Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Βατικανό, Κυριακή 27 Απριλίου 2014. Στην κατάμεστη από πιστούς Καθολικούς πλατεία του Αγίου Πέτρου, ο Πάπας Φραγκίσκος ανακηρύσσει αγίους δύο προκατόχους του, τον Ιωάννη Παύλο Β' και τον Ιωάννη ΚΓ'. Μόλις δύο τετράγωνα από την ίδια αυτή πλατεία, είναι χτισμένη από το 1545 μια εκκλησία σε αναγεννησιακό ύφος. Αυτή έχει το προνόμιο να φυλάσσει κειμήλιο του Ιωάννη Παύλου Β', ένα φιαλίδιο με σταγόνες αίματος του 246ου Πάπα, ο οποίος, αντίθετα προς τα ειωθότα, δεν εορτάζεται την ημερομηνία θανάτου του, στις 2 Απριλίου, αλλά στις 22 Οκτωβρίου, την ημερομηνία του 1978 οπότε σε λειτουργία στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου ενεδύθη το παπικό σχήμα.
Εκτός του κειμηλίου του "Πάπα Παύλου του Μεγάλου", όπως ανεπισήμως χαρακτηρίζεται από πολλούς, παρότι μόλις σε τρεις Πάπες αποδίδεται επισήμως το "Μέγας", ο ναός φυλάσσει κειμήλιο και της Αγίας Φαουστίνας Κοβάλσκα, η οποία όχι μόνο αγιοποιήθηκε στις 30 Απριλίου του 2000 από τον Ιωάννη Παύλο Β' αλλά καταγόταν και αυτή από την Πολωνία και συγκεκριμένα το Γκλογκόβιετς.
2018. Από το κέντρο της Ρώμης φτάνω με μετρό στο Βατικανό, όπου φέτος οι επισκέπτες των μουσείων της πόλης - κράτους υπολογίζονται σε 6 εκατομμύρια. Τέσσερις φορές περισσότεροι από τον αριθμό επισκεπτών που μπορεί να υποδεχθεί σε ένα έτος η Γκαλερία Ουφίτσι της Φλωρεντίας, που είναι και το διασημότερο ιταλικό μουσείο. Αποφασίζω αυτήν την φορά να μην στηθώ σε κάποια από τις ατελείωτες ουρές των μουσείων, αλλά να δω το λιγότερο "γνωστό" Βατικανό ή, ακριβολογώντας, τη λιγότερο γνωστή ευρύτερη περιοχή του Βατικανού. Ουσιαστικά, το Βατικανό είναι κλειστό για τους τουρίστες. Τα εκατομμύρια των επισκεπτών δικαιούνται να περιηγηθούν σε ελάχιστα επιτρεπόμενα σημεία, τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, τα μουσεία και οργανωμένα σε κήπους. Πέριξ όμως της τυπικώς οριοθετημένη πόλης - κράτους υπάρχουν εξαιρετικά αξιοθέατα. Όπως η λιγότερο τουριστική, "κρυμμένη" από τα μάτια των εκατομμυρίων επισκεπτών του Βατικανού, εκκλησία με τα κειμήλια του Πάπα Παύλου και της Αγίας Φαουστίνας Κοβάλσκα, ο ναός Santo Spirito in Sassia που θα πει ναός του Αγίου Πνεύματος στη Σαξωνία και που είναι αφιερωμένος στη Θεία Χάρη.
Η ιστορία του ναού ξεκινά στις αρχές 8ου αιώνα με τον Ίνε, μονάρχη του αγγλοσαξωνικού Ουέσσεξ στον βρετανικό Νότο. Το 726, ύστερα από 31 χρόνια βασιλείας, παραιτείται του θρόνου και με τη σύζυγό του, την πολεμίστρια Αίθελμπουργκ, αναχωρούν για προσκύνημα στη Ρώμη, κάτι που για τους πιστούς της εποχής πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες να οδηγηθούν μετά θάνατον στον Παράδεισο. Ο Ίνε θα ιδρύσει το επόμενο έτος τη Schola Saxonum, τη Σχολή των Σαξόνων, φιλανθρωπικό ίδρυμα που αποτελείται από ξενώνα για τους Σάξωνες προσκυνητές και εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία, τη Sanctae Mariae Saxonum γνωστή ως Santa Maria in Saxia. Ανάλογες "σχολές" - ξενώνες θα αποκτήσουν εδώ και άλλα φύλα όπως η Schola Langobardorum των Λομβαρδών, η Schola Frisonum του γερμανικού φύλου των Φρισίων και η Schola Francorum για τους Τεύτονες.
Η εκκλησία συνδέεται και με ένα νοσοκομείο, το παλαιότερο στη Ρώμη. Μεγάλος αριθμός Σαξώνων προσκυνητών, ανάμεσά τους αρκετοί πολεμιστές, θα φτάσει εδώ τον Μεσαίωνα, ακολουθώντας την Via Francigena, δρόμο που ξεκινά από το Κάντερμπερι της Αγγλίας, συγκεντρώνει ακόμη περισσότερους προσκυνητές στη Γαλλία και καταλήγει Ρώμη, καθώς και στην Απουλία, από όπου αναχωρούν πλοία με προσκυνητές για τους Αγίους Τόπους.
Η εκκλησία θα ανακατασκευαστεί πριν ακόμη από τον 12ο αιώνα και θα λάβει την τελική της μορφή το 1545 σε αναγεννησιακό στυλ. Παρότι βρίσκεται δύο τετράγωνα από την Πλατεία Αγίου Πέτρου, στο 12 της Via dei Penitenzieri, είμαι ο μοναδικός επισκέπτης, κάτι καθόλου ενοχλητικό για κάποιον που θέλει να παρατηρήσει τον ναό και να νιώσει την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η συμπύκνωση ιστορίας αιώνων. Μόνο βέβαιο πάντως, ότι εδώ έρχονται ξένοι κάθε Κυριακή, αφού έχει στις 10 πρωί λειτουργία στα αγγλικά και στις 4 το απόγευμα στα πολωνικά.
Εξωτερικά κυριαρχεί ένα αρχαιοελληνικό αέτωμα πάνω από την κύρια είσοδο και υπεράνω του ο θυρεός του Βατικανού. Έξι ψευδοκίονες με κορινθιακά κιονόκρανα δεξιά και αριστερά στην πρόσοψη, από τρεις σε κάθε πλευρά, πλαισιώνουν τέσσερεις κόγχες. Το άνω τμήμα της πρόσοψης είναι στενότερο και έτσι περιορίζονται οι ψευδοκίονες σε τέσσερις και οι κόγχες σε δύο. Αντίθετα, το αέτωμα είναι πολύ μεγαλύτερο καθώς "πατά" από τη μία άκρη της οροφής στην άλλη.
Το εσωτερικό είναι υποβλητικό. Χαρακτηρίζεται από αγάλματα, τοιχογραφίες, κιονοστοιχίες με κορινθιακά κιονόκρανα, ιερά, μεταξύ αυτών και του Ιωάννη Παύλου Β', με τεράστιο πορτραίτο του.
Ο καθολικός κόσμος γνωρίζει πολύ καλά και την εικόνα της Θείας Χάριτιος που εικονογράφησε το 1934 ο Ευγένιος Καζιμιρόφκσι υπό τις οδηγίες της Αγίας Φαουστίνας, με την πρωτότυπη να βρίσκεται στο Βίλνιους. Έγινε πολιτικό θέμα όταν το 1959 απαγορεύτηκε η λατρεία της καθώς απεικονίζει μεν τον Χριστό όπως τον είδε η αγία σε όραμα, πλην όμως στην εικόνα εμφανίζονται λευκές και κόκκινες ακτίνες στο χρώμα της πολωνικής σημαίας. Η λατρεία της επανήλθε χάρη στις επίμονες πιέσεις του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β'.
