του Βασίλη Κ. Δωροβίνη
Μικρή θύελλα έχει προκληθεί σε στήλες του ημερήσιου Τύπου με την κοινολόγηση ενός σχεδίου θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό, με κύριο χαρακτηριστικό την οξύτητα των επικρίσεων. Το περίεργο όμως είναι, ότι ενώ ο διάλογος αναφέρεται στο θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες και την πολιτική για το βιβλίο, πλήρης σιωπή καλύπτει μέχρι σήμερα το «κεφάλαιο» για τη λεγόμενη «πολιτιστική» (και όχι τη σωστή πολιτισμική) κληρονομιά. Να υποτεθεί ότι, όπως και το φυσικό περιβάλλον, εξακολουθεί να μην απασχολεί τη σκέψη πολλών από όσους συμμετέχουν σε δημόσιους διαλόγους για επίκαιρα θέματα;
Αντικείμενο, λοιπόν, του παρόντος άρθρου είναι οι «κωδικοποιημένες» προτάσεις επιτροπής, της οποίας δεν γνωρίζω τα μέλη, για το θέμα που φέρει τον τίτλο «βασικοί άξονες της πολιτικής μας» και απηχούν υποθέτω τις σημερινές επίσημες απόψεις, έστω σε πρώτο σχέδιο, του κόμματος. Από προσεκτική ανάγνωση του δισέλιδου που περιέχει τους «άξονες», συνάγω, ότι είναι προϊόν εργαζομένων ή προσκείμενων στο υπουργείο Πολιτισμού, αφού στη δομή αυτού και μόνον του υπουργείου αναφέρεται, στις αρμοδιότητες και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εργαζόμενοι σε αυτό.
Για να πιάσουμε όμως «τον ταύρο από τα κέρατα», θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το κατ' εξοχήν κομβικό σήμερα ζήτημα, δηλαδή την αντιμετώπιση από το σύνολο ελληνικού κράτους της ιστορικής και φυσικής κληρονομιάς της χώρας. Για χάρη της οικονομίας του χώρου ας μου επιτραπεί να παραπέμψω σε τρία παλαιότερα σχετικά άρθρα μου στην ενιαία, τότε, «Ελευθεροτυπία», των 13.10.00, 27.9.07 και 6.6.08, που εν πολλοίς διατηρούν ακόμα, στην ουσία, την επικαιρότητά τους.
Βασική αφετηρία εκείνων και των σημερινών σκέψεων, είναι, ότι η ιστορική και φυσική κληρονομιά αυτής της χώρας, με όσα έχουν διατηρηθεί και διασωθεί από αυτήν (και ευτυχώς είναι πολλά) αποτελεί την οικονομική και παιδευτική βάση για μια ανάπτυξη (και όχι αύξηση) νέου τύπου. Έτσι κι αλλιώς, και αφού βαφτίστηκε ο τουρισμός ως η μοναδική βαριά βιομηχανία μας, πολλοί παραδέχονται ότι άλλοι τομείς της οικονομίας, που κάποτε ανθούσαν, έχουν ήδη περάσει σε άκρως προβληματικό στάδιο.
Πρέπει λοιπόν, να δημιουργηθεί επιτέλους ένας κεντρικός φορέας, με σωστή δική του αποκέντρωση και όχι με ξεφόρτωμα αρμοδιοτήτων στις πλάτες (για την ώρα αλλά και για πολύ καιρό ακόμα, αυτό είναι σίγουρο) ανεπίδεκτων περί αυτά Περιφερειών ή των τερατωδών «καλλικρατικών» δήμων. Έχω υποστηρίξει ότι τέτοιος φορέας θα πρέπει να είναι ένα ενιαίο υπουργείο Περιβάλλοντος - έτσι, και τίποτε άλλο παραδίπλα και κυρίως όχι ο ανταγωνιστικός σήμερα τομέας της ενέργειας. Βεβαίως το αντικείμενό του θα είναι το ιστορικό και φυσικό περιβάλλον, όπου θα έχει ενσωματωθεί ο χωροταξικός σχεδιασμός και η προστασία όλων των τομέων του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος.
Το σημερινό υπουργείο Πολιτισμού-Τουρισμού μπορεί να μείνει με τις υπόλοιπες αρμοδιότητές του, και έχει «πολύ ψωμί» στο πιάτο του. Ο τομέας της πολιτισμικής κληρονομιάς θα πρέπει να ενσωματωθεί στο ενιαίο υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο ήδη το 2007-2008 και στον σχετικό ευρύ διάλογο που είχε προκληθεί τότε, ορισμένοι πολιτικοί νουνεχείς, προβλεπτικοί και με ριζικές (και όχι ριζο-σπαστικές) αντιλήψεις δήλωναν πως θα έπρεπε να είναι «παντοδύναμο», για να κάνει σωστά τη δουλειά του.
Προστασία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, παραδοσιακοί οικισμοί και δόμηση σε αυτούς, αιγιαλός και τόσα άλλα αποτελούν σήμερα υποαρμοδιότητες σε διάσπαρτα υπουργεία και η ζητούμενη ενοποίηση της νομοθεσίας αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός αν δεν υπάρξει ενοποιημένος, ενοποιητικός και σωστά αποκεντρωμένος κεντρικός φορέας. Δεν υπάρχει εδώ αρκετός χώρος ώστε να σχολιάσω τις δέκα έξι επιμέρους προτάσεις της επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τις βρουν στον ιστότοπο www.left.gr. Θεωρώ όμως ότι βρίσκονται εδώθε από το κεντρικό θέμα και ζήτημα και ότι αποτελούν απόρροια της σημερινής λειτουργίας του υποτομέα της «πολιτιστικής κληρονομιάς» του ΥΠΟΤ, της δομής του, των χρόνιων αιτημάτων προσωπικού του, μαζί με ορισμένες κοινότοπες πια και αρκετά γενικά αποδεκτές σκέψεις για όλα τα υπόλοιπα.
Αλλά αυτά δεν ανταποκρίνονται, πλέον, για να μην πω ότι βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία, με την ανάγκη των καιρών, την οποία με μεγάλη συντομία σκιαγράφησα προηγουμένως.
