από τον ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ
Τέσσερις μικρές αθηναϊκές ιστορίες
1. Τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί στα Εξάρχεια τα καμένα αυτοκίνητα. Δίπλα τους και κάποιες παράπλευρες απώλειες: ένα άλλο αυτοκίνητο, μια πόρτα καμένη, μια σπασμένη τζαμαρία. Τα καμένα είναι, συνήθως, πανάκριβα αυτοκίνητα.
Και αναρωτιέται κανείς: Μα είναι τόσο αφελείς οι ιδιοκτήτες των ακριβών αυτοκινήτων και παρκάρουν τις Πόρσε και τις σπορ Μερσεντές και ΒMW στα Εξάρχεια; Ακόμα κι αν μένουν στα Εξάρχεια (που δεν μένουν), δεν μπορούν να εμπιστευτούν τα αμάξια τους σε ένα από τα τόσα πάρκινγκ της περιοχής; Δεν τους περνάει από τον νου ότι όλα αυτά τα παρκαρισμένα χιλιάδες ευρώ, ειδικά σε αυτή τη συνοικία, φαντάζουν πιο προκλητικά από ό,τι, για παράδειγμα, στην Εκάλη;
Ο αφελής βεβαίως είμαι εγώ. Έπρεπε να μου το πουν για να συνειδητοποιήσω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σχέδιο, σε ένα κόλπο, σε ένα παιχνίδι -όπως θέλετε πέστε το. Οι νεόπλουτοι, που τα προηγούμενα χρόνια αγόραζαν Πόρσε για να ρίχνουν και καμιά γκόμενα, τώρα έχουν δυσκολίες να τη συντηρούν (την Πόρσε -ίσως όμως και την γκόμενα). Και βρήκαν τη βολική λύση. Ασφαλίζουν το αυτοκίνητο, το παρκάρουν στην Μπενάκη ή στην Ανδρέα Μεταξά και πάνε ευτυχείς στο σπίτι τους. Το αυτοκίνητο βρίσκεται το επόμενο πρωί καμένο και μετά από λίγο καιρό οι απαρηγόρητοι ιδιοκτήτες εισπράττουν τα χρήματα.
Και οι αναρχικοί που βάζουν τα γκαζάκια; Δεν έχουν καταλάβει ακόμα το κόλπο;
Δεν τους έχω για τόσο αφελείς. Σκέφτηκα δύο εκδοχές: Είτε δεν μπορούν να αντισταθούν στην εικόνα ενός ωραίου αυτοκινήτου που καίγεται είτε απλώς επιβεβαιώνουν με αυτόν τον τρόπο την κυριαρχία τους στην αθηναϊκή συνοικία. Εκτός κι αν άρχισαν αντίσταση κατά των ασφαλιστικών εταιρειών.
2. Φαντάζεστε πόσο καλύτερα θα ζούσαμε σε αυτή την πόλη αν είχαμε τρεις βάρδιες καθαριστών; Να μαζεύουν τα αποτσίγαρα και τα σκουπίδια από τους δρόμους, να βγάζουν τους μαύρους λεκέδες της βρόμας χρόνων από τους πεζόδρομους, να καθαρίζουν τους τοίχους των ιστορικών κτηρίων από τα συνθήματα κάποιων ανιστόρητων και αναιδών νεαρών;
Αν είχαμε τρεις βάρδιες εργατών επιφορτισμένων να διορθώνουν τα πεζοδρόμια όπου έχουν αυτά ξηλωθεί (και η Σόλωνος, για παράδειγμα, είναι ολόκληρη σε μια τέτοια κατάσταση) ή να γεμίζουν τις τρύπες των δρόμων που είναι η χαρά των βουλκανιζατέρ Αθηνών και προαστίων;
Ή αν είχαμε τρεις βάρδιες κηπουρών να φροντίζουν συστηματικά τις αλέες της πόλης (μάλλον από τις πιο θλιβερές του κόσμου), τα φυτά και τα χώματα και να αντικαθιστούν τα δένδρα που κάποιος ανόητος οδηγός κατέστρεψε προσπαθώντας να παρκάρει;
Δεν τις έχουμε αυτές τις τρεις βάρδιες.
Μπορούμε όμως να παρηγορούμαστε. Έχουμε τρεις βάρδιες αστυνομικών του Δήμου που βάζουν κλήσεις. Μεταμεσονύκτιες κλήσεις, ακόμα και σε μέρη όπου τα αυτοκίνητα δεν ενοχλούν. Πάει ο άλλος να πιει ένα ποτό και μαζί με το ποτό θα πληρώσει κι ένα 80άρι για την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας ή του ταμείου του Δήμου.
Θα μπορούσαμε όλοι να πούμε με μια φωνή “καλά μας κάνουν αφού παρανομούμε” (έστω κι αν είναι στις 12.30 τα μεσάνυχτα). Και δικαίως θα το λέγαμε σε μια ευνομούμενη χώρα. Όπου θα υπήρχαν θέσεις να αφήσεις το αυτοκίνητό σου και ένα ορθολογιστικό σύστημα πληρωμής της θέσης που θα έβρισκες. (Μα, ήθελα να ήξερα, αυτοί που σκέφτηκαν το σύστημα πληρωμής τόσο πολύ μισούν τους συμπατριώτες τους; Δεν μελέτησαν πρώτα τι γίνεται σε άλλες χώρες, όπου πληρώνεις αμέσως στον τόπο όπου θα παρκάρεις, για όση ώρα θα παρκάρεις;)
Το σημαντικό είναι ότι, επιτέλους, σε ένα πράγμα δείχνουμε απίστευτη συνέπεια. Φασούλι το φασούλι, ο δήμος θα ξεχρεώσει, και τότε θα έχουμε όχι τρεις, αλλά πέντε βάρδιες κηπουρών. Υπομονή να έχουμε.
3. Και είναι οι ταξιτζήδες. Οι οποίοι, θύματα της κρίσης, περιμένουν πια υπομονετικά να βρουν πελάτη -όπως γίνεται σε όλες τις χώρες του κόσμου. Μόνο που οι δικοί μας περιμένουν όπου βολεύει αυτούς και όχι την πόλη.
Δείτε, σας παρακαλώ, τι συμβαίνει -ένα παράδειγμα είναι- στη Λουκάρεως. Ένας σχετικά μικρός δρόμος που φιλοξενεί τον Άρειο Πάγο και το πρωτοδικείο (και ό,τι αυτό συνεπάγεται (αυτοκίνητα, μηχανάκια, δικηγόρους, καφενεία για δικηγόρους, μπουλντόζες, αστυνομικά λεωφορεία), πολλά παρκαρισμένα αυτοκίνητα, ένα τέρμα λεωφορείων, καθώς και όλο το ποτάμι αυτοκινήτων που κατεβαίνουν από το Ψυχικό, τη Νέα Φιλοθέη, τα Τουρκοβούνια, το Πολύγωνο, καθώς και κάποιες διαδηλώσεις ή συνάξεις περίεργων που θέλουν να δουν τον Τσοχατζόπουλο με χειροπέδες. Και μέσα σε όλα αυτά, μια ατέλειωτη ουρά από σταματημένους ταξιτζήδες.
Σημειώστε ότι ο δρόμος είναι γεμάτος αστυνομικούς και τροχονόμους. Οι τελευταίοι, περίπου διακοσμητικοί.
4. Στην κατάσταση της γενικής απραξίας και μιζέριας, στην οποία βρισκόμαστε, οποιαδήποτε αλλαγή προς το καλύτερο είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτη. Αρκεί να είναι μελετημένη και να τείνει πραγματικά στη βελτίωση των πραγμάτων.
Αυτή η πολυδιαφημισμένη πεζοδρόμηση του κεντρικότερου οδικού άξονα της Αθήνας είναι μια παλιά ιστορία (νομίζω του Τρίτση) που όλα αυτά τα χρόνια ερχόταν και επανερχόταν στο προσκήνιο. Τώρα, υπό την αιγίδα του Ωνάσειου, φαίνεται ότι μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
Βεβαίως αντιρρήσεις έχουν ακουστεί, κι αυτό δεν είναι παράλογο. Όταν σε μια ήδη κακά οργανωμένη πόλη αλλάζεις τον κεντρικό άξονα, πρέπει να είσαι σίγουρος γι' αυτό που κάνεις.
Κατ' αρχάς σκέφτομαι σε ποιες πρωτεύουσες είναι πεζοδρομημένη η κεντρική αρτηρία της πόλης. Στον νου μου έρχονται μονάχα η Βιέννη (έχει όμως ένα κυκλικό σύστημα δρόμων γύρω από τον πεζόδρομο), η Λισσαβώνα (ο πεζόδρομος όμως είναι μικρός και κολοβός: από τη μια μεριά οδηγεί στη θάλασσα) και η Βουδαπέστη (κι εδώ ο πεζόδρομος δεν έχει τη βαρύτητα της Πανεπιστημίου). Οι άλλες πόλεις έχουν πολλές πεζοδρομήσεις, σε δρόμους και σε πλατείες, αλλά συνήθως στα ιστορικά κέντρα, εκτός δηλαδή της μεγάλης κίνησης των αυτοκινήτων.
Από αυτά που διαβάσαμε και από τα σχέδια που είδαμε στις εφημερίδες (κάτι ειδυλλιακά σχέδια που θυμίζουν διαφημιστικές μακέτες και υπόσχονται πράσινο, παγκάκια, συντριβανάκια, σχεδιάκια στην πλακόστρωση, στέγαστρα κι ένα τραμ που ακτινοβολεί ευτυχία και γαλήνη), τίποτα δεν δείχνει ότι έχουν γίνει άλλες, σοβαρές μελέτες.
Μελέτες για το κυκλοφοριακό (οι ήδη βεβαρημένες και εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσες Ακαδημίας και Σταδίου πόση περισσότερη κίνηση μπορούν να αντέξουν; πόσα σταματημένα ή σε κίνηση ταξί;) δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Μελέτες που θα διασφαλίζουν ότι αυτή η καταπράσινη όαση δεν θα γίνεται -π.χ. όταν νυχτώνει- κέντρο τοξικομανών, όπως έχει ήδη γίνει η Πανεπιστημίου σήμερα, επίσης δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Σε έναν δρόμο όπου τα μεγάλα ιστορικά κτήρια καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου και τα εμπορικά καταστήματα (και τα καφέ, ό,τι δηλαδή μπορεί να εξασφαλίζει μια μόνιμη ανθρώπινη παρουσία) είναι λίγα, τι μέτρα παίρνεις ώστε να μην δημιουργήσεις, παρά τις προσδοκίες, έναν ακόμα έρημο, νεκρό δρόμο;
Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να κρίνει ένα σχέδιο μόνο από μερικά δημοσιεύματα στον Τύπο και από τις γεμάτες ικανοποίηση δηλώσεις των πολιτικών αρχηγών. Σκέφτομαι όμως αυτό που είχε κάνει πριν από χρόνια η δημοτική αρχή του Τορίνου. Η Φίατ είχε εγκαταλείψει τα παλιά της εργοστάσια -ένα τεράστιο μπλοκ κτηρίων όχι μακριά από το κέντρο της πόλης. Ο δήμος ήθελε να τα αξιοποιήσει. Προκήρυξε έναν διεθνή διαγωνισμό και ύστερα έκανε μια μεγάλη έκθεση με τα σχέδια που είχαν προταθεί. Όσοι δημότες ήθελαν μπορούσαν να ψηφίζουν την πρόταση που περισσότερο προτιμούσαν. Οι "κάλπες" (ηλεκτρονικές οθόνες) έμειναν ανοιχτές για αρκετούς μήνες. Παράλληλα, με τα σχέδια γνωστά στο κοινό, έγινε μια μεγάλη συζήτηση μέσω ανοιχτών συνελεύσεων και μέσω των εφημερίδων για το ποιοι ήταν οι στόχοι της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής ανάπλασης αυτού του μεγάλου τμήματος της πόλης.
Φαντάζομαι ότι τις τελικές αποφάσεις πήρε μια επιτροπή. Όμως οι αποφάσεις αυτές ήταν πια μπολιασμένες με τους προβληματισμούς και τις συζητήσεις των προηγούμενων μηνών. Διότι ακόμα και οι καλύτερες επιτροπές, όταν έχουν το σύνδρομο του αναντικατάστατου ειδικού, τελικά σου παραδίδουν μια πλατεία Ομονοίας που συστηματικά σε κάνει να στρέφεις το βλέμμα σου αλλού.
