Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Για την ιστορικότητα της πόλης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για την ιστορικότητα της πόλης

Οι πόλεις αντανακλούν τη σχέση που μια κοινωνία έχει με το παρελθόν της. Στην Αθήνα το ένδοξο παρελθόν της αρχαιότητας διασώθηκε και επικαθόρισε τη σχέση των κατοίκων με την πόλη τους. Για δεκαετίες στη μεταπολεμική εποχή το παρελθόν της πόλης που δεν ανήκε στην αρχαιότητα ή δεν ήταν συνδεδεμένο με θεσμούς και φορείς εξουσίας απαξιώθηκε, κατεδαφίστηκε, καταστράφηκε για να δώσει τη θέση του σε ό,τι κάθε φορά ήταν "σύγχρονο". Σπίτια, καταστήματα, εργοστάσια γκρεμίστηκαν, το τραμ ξηλώθηκε, τα ποτάμια μπαζώθηκαν, κτίσματα που δεν ήταν "ελληνοχριστιανικά" ερειπώθηκαν.

Όταν η καταστροφή του παρελθόντος της Αθήνας είχε σε μεγάλο βαθμό συντελεστεί, αποφάσισε η πολιτεία να παρέμβει για να διασώσει ό,τι είχε απομείνει, τα λεγόμενα "διατηρητέα". Τις ίδιες δεκαετίες εκατοντάδες χιλιάδες εσωτερικοί μετανάστες από τα χωριά συνέρρεαν στην πρωτεύουσα σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης, προσπαθώντας να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους, πρωταρχικά της στέγασης. Καθώς το παρελθόν της πόλης καταστρεφόταν, η ίδια πόλη γέμιζε με νέους κατοίκους που δεν είχαν μνήμη της πόλης. Κάτι παρόμοιο συνέβη και τις τελευταίες δεκαετίες με την εγκατάσταση αλλοδαπών μεταναστών. Αυτές οι αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα η Αθήνα να κατοικείται πλέον από ανθρώπους, οι οποίοι δεν γνωρίζουν την ιστορία της πόλης και πολλοί από αυτούς δεν αντιλαμβάνονται την ιστορικότητά της. Αυτό που αντιλαμβάνονται είναι αυτό που ζουν: μια πόλη άσχημη, με πολλές γειτονιές υποβαθμισμένες και εγκαταλειμμένες, χωρίς πράσινο, απρόσωπη, εχθρική, παραδομένη στην αδιαφορία ή την κερδοσκοπία.

Για να υπάρξει μια διαφορετική σχέση με την πόλη, προϋπόθεση είναι να γνωρίζει κανείς την πόλη στην οποία ζει, εργάζεται, διασκεδάζει, και να μπορεί να αντιληφθεί την ιστορικότητά της. Οι ιστορικοί μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό. Στην Αθήνα ακόμη και σήμερα διασώζονται ίχνη του παρελθόντος της: σε δημόσια κτήρια, κατοικίες, καταστήματα, εκκλησίες, εργαστήρια. Αυτό το παρελθόν χρειάζεται όχι απλά να "διατηρηθεί" αλλά να μετατραπεί σε αντικείμενο γνώσης για τους πολίτες. Τα περισσότερα από αυτά, κτήρια απλά "υπάρχουν", χωρίς καμιά πληροφορία για το πότε κατασκευάστηκαν, τι χρήσεις είχαν στο παρελθόν, τι αλλαγές υπέστησαν, κ.λπ. Ένα πρόγραμμα "ιστορικής σήμανσης" των κτηρίων της πόλης θα είχε ιδιαίτερη αξία καθώς θα επέτρεπε στους πολίτες να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν τον χώρο στον οποίο ζουν και κινούνται. Ωστόσο, τα περισσότερα ίχνη του παρελθόντος της πόλης έχουν σβηστεί τις προηγούμενες δεκαετίες στη λαίλαπα της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης και της αντιπαροχής. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να επιστρατευθεί η ιστορική γνώση.

Οι "ιστορικοί περίπατοι" που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία, η οποία ακριβώς έχει ως στόχο να αναδείξει την ιστορία της πόλης εκεί ακριβώς που το παρελθόν έχει χαθεί. Ακόμα κι αν ελάχιστοι τόποι ή κτήρια θυμίζουν την Αθήνα της Κατοχής, έχει σημασία οι κάτοικοι της πόλης να γνωρίζουν ότι στον δρόμο, στον οποίο περπατούν ή στο κτήριο μπροστά στο οποίο βρίσκονται, οι κάτοικοι αυτής της πόλης είχαν συγκρουστεί με τις κατοχικές δυνάμεις. Η εντυπωσιακή απήχηση αυτών των "ιστορικών περιπάτων" δείχνει ότι πολλοί άνθρωποι θέλουν να μάθουν την πόλη στην οποία ζουν. Από αυτήν την άποψη, η γνώση του παρελθόντος μπορεί να είναι η αφετηρία για να ανακαλύψουμε μια Αθήνα που αγνοούμε. Και σίγουρα για να έχει η Αθήνα μέλλον ως πόλη χρειάζεται οι άνθρωποι που ζουν σε αυτήν να ξέρουν το παρελθόν της.

Πολυμέρης Βόγλης διδάσκει Μεταπολεμική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στην Αθήνα με τον συνδυασμό Ανοιχτή Πόλη

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL