Του Ιλάν
Διαβάζουμε από την αυτοβιογραφία του: "Στο Café Bohemia ένα βράδυ ήρθε ο Kenny Dorham ο τρομπετίστας και με ρώτησε αν μπορούσε να τζαμάρει με την ορχήστρα μου. Ήταν και γαμώ τους τρομπετίστες, ποτέ του όμως δεν κέρδισε την αναγνώριση που του άξιζε. Όταν τέλειωσα το παίξιμό μου ανέβηκε πάνω στη σκηνή κι έδωσε τα ρέστα του ο καριόλης! Εγώ βγήκα από τα ρούχα μου. Το επόμενο βράδυ ξανάρθε, όπως ακριβώς το περίμενα. Αυτή τη φορά τον άφησα να παίξει πρώτος κι ύστερα ανέβηκα. Και του 'δωσα να καταλάβει του μαλάκα! Ούτε που κατάλαβε από που του 'ρθε". Κάποια άλλη στιγμή είχε δηλώσει: "Ξέρω τι έχω κάνει για τη μουσική, όμως μην με αποκαλείτε θρύλο. Πείτε με απλά Miles Davis".
Μέσα από αυτά τα δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Miles Davis. Εργασιομανής, ευφυής, μονήρης, εγωπαθής, στα πενήντα χρόνια που βρέθηκε στην κορυφή πάντα αναζητούσε το νέο, το διαφορετικό. Ποτέ του δεν βολεύτηκε στις δάφνες του. Η γοητεία του ήχου που έβγαινε από τη σουρντίνα της τρομπέτας του λατρεύτηκε ακόμη και από αυτούς που δεν είχαν καμία σχέση με την τζαζ. Αυτό ήταν ο Miles Davis, που γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1926 πολύ κοντά στο St Louis. Τη χρονιά εκείνη η γενέτειρά του χτυπήθηκε από έναν πολύ δυνατό ανεμοστρόβιλο. Ήταν λες και κάποια μυστήρια δύναμη του έστειλε το δυνατό φύσημα που θα του χρειαζόταν τα επόμενα 65 χρόνια για να εξαπολύει χάλκινες ριπές με τη στιλπνή κόκκινη τρομπέτα του.
Ο Miles ήταν το μεσαίο από τα τρία παιδιά μιας μάλλον ευκατάστατης έγχρωμης οικογένειας. "Η μητέρα μου φορούσε γούνες και διαμάντια, ντυνόταν πάντα με την τελευταία λέξη της μόδας. Ήταν πάντα ντυμένη στην τρίχα. Της έμοιασα όχι μόνο στην εμφάνιση αλλά και στην αγάπη της για τα ρούχα και το καλό γούστο" έλεγε.
Kind of Blue
Στα τέλη του 1958, ο 33χρονος τότε Miles σχημάτισε ένα από τα κορυφαία σχήματα στην ιστορία της jazz. Το αποτελούσαν ο ίδιος με την τρομπέτα του, ο Julian Cannonball Adderley στο άλτο σαξόφωνο, ο John Coltrane στο τενόρο σαξόφωνο, ο Bill Evans στο πιάνο, ο Paul Chambers με το κοντραμπάσο του και ο Jimmy Cobb στα τύμπανα.
Στις 2 Μαρτίου του 1959 οι έξι μουσικοί μπήκαν στο στούντιο της Columbia, στη Νέα Υόρκη. Ο Davis έδωσε στον καθένα λίγες γενικές κατευθύνσεις, λίγα ακόρντα και δυο - τρία μικρά θέματα σε ένα κομμάτι χαρτί. Οι σπουδαίοι μουσικοί, με τους αυτοσχεδιασμούς τους έδωσαν την τελική μορφή στις συνθέσεις του, ανάμεσά τους και το περίφημο "So What" ή το ισπανικής έμπνευσης "Flamenco Sketches" ενός modal jazz άλμπουμ που έμελλε να γράψει ιστορία.
Το "Kind of Blue" που σήμερα είναι ο jazz δίσκος με τις μεγαλύτερες έως τώρα πωλήσεις και σίγουρα η κορυφαία στιγμή της μουσικής του, κυκλοφόρησε στις 17 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς. Η επιτυχία του ήταν βραδυφλεγής, καθώς την εποχή εκείνη την κριτική και το κοινό απασχολούσε πιο πολύ το "The Shape of Jazz to Come" και οι καινοτομίες που έφερνε στο είδος με τη free jazz ο Ornette Coleman.
Τα πρώτα βήματα
Πίσω στο 1944, o Charlie Parker και o Dizzy Gillespie βρέθηκαν στο St. Louis σαν μέλη της μεγάλης μπάντας του σπουδαίου βοκαλίστα Billy Eckstine.
O 18χρονος τότε Davis, κέρδισε με την αξία του τη θέση του τρομπετίστα της μπάντας Buddy Anderson που αρρώστησε. Μετά από δύο βδομάδες ανακοίνωσε στους γονείς του πως θα ακολουθούσε την μπάντα στην περιοδεία της. Οι γονείς του δεν τον άφησαν. Πήρε την έγκρισή τους όμως για να πάει στη Νέα Υόρκη και να σπουδάσει μουσική στο φημισμένο Juilliard School of Music. Ήταν τότε που απέκτησε και το πρώτο του παιδί, την Τσέριλ, με την τότε κοπέλα του, την Irene Birth. Παντρεύτηκε και χώρισε τρεις φορές.
Συγκάτοικος με τον Charlie Parter
Η Νέα Υόρκη ήταν φιλόξενη για τους νέους μουσικούς και ο Davis γινόταν όλο και καλύτερος παίζοντας στα jazz κλαμπ της μεγάλης μητρόπολης, της Μέκκας της τζαζ. Εκεί γνώρισε τη γενιά των Beatniks, έζησε και μίλησε μαζί τους. Ο Davis, τα χρόνια εκείνα ήταν συγκάτοικος με τον Charlie Parker και, αφήνοντας τη σχολή, άρχισε να παίζει με το κουιντέτο του Bird.
Το 1945 όμως, κι ενώ εξελισσόταν μουσικά και άρχισε να κερδίζει τεχνική, φήμη και αναγνώριση, ο Davis άρχισε να καπνίζει τα πάντα. Και να πίνει πολύ επίσης τα πάντα.
"Ήταν ο μεγαλύτερος άλτο σαξοφωνίστας που υπήρξε ποτέ. Τέλος πάντων, έτσι ήταν ο Bird - σπουδαίος και μεγαλοφυής μουσικός, αλλά, ρε παιδάκι μου, ο πιο λεχρίτης και ο πιο άπληστος κερατάς που πέρασε ποτέ από τον πλανήτη ή τουλάχιστον που γνώρισα εγώ". Με αυτά τα λόγια ο τρομπετίστας περιγράφει στην αυτοβιογραφία του την ιδιόμορφη σχέση που είχε με τον μέντορα και φίλο του για χρόνια Charlie Parker, χωρίς όμως να παραγνωρίζει τη βοήθεια και τη συμβολή του στην εξέλιξή του. Πολλές φορές μάλιστα έλεγε πως ο Bird και o Dizzy ήταν οι πιο σημαντικές επιρροές και δάσκαλοί του.
Τα εβδομήντα άλμπουμ που ηχογράφησε για την Columbia είναι εξίσου σημαντικά με τα δεκατέσσερα που κυκλοφόρησε με την Ρrestige από το 1951 έως το 1956. Τη χρονιά που υπέγραψε με την Ρrestige βίωνε μια από πιο δύσκολες περιόδους της ζωής του. Δεν είχε περάσει καιρός από τις ηχογραφήσεις για το "Βirth of Cool" με μια ομάδα μουσικών απ’ όπου ξεχώριζαν ο ενορχηστρωτής Gil Evans, το πιάνο του John Lewis και o βαρύτονος ήχος του σαξόφωνου του Gerry Mulligan.
Στα τέλη του 1949 επιστρέφει στο Παρίσι για μια περιοδεία, καταγοητευμένος από την υποδοχή που επεφύλασσε η jazz κοινότητα της Πόλης του Φωτός στους Αφροαμερικανούς μουσικούς. Είναι τότε που ξεκινά η σχέση του με την ηθοποιό και μούσα των υπαρξιστών Juliette Greco. To τέλος αυτής της σχέσης του προκαλεί κατάθλιψη. Επιστρέφει στην Αμερική μην αντέχοντας να ζήσει άλλο στην Ευρώπη.
Η ηρωίνη
Πίσω στην πατρίδα, ο Davis ζει μια αποτυχημένη σχέση με μια πρώην συμμαθήτριά του από το Saint Louis. Κάνει μαζί της δύο παιδιά. Ήταν τότε που εθίστηκε στην ηρωίνη. Εξάλλου, πολλοί φίλοι του, όπως ο Sonny Rollins, ο Dexter Gordon, ο Fats Navarrο και ο Art Blakey, ήταν εθισμένοι στα ναρκωτικά. Ο Davis υποστήριζε τον εθισμό του όχι μόνο με τη μουσική αλλά και σαν κοινός νταβατζής. Εκμεταλλευόταν πόρνες και δανειζόταν από φίλους.
Οι επιπτώσεις του εθισμού στην ηρωίνη έγιναν πολλές φορές φανερές στις συναυλίες του. Σε κάποιες δεν μπορούσε να παίξει, ενώ σε μία περιοδεία του στο Los Angeles συνελήφθη για κατοχή. Προσπάθησε αρκετές φορές να τελειώσει με αυτά. Επέστρεψε στο πατρικό του σπίτι, όπου κλειδώθηκε για μέρες στο δωμάτιό του με στερητικό σύνδρομο.
"Όταν κουβαλάς μέσα σου τόσα κοιτάσματα ταλέντου, μήπως νομοτελειακά παίρνεις τον δρόμο της αυτοκαταστροφής;" αναρωτιέται ο Μάκης Μαλαφέκας και γράφει στο "Μάιλς Ντέιβις | Εκτός Κλίμακας" (εκδ. Μελάνι): "Ο Μάιλς Ντέιβις είναι ο Όσκαρ Ουάιλντ της Τζαζ". Και κάπου αλλού συνεχίζει: "Θα είναι παντού σπίτι του και παντού ξένος. Θα ερωτεύεται συνέχεια. Δεν θα χωράει πουθενά. Θα υποφέρει. Αλλά θα είναι τέλειος και δεν θα του τη λέει κανένας. Ξεχωρίζει, αισθητικά άψογος μέσα σε όλες του τις αντιφάσεις".
Ακολούθησε μια ιδιαίτερα δημιουργική περίοδος. Κλείνοντας το συμβόλαιό του με την Prestige το 1956, ηχογραφεί τα άλμπουμ "Relaxin’ With Τhe Μiles Davis Quintet", "Steamin’ With Τhe Μiles Davis Quintet", "Workin’ With Τhe Μiles Davis Quintet" και "Cookin’ With Τhe Μiles Davis Quintet", όλα μέσα σε ένα διήμερο με το κουιντέτο του. Ένα από τα πιο σημαντικά σύνολα στην ιστορία της τζαζ.
Tribute στον Jack Johnson
Ο Jack Johnson ήταν μαύρος και μποξέρ. Tου άρεσαν τα μεγάλα ακριβά αυτοκίνητα, οι εντυπωσιακές ξανθιές γυναίκες. Στην Αμερική, στα χρόνια του ρατσισμού, αρχές του 20ού αιώνα, αυτό ήταν απλά απαράδεκτο. Το βράδυ που θα υπερασπιζόταν τον τίτλο του Heavyweight Champion of the World η Κου Κλουξ Κλαν του έστειλε το μήνυμα: "Ή πέφτεις κάτω, ή θα σε κρεμάσουμε ψηλά!" O Jack Johnson δεν υπάκουσε. Έφυγε μακριά. Έζησε περήφανα μέχρι το τέλος και πέθανε έτσι ακριβώς όπως έζησε. Με ένα γρήγορο αυτοκίνητο, στα 68 του χρόνια. "Η ζωή ενός τζαζίστα είναι πολύ κοντά στο μποξ. Είναι γεμάτη ασύλληπτο πλούτο και βία και ομορφιά. Είναι ζωές υπέρβασης και νίκης" είχε πει κάποτε ο Davis. Μαύρος, μποξέρ στα νιάτα του κι ο ίδιος ο Davis έκανε ένα άλμπουμ φόρο τιμής στον Jack Johnson, τον πρώτο μαύρο πυγμάχο και παγκόσμιο πρωταθλητή βαρέων βαρών. Ήξερε τι σημαίνει να χάνεις άδικα κι αυτό το συναίσθημα το εξέφρασε παίζοντας θυμωμένα την τρομπέτα του για τον Jack Johnson, στο σάουντρακ του φιλμ του 1970. Μαζί του: John McLaughlin - κιθάρα, Herbie Hancock - πλήκτρα, Billy Cobham – τύμπανα.
Στον Λευκό Οίκο
Όταν το 1987 ο Πρόεδρος Ρίγκαν κάλεσε διάφορους μαύρους μουσικούς στον Λευκό Οίκο σε μια επίσημη υποδοχή, ο Davis δέχτηκε την πρόσκληση μόνο από σεβασμό προς τον Ray Charles, που ήταν το τιμώμενο πρόσωπο και θα βραβευόταν. Στη διάρκεια του δείπνου, η άσχετη προεδρική σύζυγος τον ρώτησε ποιος ήταν και τι είχε κάνει στη ζωή του ώστε να αξίζει αυτή την πρόσκληση. Αυτός της απάντησε ότι είχε αλλάξει τη μουσική πέντε - έξι φορές, συμπληρώνοντας: "Εσύ τι έχεις κάνει για να 'σαι εδώ εκτός απ' το να πηδάς τον Πρόεδρο;".
Ο Miles Davis έφυγε ξαφνικά από τη ζωή στις 28 Σεπτεμβρίου του 1991. Την επόμενη νύχτα τον τίμησα δακρυσμένος στον "αέρα" του Αθηναϊκού Jazz FM. Αναπνευστική ανεπάρκεια, πνευμονία και εγκεφαλικό. Αυτά τα τρία μαζί κέρδισαν σε μια άνιση μάχη τον Davis. Ήταν μόλις 65 ετών.
The Man with The Horn
Φτάνω αργά. Η κάμερα κρυμμένη βαθιά στην τσάντα, το φιλμ μαυρόασπρο, το θέατρο γεμάτο ασφυκτικά. Κατηφορίζω μέχρι την πρώτη σειρά, μπροστά στη σκοτεινή βελούδινη κουρτίνα και, ω του θαύματος, μια άδεια θέση.
Το τρίτο κουδούνι αντηχεί στο φουαγιέ και στα παρασκήνια κουρδίσματα και πνιχτοί ήχοι από τα ντραμς ακούγονται καθώς σιγά - σιγά χαμηλώνουν τα φώτα της πλατείας. Ένας κρύος λευκός δυνατός προβολέας σημαδεύει το κέντρο της σκηνής καθώς αυτή αποκαλύπτεται.
Οι μουσικοί στο πόστο τους κι ένα βαθύ μπλε να τους λούζει. Οι πρώτοι ήχοι από τα ηλεκτρονικά πλήκτρα σημαίνουν την είσοδό του από την αριστερή πλευρά. Πυκνό ενθουσιώδες χειροκρότημα υποδέχεται τον άνθρωπο με την τρομπέτα. The Man with The Horn. Φοράει χρυσοποίκιλτο σαλβάρι, γιλέκο και τα “χίλιες και μία νύχτες” πλουμιστά πασούμια του αποκαλύπτουν τις φλέβες του στα μαύρα βελούδινα πόδια του. Η σουρντίνα πνίγει τις πρώτες νότες του κόκκινου χάλκινου πνευστού που χρόνια τώρα τον συντροφεύει κάνοντας αυτόν διάσημο και το κοινό να εκστασιάζεται.
Με τον John Coltraine
Με τον Charlie Parker
Ο Davis με τον πιτσιρικά, τότε, ντράμερ Toni Williams. Ήταν τέτοια η τεχνική δεινότητα του Williams, που "ανάγκασε" τον Davis να μελετήσει ξανά μουσική, όπως αποκάλυψε ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, ενώ για την απίστευτη ταχύτητα στα τύμπανα ο Davis είχε επιβάλει στον Williams να χρησιμοποιεί το Hi-Hat, γιατί οι υπόλοιποι μουσική χανόνταν στο μέτρημα!
“Tribute to Jack Johnson” ένα άλμπουμ - φόρος τιμής στον πρώτο μαύρο πυγμάχο και παγκόσμιο πρωταθλητή βαρέων βαρών
