Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Στην Πέτρινη Πύλη του Ζάγκρεμπ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στην Πέτρινη Πύλη του Ζάγκρεμπ

Η Πέτρινη Πύλη του Ζάγκρεμπ

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Γκράντετς, Πέμπτη 31 Μαΐου 1731. Μπάνος, δηλαδή αντιβασιλέας πρωθυπουργός του ενσωματωμένου εδώ και 204 χρόνια στην αυτοκρατορία των Αψβούργων βασιλείου της Κροατίας, είναι ο ουγγρικής καταγωγής 67χρονος ευγενής, στρατάρχης και παλατινός Γιάνος Πάλφυ. Η έδρα του βασιλείου, η οποία θα ονομαστεί αργότερα Ζάγκρεμπ και ίσα που ξεπερνά σε πληθυσμό τους 5.000 κατοίκους, πλήττεται για τέταρτη φορά σε 100 χρόνια, μετά το 1645, το 1674 και το 1706, από πυρκαγιά, έχοντας ενδιαμέσως χτυπηθεί το 1647 και το 1682, από επιδημία πανώλους.

Η ηλικίας 637 ετών πόλη που ιδρύθηκε το 1094 από ακόμη έναν Μαγυάρο, τον αγιοποιηθέντα Λαδίσλαο Α' της Ουγγαρίας, και εδώ και πάνω από έναν αιώνα διαθέτει, κυρίως χάρη στους Ιησουίτες, ακαδημία Φιλοσοφίας, Θεολογίας και Νομικής, καταστρέφεται σχεδόν ολοκληρωτικά από την πυρκαγιά, καθώς πολλά κτήριά της είναι ξύλινα.


Το άγαλμα της Ντόρας Κρουπίτσεβα, της μυθιστορηματικής κλειδοκράτορος της κροατικής πρωτεύουσας του 16ου αιώνα

1760. Η Πέτρινη Πύλη, η ανατολική από τις τέσσερις εισόδους στο Γκράντετς, ανακατασκευάζεται, μόνη αυτή. Οι Ζάγκρεμπτσανι, όπως ονομάζονται στα κροατικά οι κάτοικοι του Ζάγκρεμπ, διαπίστωσαν στην προ 29 ετών πυρκαγιά έμπλεοι δέους ότι ανάμεσα στα αποκαΐδια της πύλης, της Καμενίτα Βράτα, η οποία χτίστηκε το 1266, διασώθηκε από την πλούσια ιδιοκτήτριά της, μια χήρα ονόματι Μόντλαρ, στα ερείπια της κατοικίας της που βρισκόταν δίπλα στην πύλη, άθικτη η εικόνα της Παρθένου Μαρίας, την οποία η ιδιοκτήτρια δώρισε στην πόλη. Η άθικτη εικόνα θεωρήθηκε θαύμα και έκτοτε η Πέτρινη Πύλη θα αποτελεί τόπο λατρείας και προσευχής των ντόπιων.

Πέμπτη απόγευμα 19ης Σεπτεμβρίου 2019. Αφήνοντας τη νέα πόλη της κροατικής πρωτεύουσας για την παλαιά πόλη του Ζάγκρεμπ, περνώ από την περίφημη Καμενίτα Βράτα, μοναδικό τμήμα των τειχών της παλαιάς πόλης που διασώζεται. Η πύλη σχηματίζει στοά, στο εσωτερικό της οποίας δεσπόζει ένας επιτοίχιος βωμός. Κόσμος περνά και ανάβει κεριά μπροστά του. Άνθη λευκά, ροζ, κόκκινα, κίτρινα, προσφέρονται στην εικόνα της Παναγίας, η οποία απεικονίζεται πάνω σε χρυσή κοίλη ημισέληνο έχοντας τον Χριστό στο δεξί να κρατά μια υδρόγειο, και ένα σκήπτρο στο αριστερό χέρι. Αμφότεροι φέρουν χρυσό στέμμα με μικροσκοπικά πετράδια, που προστέθηκαν το 1931, στα 200 χρόνια από την πυρκαγιά. Η εικόνα, την οποία πλαισιώνουν μικροί, σαν μινιατούρες, κορινθιακοί κίονες και αγγελάκια, είναι προστατευμένη πίσω από περίτεχνο μαύρο μπαρόκ μεταλλικό κιγκλίδωμα του 1778, το οποίο κατασκεύασε ο σιδηρουργός Ιβάν Κόρτα, με προστατευτικό τζάμι, ενώ στη βάση είναι τοποθετημένες μικρές γλάστρες.


Ο βωμός της Παναγίας της Πέτρινης Πύλης

Στους τοίχους της στοάς έχουν τοποθετηθεί πλάκες με ονόματα. Πρόκειται για ευχετήριες, ικετήριες και ευχαριστήριες πλάκες πιστών που μαζί με τις ευχές ή τις ευχαριστίες αναφέρουν και τα ονόματά τους. Αυτές αποκαλούνται συνοπτικά "Κβάλα", που στα κροατικά σημαίνει "Ευχαριστώ".

Διαρκώς έρχονται περαστικοί όλων των ηλικιών και προσκυνούν, κάποιοι γονυπετείς, την διαστάσεων 57x47 εκατοστών εικόνα, ενώ αρκετοί προσεύχονται καθισμένοι στα ξύλινα στασίδια τα οποία είναι τοποθετημένα στον απέναντι τοίχο. Παρότι η στοά αποτελεί δημόσιο πέρασμα, δεν απουσιάζει το υποβλητικό στοιχείο. Σε αυτό συμβάλλει και η οροφή της, μαυρισμένη από τους καπνούς των κεριών, τα οποία ανάβονται καθημερινά μεταξύ 8 π.μ. και 5 μ.μ. και μεταξύ 9 π.μ. και 12 μ. κάθε Κυριακή.


Το άγαλμα του Αγίου Αντωνίου πλαισιωμένο από τις επιτοίχιες ευχαριστήριες και ικετήριες πλάκες "Κβάλα", που στα κροατικά σημαίνει "Ευχαριστώ"

Πιο δίπλα στέκεται το άγαλμα του Αγίου Αντωνίου, και αυτό πλαισιωμένο με ευχαριστήριες και ικετήριες επιτοίχιες πλάκες.

Η "Παναγία της Πέτρινης Πύλης" ανακηρύχθηκε το 1991, στην 260ή επέτειο της πυρκαγιάς, από τον αρχιεπίσκοπο Φράνιο Κούχαριτς, Πολιούχος του Ζάγκρεμπ, ενώ εορτασμοί με παρελάσεις και προσκυνήματα λαμβάνουν χώρα στο ιερό της πύλης κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου.

Φεύγοντας παρακολουθώ τους ντόπιους που περνούν την πύλη σχεδόν ξυστά στις δυο πλευρές της. Όπως πιστεύεται, το να περάσεις "μεγαλοπρεπώς" καταμεσής της πύλης προξενεί κακοτυχία. Μάλλον πρόκειται για κάποιο ταμπού ταπεινοφροσύνης που συναντάμε σε αρκετές γωνιές του πλανήτη, ακόμη και σε πύλες σιντοϊστικών ιερών, τις Τόρι, που συμβολίζουν το πέρασμα από την καθημερινότητα στην πνευματικότητα. Το έθιμο επιβάλλει να περνούν οι άνθρωποι ξυστά στις κολώνες, τις Χασίρα, καθώς μόνο τα πνεύματα περνούν από το κέντρο.

Παρατηρώ το άγαλμα της Ντόρα Κρουπίτσεβα που είναι στημένο στην πύλη, της νεαρής ηρωίδας του μυθιστορήματος του Ζάγκρεμπτσανιν δημοσιογράφου, συγγραφέα, πολιτικού και ευεργέτη του 19ου αιώνα Αουγκούστ Σενόα "Ζλαταρέβο Ζλάτο", που θα πει "Η Κόρη του Σιδηρουργού". Το άγαλμα, έργο του γλύπτη Ίβο Κέρντιτς, κρατά στο χέρι κλειδιά. Σύμφωνα με την υπόθεση που διαδραματίζεται τον 16ο αιώνα και αναφέρεται στον τραγικό έρωτα της ηρωίδας με φόντο την ιστορία του Ζάγκρεμπ, η Ντόρα και ο πατέρας της άνοιγαν κάθε πρωί και κλείδωναν το βράδυ τις πύλες της πόλης, κάτι αρκετά συνηθισμένο εκείνην την εποχή στην Ευρώπη.

Αναχωρώ βαδίζοντας την οδό Καρμελίτα προς τα βόρεια έχοντας απέναντι από την πύλη το έφιππο άγαλμα του δρακοκτόνου Αγίου Γεωργίου, με έντονη τη μοναδική αίσθηση που προσφέρουν γωνιές πόλεων ταυτισμένες με την ιστορία τους.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL