Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.2°C21.2°C
3 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
17 °C
13.6°C19.4°C
2 BF 78%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.4°C
3 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.7°C24.8°C
6 BF 33%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.8°C18.5°C
0 BF 82%
ΠΟΛΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Γυναικείοι ρόλοι από άνδρες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΠΟΛΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Γυναικείοι ρόλοι από άνδρες

Του Πάνου Σκουρολιάκου*

Και το θέατρο ως ανδρική υπόθεση ξεκίνησε. Από τα Ελευσίνια Μυστήρια έως τους αρχαίους τραγικούς ποιητές και από εκεί έως σήμερα. Οι ρόλοι που έγραψαν οι Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης, αλλά και ο μέγιστος κωμικός ποιητής Αριστοφάνης, ήταν γραμμένοι για άνδρες ηθοποιούς. Η γυναίκα δεν είχε θέση στη θεατρική διαδικασία. Υπήρχε ως ρόλος, ως ηρωίδα, όχι όμως ως φυσικό πρόσωπο. Άνδρες ηθοποιοί ερμηνεύουν τους γυναικείους χαρακτήρες και στο θέατρο της Κίνας, της Ιαπωνίας, ακόμα και στην εποχή του Ελισαβετιανού θεάτρου. Την Ιουλιέτα του Σαίξπηρ, αλλά και όλες τις άλλες ηρωίδες του, ερμήνευαν νεαρά αγόρια.

Κοινωνικά η γυναίκα είχε κρατηθεί εκτός θεάτρου λοιπόν. Υποχρέωση των ανδρών που ερμήνευαν τους γυναικείους ρόλους ήταν να μην μιμηθούν εξωτερικά χαρακτηριστικά της γυναικείας φύσης, αλλά να αναδείξουν τον ψυχισμό, τον χαρακτήρα και τη συγκρότηση του γυναικείου ρόλου. Ακόμα και σε περιπτώσεις κωμικών γυναικείων ρόλων, αν ο ηθοποιός (ακόμη και σήμερα) μείνει σε εξωτερικά χαρακτηριστικά και «μικρογνωρίσματα» γυναικεία, έχει αδικήσει τον ρόλο, τον συγγραφέα και τον εαυτό του πάνω στη σκηνή.

Φυσικό είναι ηθοποιοί με εξειδίκευση στους γυναικείους ρόλους να ξεχωρίσουν για τη δεινότητά τους να παριστάνουν στο σανίδι γυναίκες παρασύροντας τον θεατή στην ουσία του ρόλου, ώστε να ξεχνά κανείς αν βλέπει άνδρα ή γυναίκα που παριστάνει τη Μήδεια, τη Λαίδη Μάκμπέθ, την Πραξαγόρα ή τη Λυσιστράτη.

Ο Άγγλος Νεντ Κίναστον (1640 - 1804) ήταν από τους πιο σπουδαίους ηθοποιούς που έπαιζαν γυναικείους ρόλους. Ο κριτικές για τις ερμηνείες του, ήταν διθυραμβικές. Ήταν ο αγαπημένος ηθοποιός της βασιλικής αυλής. Όμως, μεγαλώνοντας, έπαιξε και απαιτητικούς ανδρικούς ρόλους, με κορυφαίο τον ρόλο του Ερρίκου του Δ' στο ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ.

Ο Αμερικανός Τζούλιαν Έλτιντζ (1983 - 1941), γνήσιο τέκνο των αμερικανικών μουσικών κωμωδιών και του βοντβίλ, εξειδικεύθηκε σε γκροτέσκους ρόλους κωμικών υπηρετριών και ηλικιωμένων γυναικών, για να περάσει στη συνέχεια σε πιο εκλεπτυσμένους ρόλους νεαρών κοριτσιών. Το όνομά του φέρει και το διάσημο Έλτινζ Θιάτερ στη Νέα Υόρκη.

Ο Κινέζος ηθοποιός Μέι Λάνφλανκ (1894 - 1961) έγινε παγκοσμίως διάσημος ερμηνεύοντας αριστοτεχνικά γυναικείους ρόλους. Παιδί θεατρικής οικογένειας, συμμετείχε από μικρός στις παραστάσεις των γονιών του. Άνοιξε νωρίς τα φτερά του όμως και πέρα από τη χώρα του, γνωρίζοντας και κάνοντας φίλους, θεατρικές προσωπικότητες σαν τον Στανισλάφσκι και τον Ντεμίροβιτς - Ντάντσενκο. Το 1949 διορίστηκε πρόεδρος του Ιδρύματος Ερευνών Κινεζικού Δράματος.

Στα καθ’ ημάς και στα νεότερα χρόνια γυναικείους ρόλους ερμήνευσαν πολλοί ηθοποιοί της επιθεώρησης. Από τον εμβληματικό Ζαζά των αρχών του 20ού αι. έως τον σπουδαίο Σωτήρη Μουστάκα και πολλούς άλλους. Ευφάνταστοι θεατρικοί σκηνοθέτες στα αριστοφάνεια ανεβάσματά τους στελέχωσαν τους θιάσους με άνδρες ηθοποιούς αποκλειστικά.

Να αναφέρουμε την εμβληματική “Λυσιστράτη” του Σπύρου Ευαγγελάτου (1976) με τον αξέχαστο Λευτέρη Βογιατζή, το ανέβασμα του ίδιου έργου από τον Ανδρέα Βουτσινά με τον Λάκη Λαζόπουλο (2007) και τη “Λυσιστράτη” πάλι του Θύμιου Καρακατσάνη (1993), όπου ο μεγάλος Έλληνας θεατρίνος σκηνοθέτησε και έπαιξε τον ρόλο της Λυσιστράτης. Είχα τη χαρά να συμμετάσχω στις παραστάσεις των Ευαγγελάτου (επανάληψη 1979) και Καρακατσάνη, ερμηνεύοντας την Κλεονίκη και τη Μυρίνη αντίστοιχα.

Ο Θύμιος Καρακατσάνης προχώρησε ακόμα ένα βήμα μετά τον Αριστοφάνη. Ανέβασε ένα σύγχρονο έργο, τη «Βασίλισσα της ομορφιάς» του Μάρτιν Μακ Ντόνα, συνεργαζόμενος με την Άννα Βαγενά, υποδυόμενος την «ανυπόφορη» Μαγκ, μητέρα της γεροντοκόρης Μορίν (1999). Να σημειώσουμε και την ερμηνεία του Δημήτρη Πιατά στο «Λα Νόνα» του Ρομπέρτο Κόσα (1997 και 2012), όπου ερμήνευσε μια βουλιμική - καταστροφική γιαγιά. Σπουδαία είναι και η διαχρονική επιτυχία του Βασίλη Παπαβασιλείου με το μονολογικό ποίημα του Γάννη Ρίτσου «Ελένη».

Σε πολλά σύγχρονα και πειραματικά ανεβάσματα σήμερα πολλοί γυναικείοι ρόλοι ερμηνεύονται από άνδρες, αλλά συμβαίνει και το αντίθετο. Πρόσφατα (2019), ανεβάζοντας τρείς μονολόγους από το “Talking Heads” του Άλαν Μπένετ, η Πηνελόπη Σταυροπούλου ερμήνευσε και τον μονόλογο του μοναχικού μεσήλικου Γκράχαμ.

Στα φιλοσοφικά και αισθητικά δεδομένα του καιρού μας, οι δημιουργοί δεν στέκονται σε εξωτερικά στοιχεία, δεν αντιμετωπίζουν τις επιλογές και τους πειραματισμούς τους με προχειρότητα. Τουλάχιστον στη μεγάλη τους πλειονότητα. Θέλω να πιστεύω πως σοβαρές προσεγγίσεις άξιων θεατρίνων στο παρελθόν άνοιξαν τον δρόμο για αυτού του είδους τις σημερινές προσεγγίσεις.

Η ιστορία του θεάτρου, κάνοντας έναν μεγάλο κύκλο, επιστρέφει εκεί από όπου εξ ανάγκης ξεκίνησε. Να βάλει τον άνδρα να μιλήσει εξ ονόματος της αποκλεισμένης κοινωνικά γυναίκας. Και γιατί όχι; Με την τέχνη του να την υπερασπιστεί. Σήμερα συμβαίνει και το αντίθετο!

* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής και τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL