Εδώ και καιρό ζούμε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο - άρα, όπως συμβαίνει πάντα σε αυτή τη χώρα, όλα είναι είτε λευκά, πάλλευκα, είτε μαύρα, κατράμι. Ίσως μονάχα η Τουρκία να είναι χειρότερη από εμάς στη βόρεια αυτή πλευρά της Μεσογείου σε φανατισμό, σε χαμηλό πολιτισμικό επίπεδο (είδατε, αλήθεια, ένας γραμματέας υπουργικού συμβουλίου, θιασώτης του τρίπτυχου Πατρίς - θρησκεία - οικογένεια, πώς σκέφτεται και πώς εκφράζεται;), σε ακραίες αντιπαραθέσεις, σε κούφια λόγια.
Να μιλήσεις για βιβλία σε ένα τέτοιο πλαίσιο μοιάζει ξαφνικά παράταιρο, σχεδόν τρελό. Βεβαίως τα βιβλία είναι παντός καιρού και η αλήθεια είναι πως αν διαβάζαμε περισσότερα βιβλία ως λαός (γενικώς, και οι πολιτικοί μας ειδικότερα), θα είχαμε και καλύτερη τύχη ως κράτος. Το έθνος που ανακάλυψε τη φιλοσοφία είναι πλέον απελπιστικά φτωχό σε πολιτικούς, κοινωνικούς, μορφωτικούς και αισθητικούς προβληματισμούς, οι υπουργοί Πολιτισμού όταν αναφέρονται στον πολιτισμό αναφέρονται μονάχα στα αρχαία (στο μεταξύ η Ακρόπολη, ανήμερα 25ης Μαρτίου, παρέμενε κλειστή...) και η κυβέρνηση δέχεται τελικά μια ανόητη πίεση της τρόικας, η οποία, στα τρία μεγαλύτερα άλυτα προβλήματα της χώρας εντοπίζει το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων, τους βαθμούς παστερίωσης του γάλατος και την ενιαία τιμή του βιβλίου (την οποία τηρούν Γερμανία και Γαλλία και η μισή Ευρώπη). Τι να πεις;
Η άνοιξη όμως ήρθε, όλα φαντάζουν πιο αισιόδοξα και νέοι τίτλοι γεμίζουν τους πάγκους των βιβλιοπωλείων. Η στήλη, πιστή στην παράδοση, θα μιλήσει σε δύο Κυριακές για τα βιβλία της φετινής άνοιξης. Κι ας μοιάζει παράταιρο. Ή, μάλλον, ακριβώς επειδή μοιάζει παράταιρο.
Νόμπελ 1949. Από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, από αυτούς που περισσότερο επηρέασαν άλλους συγγραφείς, ο Γουίλιαμ Φώκνερ, παρά τη φήμη του, είναι μονάχα εν μέρει γνωστός στην Ελλάδα, αφού ένα μεγάλο μέρος του έργου του παραμένει αμετάφραστο. Είναι η περίπτωση του αριστουργηματικού «Ο ξένος στο χώμα» (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Καστανιώτη) που μεταφράζεται τώρα για πρώτη φορά στα ελληνικά κι ας είναι από τα σπουδαιότερα αντιρατσιστικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Νόμπελ 2007. Το «Άλφρεντ και Έμιλυ» (μτφρ. Μαρία - Ρόζα Τραϊκόγλου, εκδ. Καστανιώτη) είναι το τελευταίο μυθιστόρημα που έγραψε η Ντόρις Λέσινγκ πριν εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο (2013). Και παρά την προχωρημένη ηλικία της, η Βρετανίδα συγγραφέας επιχειρεί κάτι καινούργιο: το μισό βιβλίο μιλάει για την (αληθινή) ζωή των γονιών της, το άλλο μισό για τη (μυθιστορηματική) ζωή τους αν δεν είχε υπάρξει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Αριστοτεχνικό.
Ιταλικά διηγήματα. Οι άγγελοι, «ιδιαίτερα της ράτσας που το βιβλίο αυτό πραγματεύεται, δεν έχουν απαλά πούπουλα αλλά ένα τρίχωμα που τσιμπάει» γράφει ο ίδιος ο Αντόνιο Ταμπούκι προλογίζοντας τις έξι ιστορίες που συνθέτουν τη συλλογή «Ο μαύρος άγγελος» (εκδ. Άγρα) που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες σε νέα μετάφραση. Διηγήματα μυστηριώδη, αρκούντως ζοφερά, θεωρούνται από τα καλύτερα έργα του πολύ αγαπητού και στην Ελλάδα Ιταλού συγγραφέα.
Γαλλικό μυθιστόρημα: Ο Ζαν Εσενόζ, από τους όχι πολλούς αξιόλογους συγγραφείς που έχει να παρουσιάσει σήμερα η Γαλλία, γράφει για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο - φέτος κλείνουν 100 χρόνια από την κήρυξή του. Στο μυθιστόρημά του «14» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος) θα χαρείτε την εξαιρετική γραφή του και την ικανότητά του να συνθέτει μέσα από τη ζωή πέντε φίλων μια τοιχογραφία της φρίκης του πολέμου σε 100 μόνο σελίδες.
Αμερικάνικο μυθιστόρημα: Βραβευμένο με το εθνικό βραβείο μυθιστορήματος, αυτό «Το θέατρο του Σάμπαθ» (μτφρ. Ανδρέας Βαχλιώτης, εκδ. Πόλις) είναι ένα από τα γνωστότερα έργα του Φίλιπ Ροθ. Γραμμένο το 1995 και με έντονο το κωμικοτραγικό στοιχείο, περιγράφει την ιστορία ενός 65χρονου που μετά τον θάνατο της ερωμένης του κοιτάζει πίσω στο παρελθόν του, φτάνοντας πολύ κοντά στην τρέλα.
Ισραηλινό μυθιστόρημα: Ποιος μπορεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να αφηγηθεί κανείς τον παραλογισμό, τη βία και τα αδιέξοδα μιας κατάστασης που, χρόνο με τον χρόνο, γίνεται όλο και πιο παρανοϊκή; Αυτό το ερώτημα πρέπει να έθεσε στον εαυτό του ο 45χρονος Ασαάφ Γκαβρόν, από τους συγγραφείς της νέας γενιάς του Ισραήλ, πριν αρχίσει να γράφει αυτό το «CrocAttack» (μτφρ. Χριστίνα Θεοχάρη, εκδ. Μπαρτζουλιάνος). Και διάλεξε το μαύρο χιούμορ και μια γρήγορη, σχεδόν κινηματογραφική πλοκή. Εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Μουσική βιογραφία: Βιβλία για τον Μίκη Θεοδωράκη κυκλοφορούν πολλά, λίγα όμως έχουν το ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτό το βιβλίο του Ανδρέα Μαράτου, «Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης. Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη και η εποχή του» (εκδ. Ιανός). Είναι μια σοβαρή (όσο και συναισθηματική) προσπάθεια να ενταχθεί σωστά το έργο του Μίκη στην πολιτισμική εξέλιξη αυτής της χώρας.
Λογοτεχνική βιογραφία: Η βιογραφία που έγραψε ο Τζέραλντ Μάρτιν «Γκάμπριελ Γκαρσία Μαρκές» (μτφρ. Άδωνις Σάμψων, εκδ. Μικρή Άρκτος) έρχεται στην Ελλάδα σε μια στιγμή όπου ο δημοφιλής νομπελίστας συγγραφέας βρίσκεται καταπονημένος από την ηλικία και την αρρώστια σε νοσοκομείο. Στο πολυσέλιδο (750 σελ.!) πόνημά του ο Μάρτιν ανασυνθέτει έναν ολόκληρο κόσμο καθώς και το κλίμα του μπουμ που έκανε η λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία σε όλο τον κόσμο.
Αστυνομικό μυθιστόρημα: Είτε είδατε είτε δεν είδατε την ομώνυμη απολαυστική ταινία του Λυκ Μπεσόν, θα χαρείτε αυτή την «Επικίνδυνη Οικογένεια (Μαλαβίτα)» (μτφρ. Ειρήνη Τσολακέλλη, εκδ. Άγρα) του Τονίνο Μπενακουίστα. Πρόκειται για μια πανέξυπνη αστυνομική κωμωδία που αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας που μπαίνει στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων του FBI.
Αστυνομικό μυθιστόρημα: Οι «Φωνές» (μτφρ. Νίκη Προδρομίδου, εκδ. Μεταίχμιο) είναι η δεύτερη περιπέτεια του επιθεωρητή Έτλεντουρ που μεταφράζεται στην Ελλάδα. Εδώ ο Έτλεντουρ προσπαθεί να διαλευκάνει έναν χριστουγεννιάτικο φόνο. Ο συγγραφέας, ο Αρναλντούρ Ιντρίντασον, είναι το μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της Ισλανδίας μετά την Μπιορκ.
Πολιτικά κείμενα: Ο Σωτήρης Βαλντέν σχολιάζει τις εξελίξεις σε Ελλάδα και Ε.Ε. από το 2009 μέχρι σήμερα. Κρίση, Μνημόνια, το νεοναζιστικό φαινόμενο, οι αναταράξεις στον χώρο του Κέντρου και της Αριστεράς, όλα αυτά και πολλά άλλα θα βρει ο αναγνώστης σε αυτό το «Ευρώπη, ελληνική κρίση και δημοκρατική Αριστερά» (εκδ. Πόλις). Ακόμα και αν διαφωνείτε με τον Βαλντέν, θα βρείτε τους προβληματισμούς του αξιόλογους και σοβαρούς.
Αρχαιοελληνική Γραμματεία: Ο «Φαίδων» του Πλάτωνα (εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας) είναι ένα από τα πιο αγαπητά έργα του μεγάλου φιλόσοφου αφού περιγράφει την πορεία προς τον θάνατο του Σωκράτη. Σε αυτή τη νέα έκδοση, στην οποία περιλαμβάνεται και το αρχαίο κείμενο, η εισαγωγή, η μετάφραση και τα ερμηνευτικά σχόλια είναι του καθηγητή Ιωάννη Πετράκη.
Ελληνική Ποίηση: Η Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ, το ξέρουν όλοι, συγκαταλέγεται στους πιο καλούς μας ποιητές. Ο τόμος «Ποίηση. 1963-2011» (εκδ. Καστανιώτη) περιλαμβάνει όλο το μέχρι σήμερα γνωστό έργο της, άρα αποτελεί μιας πρώτης τάξης ευκαιρία να μετρήσουμε την πορεία της και να ξαναβυθιστούμε στις μοναδικές λέξεις και εικόνες της.
