Του Λευτέρη Κρέτσου
Δικαίως οι αρμόδιοι φορείς και οι καλλιτέχνες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό ζήτησαν άμεση παρέμβαση στήριξης από το κράτος.
Και η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το κράτος ανταποκρίθηκε διαμορφώνοντας μια δέσμη μέτρων άμεσης ανακούφισης, αλλά και οραματικής προσέγγισης, όπως η δημιουργία εκτάκτων ταμείων και επιχορηγήσεων, η παροχή ρευστότητας μέσω εγγυοδοσίας δανείων, η άμεση έγκριση χρηματοδότησης οπτικοακουστικών έργων από τους εθνικούς φορείς άσκησης πολιτικής, η χρηματοδότηση δράσεων για την προβολή τους μέσω streaming, η μαζική αγορά δικαιωμάτων από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση κτλ.
Μόνο στην Ελλάδα έχουμε τη θλιβερή πρωτιά στην αδιαφορία από πλευράς της κυβέρνησης με την μνημειώδη αδιαφορία από την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού να κάνει κάτι ουσιαστικό για να καλύψει έστω τις βασικές ανάγκες διαβίωσης των καλλιτεχνών μετά την επιβολή της καραντίνας.
Επιπλέον εδώ και 10 μήνες η κυβέρνηση Μητσοτάκη έβαλε στο συρτάρι την υλοποίηση σημαντικών βημάτων της προηγούμενης κυβέρνησης για την ενίσχυση της ρευστότητας των ελληνικών επιχειρήσεων στο χώρο του κινηματογράφου και της τηλεοπτικής μυθοπλασίας.
Πιο συγκεκριμένα, έχουν αδικαιολογήτως παγώσει τόσο το α) Πρόγραμμα Εγγυοδοσίας Δανείων Επιχειρήσεων Παραγωγής Οπτικοακουστικών Έργων ύψους 25 εκατομμυρίων (Κοινή Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 97/2019), όσο και το β) Επενδυτικό Ταμείο για Οπτικοακουστικές Παραγωγές ύψους τουλάχιστον 75 εκατομμυρίων με τη συνδρομή της ΤΑΝΕΟ ΑΕ (Ελληνική Αναπτυξιακής Τράπεζας) για συμμετοχή σε επενδυτικά σχήματα με στόχο την ανάπτυξη της παραγωγής οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα. Γιατί τελικά η κυβέρνηση της ΝΔ αποφάσισε να μην γίνουν τα έργα αυτά;
Γιατί δεν προχωρά σε μια αύξηση της οικονομικής ενίσχυσης της μυθοπλασίας (cash rebate) από το 35% στο 45% τώρα που έχουν χαλαρώσει οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, όταν και η ίδια παραδέχεται ότι η Ελλάδα κατάφερε να μπει στον παγκόσμιο χάρτη των φιλικών χωρών προς την οπτικοακουστική παραγωγή με μια δέσμη κινήτρων που ελάχιστες χώρες διαθέτουν (ν. 4487/ 2017, ΚΥΑ 1007/ 2019, ΚΥΑ 59/ 2019 κτλ.); Γιατί δε συνεχίζει την προσπάθεια τώρα που γνωρίζουμε εκ των πραγμάτων και όχι μόνο από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι το κράτος με το cash rebate παίρνει τρεις έως πέντε φορές περισσότερα έσοδα από αυτά που δίνει ως ενίσχυση;
Γιατί η κυβέρνηση καθυστερεί αδικαιολογήτως την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας για τα Οπτικοακουστικά Μέσα Επικοινωνίας, η οποία μεταξύ άλλων προβλέπει την έμμεση φορολόγηση των Video OnDemand και streaming πλατφορμών οπτικοακουστικού περιεχομένου τύπου Netflix; Πρόκειται για μια απόφαση επιβεβλημένη από κοινοτικές αποφάσεις. Γιατί δε θέλει να φορολογήσει εμμέσως τους γίγαντες του διαδικτύου που κερδοσκοπούν ασύστολα από τις διαδικτυακές διαφημίσεις και τις συνδρομές σε μια εποχή απώλειας φορολογικών εσόδων και θέσεων εργασίας;
Για το σχετικό θέμα πολλές κυβερνήσεις σε άλλες χώρες-μέλη της Ένωσης έχουν καταθέσει σχέδια νόμου και έχουν ξεκινήσει τη δημόσια διαβούλευση προετοιμασίας του νέου θεσμικού πλαισίου, ενώ στη Γαλλία ήδη ανακοινώθηκε ότι η κυβέρνηση Μακρόν προτίθεται να φορολογήσει με 25% επί των κερδών τις επιγραμμικές πλατφόρμες. Το ζήτημα είναι κορυφαίο, καθώς μετά τη Netflix και την Amazon Prime στα επόμενα ένα με δύο έτη αναμένεται να δραστηριοποιούνται και στην Ελλάδα νέες συνδρομητικές SVOD και AVOD πλατφόρμες με πολύ πλούσιους και ελκυστικούς καταλόγους, όπως η Disney+, η HBO Max, και η Peacok Universal.
Ίσως η περίπτωση του Netflix να μην αποτελούσε ζήτημα που θα έπρεπε να ασχοληθεί ένα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου αν όχι και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, αλλά τυγχάνει ο πληθυσμός των συνδρομητών Netflix ή της Amazon Prime και των υπολοίπων κολοσσών της streaming ψυχαγωγίας να ισοδυναμεί πλέον σε μέγεθος με τις μεγαλύτερες χώρες του κόσμου.
Μιλάμε για 300 εκατομμύρια νοικοκυριά και για πολύ μεγαλύτερο αριθμό χρηστών-θεατών σε καθημερινή βάση. Στα χέρια της η κυβέρνηση κρατάει ένα ισχυρό όπλο με αφορμή την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας, αλλά φαίνεται ότι και σε αυτό το πεδίο αγρόν αγοράζει.
Τέλος, γιατί η κυβέρνηση δεν αξιοποιεί τη δημόσια ραδιοτηλεόραση για να καλύψει τις ανάγκες της εγχώριας πολιτιστικής παραγωγής που έχει υποστεί μεγάλη πλήγμα από την κρίση του κορωνοϊού; Η πλατφόρμα της υβριδικής τηλεόρασης της ΕΡΤ που ξεκίνησε το 2017 με το ανανεωμένο της interface αποτελεί την κατάλληλη λεωφόρο για τέτοιου είδους περιεχόμενο. Σε αυτό μπορούν να συμβάλλουν και άλλοι πολιτιστικοί φορείς και ιδρύματα σε συνεργασία με την ΕΡΤ με πολυετείς συμβάσεις.
Η ΝΔ βρήκε την ΕΡΤ ανοιχτή και με αρκετά εκατομμύρια αποθεματικό για να κάνει μια πραγματικά γενναία μίσθωση δικαιωμάτων προβολής σε ταινίες, συναυλίες και άλλα θεάματα που θα μπορούσαν όχι μόνο να ανακουφίσουν, αλλά και να δώσουν όραμα στην καλλιτεχνική κοινότητα να συνεχίσει απρόσκοπτα το έργο της. Το λεγόμενο ERTflix με 25 ταινίες και κάποιο αρχειακό υλικό προκαλεί μόνο γέλιο.
Γιατί λοιπόν η κυβέρνηση εξακολουθεί να κοροϊδεύει τους καλλιτέχνες; Οι καλλιτέχνες είναι καλοί και αρεστοί όταν ηθελημένα ή άθελα τους «λιβανίζουν» τους κυβερνώντες; Δεν κερδίζεις εκλογές με τους εργαζόμενους στον πολιτισμό γιατί είναι λίγοι και άρα δεν ασχολείσαι;
Θέλω να πιστεύω ότι αυτές οι σκέψεις δεν ισχύουν, όπως αντίθετα ισχύει το δούλεμα και ο εμπαιγμός στον καλλιτεχνικό κόσμο. Θεωρώ ότι ο βασικός λόγος για το σημερινό αίσχος με τους ανθρώπους του πολιτισμού παρατημένους στο περιθώριο δεν αποτελεί απλώς μια ακόμη ένδειξη κυβερνητικής ανικανότητας, αλλά μια υπόθεση που έχει βαθιές πολιτικές ρίζες. Σχετίζεται με το ότι η ΝΔ κοιτούσε και κοιτάζει στο μέλλον με παρωχημένες και μονοδιάστατες αντιλήψεις για την ανάπτυξη δίνοντας υπερβολική έμφαση στους κλάδους του τουρισμού, του real estate και των κατασκευών.
Αυτή η κληρονομημένη κουλτούρα διακυβέρνησης μας οδήγησε στο να εξακολουθεί να θεωρείται το Ελληνικό και ειδικότερα το καζίνο που ευελπιστούμε να φέρει το διεθνές Jet Set ως το πιο εμβληματικό επενδυτικό έργο της χώρας. Να γίνει το γεφύρι που λέγεται Ελληνικό, να μπουν οι μπουλντόζες επιτέλους, αλλά δεν θα έπρεπε να φτιάξουμε και την Ακαδημία του Πλάτωνα εκτός από εμπορικά κέντρα και πολυτελείς κατοικίες;
Στο πλαίσιο επαναφοράς της «κανονικότητας» τους, είδαμε προ Covid19, καλοδεχούμενες από τα συστημικά μέσα ενημέρωσης ρυθμίσεις για απαλλαγή του ΦΠΑ στην οικοδομή, και την νομιμοποίηση αυθαιρέτων και εμπορικών κέντρων.
Με το ξέσπασμα της πανδημίας ήρθε η πλήρης απαξίωση των εργατών της τέχνης από μια κυβέρνηση που προεκλογικά δεν είχε τίποτα ουσιαστικό να προτείνει για τις πολιτιστικές βιομηχανίες γιατί πολύ απλά αυτές δε θεωρούνται σημαντικές για την ανάπτυξη σε αντίθεση με το Ελληνικό. Η αντίληψη αυτή είναι κατά τη γνώμη μου και απαράδεκτη πολιτικά, αλλά και απολύτως λανθασμένη.
Οι στερεοτυπικού χαρακτήρα αντιλήψεις ότι οι κινηματογραφικές ταινίες, οι τηλεοπτικές σειρές και τα video games παράγονται και γίνονται για να περνάμε απλώς καλά υποτιμούν την οικονομική σημασία της βιομηχανίας και φανερώνουν την πλήρη άγνοια των χρηματοοικονομικών της μεγεθών. Με τη δυναμική της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου η βιομηχανία οπτικοακουστικού περιεχομένου είναι πλέον όχι μόνο παγκόσμια, αλλά και υψηλής οικονομικής αξίας, η οποία επεκτείνεται διαρκώς.
Σύμφωνα με διάφορους υπολογισμούς η βιομηχανία προσεγγίζει τα $2,2 τρισεκατομμύρια το 2020 με συνεχώς αυξητικές τάσεις, καθώς αυξάνεται διαρκώς ο χρόνος που δαπανούμε μπροστά από μια οθόνη για τη θέαση προϊόντων βίντεο. Ενδεικτικό της εξέλιξης αυτής είναι το γεγονός ότι οι δαπάνες για την παραγωγή πρωτότυπου οπτικοακουστικού περιεχομένου θα ξεπερνούσαν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 αν δεν είχε προκύψει η πανδημία.
Αν προσθέσουμε στην αξιακή αλυσίδα και τις συσκευές, τις υποδομές και τα πληροφοριακά συστήματα που απαιτούνται για την παραγωγή, αποθήκευση, κατανάλωση και διανομή του οπτικοακουστικού περιεχομένου τότε γίνεται αντιληπτό ότι η βιομηχανία αυτή αποτελεί μια από τις πιο μεγάλες βιομηχανίες παγκοσμίως.
Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις που υποτιμούν την αξία της κινηματογραφικής βιομηχανίας αγνοούν επίσης την επίδραση που μπορεί να έχει το οπτικοακουστικό περιεχόμενο στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, αλλά και στο ευρύτερο σήμα που εκπέμπει μια χώρα ως τόπος προορισμού επενδύσεων, ασφάλειας και ευημερίας. Όπως έχει τονίσει και ο Tyrion Lannister το φινάλε του Game of Thrones: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο ισχυρό για να ενώσεις τους ανθρώπους από μια καλή ιστορία. Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει μια καλή ιστορία. Κανένας εχθρός δεν μπορεί να την νικήσει. Οι άνθρωποι κατανοούν τον κόσμο μέσα από ιστορίες και αφηγήσεις».
Οι ιστορίες παράγουν κουλτούρα, συναισθήματα, brands, συνήθειες και τροφοδοτούν τις πολιτικές εξελίξεις. Και αυτό γιατί αν κάτι διαφοροποιεί τον άνθρωπο περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ζωικό είδος στον πλανήτη δεν είναι η ανάγκη για επικοινωνία και διάδραση με το φυσικό περιβάλλον ή ο αγώνας για επιβίωση, αλλά η ανθρώπινη φαντασία. Η ανθρώπινη φαντασία παράγει αφηγήσεις, μύθους, θρύλους και δοξασίες, οι οποίες νοηματοδοτούν την ανθρώπινη ύπαρξη και επηρεάζουν την συμπεριφορά της αφήνοντας το στίγμα του ανθρώπινου είδους στο πέρασμα του χρόνου.
Αυτούς τους μύθους, αυτά τα πάθη και τις αξίες και το περιεχόμενο της ανθρώπινης υπόστασης καταφέρνει με μαγικό τρόπο να μετουσιώσει σε υλική και διανοητική δύναμη μόνο ο κινηματογράφος που θεωρείται η τέχνη του βλέμματος και κατ’ επέκταση η τηλεόραση μεταφέροντας στην οθόνη σπουδαίες ιστορίες, ήχους και εικόνες.
Στην Ελλάδα είμαστε τυχεροί και ευεργετημένοι ως κληρονόμοι μιας πλούσιας ιστορίας, αλλά είμαστε επίσης σίγουρα όχι τόσο ικανοί να τη διαχειριστούμε σωστά. Το καλλιτεχνικό δυναμικό της οπτικοακουστικής βιομηχανίας της χώρας σήμερα βρίσκεται στα όρια της επιβίωσης γιατί το Υπουργείο Πολιτισμού εξακολουθεί να παραμένει το πάρεργο των κυβερνώντων (αντί να θεωρείται ίσως πρώτο τη τάξει Υπουργείο!).
Και όλα αυτά όταν η αρχαία ελληνική μυθολογία αποτελεί το δεύτερο (μετά τη Βίβλο) πιο συχνό θέμα έμπνευσης στην ιστορία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Περίπου 175 κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές μέχρι σήμερα έχουν αντλήσει την έμπνευσή τους από αρχαιοελληνικούς ήρωες και μύθους. Δυστυχώς σχεδόν καμία από αυτές τις κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές δεν έχει γυριστεί μέχρι στιγμής στην Ελλάδα…
Και όλα αυτά, όταν αυτό που πραγματικά μπορεί να επαναπροσδιορίσει με ετεροβαρή θετικό τρόπο τη θέση μας στο διεθνές γίγνεσθαι είναι η πολιτιστική και ιστορική μας κληρονομιά. Οι χώρες και οι πόλεις με την υψηλότερη ανάπτυξη παγκοσμίως είναι αυτές που έχουν αναπτυγμένη οικονομία της ψυχαγωγίας, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Ας το καταλάβουν επιτέλους οι αρμόδιοι και ας πάρουν τα κατάλληλα μέτρα ή ας μην πετσοκόβουν αυτά που έγιναν.
Η κληρονομημένη κουλτούρα υποβάθμισης του πολιτισμού πρέπει να τελειώσει οριστικά αν θέλουμε να πορευτούμε με όρους πραγματικής και όχι επίπλαστης ή ονομαστικής ευημερίας και κακοφορμισμένης μακαριότητας, όταν τελειώσει ο εφιάλτης της πανδημίας.
Μέχρι τότε όμως τόσο η παρούσα ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού όσο και αυτή του Ανάπτυξης δίνουν μάχες στα όρια της νομιμότητας για την χαμένη προεκλογική δέσμευση να μπουν μπουλντόζες στο Ελληνικό ή για επενδύσεις που σκεπάζουν τη θέα της Ακρόπολης και απομακρύνουν άρον άρον τις αρχαιότητες στον Σταθμό Βενιζέλου και όχι για να προκαλέσουν την ανάταση της χώρας μέσα από την αξιοποίηση της πολιτιστικής δημιουργίας και του τεράστιου πολιτιστικού κεφαλαίου της Ελλάδας.
πηγή koutipandoras.gr
