COSIMO MATASSA (1926 - 2014): Ο ήχος της Νέας Ορλεάνης

Ο Cosimo Matassa μάς άφησε χρόνους το φετινό φθινόπωρο. Εγγράφεται στους πρωτοπόρους μηχανικούς ήχου της λαϊκής μουσικής της Νέας Ορλεάνης, καθώς στο δικό του στούντιο ηχογραφήθηκαν δεκάδες από τα κομμάτια που στοιχειοθετούν το DNA του rhythm 'n' blues, της soul και του rock 'n' roll.

Στο έργο του Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών - Μια κοινωνική ιστορία της Αμερικής από την εποχή του Κολόμβου ώς τις αρχές του 21ου αιώνα (εκδ. Αιώρα, 2008, μτφ. Θεόδωρος Καλυβάς), ο Howard Zinn συνέθεσε μια πολυφωνική αφήγηση της αμερικανικής ιστορίας, η οποία δεν ταυτίζεται με την επίσημη ιστορία του κράτους των ΗΠΑ. Πρόκειται για μια εξιστόρηση από τα κάτω, από τη βάση, μια ιστορία καθημερινών ανθρώπων και όχι επώνυμων ηρώων, που δεν παγιδεύεται στους μύθους της «επίσημης» αφήγησης.

Εξετάζοντας με τη μεθοδολογία του Zinn τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια της έκρηξης του rock 'n' roll, ένα από τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι η ιστορία του αντικατοπτρίζεται παραμορφωτικά στα charts και στους καταλόγους των μεγάλων εταιρειών. Αυτές αντιμετώπιζαν το rhythm 'n' blues ως "race music" και ήταν αρχικά δύσπιστες ή και εχθρικές απέναντι στο rock 'n' roll («μουσική για νεαρούς παραβάτες»). Η ιστορία του rock 'n' roll θα πρέπει να αναζητηθεί στο υπόστρωμα: από τα τέλη του 1940 έως και τη βρετανική εισβολή του 1963-66, ταυτίζεται με τις ανεξάρτητες εταιρείες.

Στη μελέτη του Ο ήχος της πόλης (εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνη, 1994, μτφ. Χίλντα Παπαδημητρίου), ο μουσικολόγος Charlie Gillett υπογραμμίζει: «Αν το κοιτάξει κανείς αντικειμενικά, [...] στη συντριπτική τους πλειονότητα οι καλύτεροι καθώς και οι πιο πετυχημένοι εμπορικά rock 'n' roll δίσκοι ήταν παραγωγές των ανεξάρτητων εταιρειών δίσκων».

Οι μικρές λοιπόν εταιρείες, δηλαδή ένα υπόγειο κύκλωμα από ανεξάρτητους τοπικούς παραγωγούς, ιδιοκτήτες στούντιο, dj's και μερακλήδες μουσικόφιλους, υποστήριξαν αρχικά το rhythm 'n' blues και το rock 'n' roll. Στη Νέα Ορλεάνη η συντριπτική πλειοψηφία των ηχογραφήσεων αυτών πραγματοποιήθηκε στο στούντιο του Cosimo Matassa.

Ο Matassa διατηρούσε μπακάλικο-καφενείο με jukebox. Το 1949 εφοδιάστηκε με τον κατάλληλο ηχητικό εξοπλισμό, ίδρυσε το δισκοπωλείο-στούντιο J&M Music και άρχισε να συνεργάζεται με τις πιο σπουδαίες ανεξάρτητες ετικέτες της εποχής του (Deluxe, Ace, Chess, Aladdin, Imperial, Federal, King, Regal, Savoy, Speciality). Σ' αυτές ηχογραφούσαν μεγάλα ταλέντα, όπως ο τρομπετίστας, συνθέτης και παραγωγός Dave Bartholomew, ο πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας Paul Gayten, οι τραγουδιστές Roy Brown ("Good Rockin' Tonight", επιτυχία από τον Elvis) και Smiley Lewis ("I Hear You Knocking", "Βlue Monday"). Το τελευταίο έγινε πιο γνωστό από μια άλλη εξαιρετική φωνή: τον Fats Domino, που με διαδοχικές επιτυχίες ("Reeling And Rocking", "I'm Walking", "Hello Josephine" κ.λπ.) εξελίχθηκε στον πιο επιτυχημένο rock 'n' roll ερμηνευτή Νέας Ορλεάνης. Τον συναγωνίζεται μόνον ο Little Richard, που έγραψε στο ίδιο στούντιο όλες τις επιτυχίες του ("Tutti Frutti", "Long Tall Sally", "Keep A Knockin'" και τα ρέστα). Στο J&M Studio ηχογραφούσαν επίσης σε σταθερή βάση αξέχαστοι πιανίστες όπως ο Huey Piano Smith ("Everybody's Whalin'", 1959) και ο Professor Longhair (το αθάνατο "Tiptina", 1953), αλλά και ερμηνευτές όπως ο Lloyd Price ("Lawdy Miss Clawdy"), το ντουέτο των Shirley & Lee (το πολυδιασκευασμένο "Let The Good Times Roll"), ο Bobby Charles (το πρωτότυπο "See You Later Alligator"), ο Jessie Hill ("Ooh Poo Pah Doo") και o Roy Montrell ("Everytime I Hear That Mellow Saxophone", γνωστό και από την εκτέλεση των Stray Cats), καθώς και μάστορες της ηλεκτρικής blues κιθάρας όπως ο T-Bone Walker και ο Lowell Fulson (η πρώτη εκτέλεση του "Reconsider Baby" που έκανε και πάλι hit ο Elvis).

Στα χρόνια της δεκαετίας του 1960, όταν το rhythm 'n' blues άρχισε να μετασχηματίζεται σε soul και κατόπιν σε funk, το J&M Studio δεν έμεινε πίσω. Προσέλκυσε θρυλικούς -σήμερα- παραγωγούς και συνθέτες της σκηνής της Νέας Ορλεάνης, όπως οι Alain Toussaint και Dr. John, αλλά και σπουδαίους ερμηνευτές όπως οι Percy Mayfield, Lee Dorsey, Irma Thomas, Joe Tex, Ernie K. Doe, Eddie Bo, Art και Aaron Neville.

Μαζί με το Sun Studio του Sam Philips και το Soulsville της Stax (αμφότερα στο Μέμφις) και το Muscle Shoals Studio (Αλαμπάμα), το στούντιο του Cosimo Matassa στη Νέα Ορλεάνη αποτέλεσε το εργαστήρι της μαύρης μουσικής του Νότου στις δεκαετίες του '50 και του '60. Respect.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΗΝΑΣ