως, το πραγματικά επίκαιρο ερώτημα, που θα 'πρεπε να απαντήσουμε όλοι είναι άλλο: Στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, όπου ο πρωθυπουργός ξεναγεί τους δημοσιογράφους στα αγγεία όπου οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έκαναν «παπάρα» (sic!), άραγε θα αγοράσουμε για τους δανειστές μας μέχρι και το σκοινί με το οποίο θα μας κρεμάσουν;
