Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Μαθαίνουμε από τα λάθη μας (;) και προχωράμε
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μαθαίνουμε από τα λάθη μας (;) και προχωράμε

Του Γ. Σταμπουλή

- Δεν πρέπει να υποτιμηθούν και οι υποκειμενικές ανεπάρκειες, Από τη μία, ένας κομματικός μηχανισμός που πεισματικά αρνείται να συζητήσει και αναλύσει συγκεκριμένα ζητήματα σε βάθος, με ξόδεμα σε εύκολες γενικόλογες αναλύσεις και αντιπαραθέσεις, με εσωτερικό ακροατήριο. Από την άλλη, κυβερνητική λειτουργία, που παγιδεύτηκε στην ένταση και διάρκεια της διαπραγμάτευσης σε απίθανα και απροσδόκητα ευρύ πεδίο ζητημάτων, χάνοντας πολύτιμο χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο από την ενασχόληση με τα άμεσα κοινωνικά ζητήματα, όχι με την έννοια ότι δεν δόθηκαν σημαντικές λύσεις, αλλά ότι βιώθηκαν ως διαπραγματευτικές επιτυχίες και όχι ως πολιτικές και κοινωνικές νίκες και δεν επικοινωνήθηκαν και ζυμώθηκαν επαρκώς.

Ένα «μυστικό» της βελτίωσης είναι η «μάθηση από τα λάθη». Τα λάθη μας «στοιχειώνουν», τα τρέμουμε, αλλά, αν δεν τα αγαπήσουμε, αν δεν τα αποδεχθούμε, αν δεν αναστοχαστούμε, δεν θα βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας.

Ειπώθηκαν πολλά για τις επικοινωνιακές ανεπάρκειες ΣΥΡΙΖΑ και κυβέρνησης, για την ελλιπή ενημέρωση των πολιτών, ότι τα μέτρα δεν πρόλαβαν να γίνουν αντιληπτά από τους πολίτες, ότι δεν έγινε σωστή εκτίμηση της διάθεσης του εκλογικού σώματος.

Τα παραπάνω δεν είναι εσφαλμένες παρατηρήσεις. Ούτε πρέπει να υποτιμηθεί η επικοινωνιακή υπεροπλία των πολιτικών αντιπάλων που αξιοποίησαν στο μέγιστο βαθμό όχι μόνο τις υστερήσεις μας, αλλά και κάθε ψευδή είδηση -με γκαιμπελική ακρίβεια- και κάθε υπερβολή που λέχθηκε, κυρίως από εκείνους που γρήγορα εγκατέλειψαν τη συλλογική προσπάθεια. Υποτιμήθηκε ότι, παρόλο ότι εκπέμφθηκε από μικρό τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ (κυρίως όσους έφυγαν αμέσως μετά), υπήρχε η προσδοκία άμεσης (αστραπιαίας) βελτίωσης της κατάστασης σε μεγάλη μερίδα του κόσμου, ενώ οι αντίπαλοι ανέσυραν επιχειρήματα που αντιστοιχούσαν στη συγκυρία της διαπραγμάτευσης του 2010-12 σαν να είχαν ειπωθεί το 2015.

Πιο σημαντικά είναι, όμως, κατά την ταπεινή μου γνώμη, όσα συνέβησαν και δεν αξιολογήσαμε. Πρώτα, μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων του 2015, μειώθηκε η συμμετοχή κατά 10%, περίπου κατά εξακόσιες χιλιάδες ψήφους, οι μισές από το ΣΥΡΙΖΑ. Πέρα από το εκλογικό αποτέλεσμα, δεν αξιολογήθηκε η τάση απογοήτευσης και αποχής από την πολιτική και περαιτέρω περιθωριοποίησης και αδράνειας σημαντικών τμημάτων, ιδίως της νεολαίας. Συχνά οι αναλύσεις περιορίζονται στη συμπεριφορά όσων ψηφίζουν, ενώ αγνοείται η σημασία της αποχής ως κρίση της πολιτικής1.

Αντίστοιχη είναι και η τάση να αναλύεται η εκλογική έκφραση με βάση τον πολιτικό χάρτη, αγνοώντας τις θεμελιώδεις κοινωνικές εξελίξεις και εντάσεις. Έτσι, δεν κατανοήθηκε η σταδιακή απομάκρυνση των «μεσαίων στρωμάτων». Όσοι μέχρι πριν λίγα χρόνια απολάμβαναν μια σχετική ευημερία δεν συνειδητοποίησαν ξαφνικά τη νέα τους κοινωνική και οικονομική θέση, ούτε υιοθέτησαν τη συνεπαγόμενη πολιτική συνείδηση αλληλεγγύης και την ανάλυση της προοδευτικής πολιτικής. Δεν έγιναν όλοι ξαφνικά αριστεροί και προοδευτικοί. Ούτε αρκούν οι θεμελιώδεις και απτές αλλαγές για να καταστούν πιστοί σύμμαχοι.

Αν η παραπάνω περιγραφή της κοινωνικής πραγματικότητας είναι ρεαλιστική, τότε τα παρακάτω έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία. Υποτιμήθηκε ο διαβρωτικός χαρακτήρας ευρύτερων μηχανισμών πολιτικής και αισθητικής επιρροής (περιθωριακά ΜΜΕ και εκπομπές - lifestyle, reality, πρωινάδικα, εκπομπές συνωμοσιολογίας και μεταφυσικής, αθλητικός τύπος, fakenews στα κοινωνικά δίκτυα, κ.λπ). Υποτιμήθηκαν όχι μόνο η αντίδραση του διεθνή παράγοντα, αλλά και οι δομές και νοοτροπίες σε σημαντικά τμήματα, όπως ο δημόσιος τομέας, οι αγρότες, κ.λπ. Ξεχάσαμε τις αναλύσεις για τη φύση και το ρόλο του κράτους, ιδίως στο πρώτο διάστημα, με αποτέλεσμα επιπλέον καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των πολιτικών μας.

Έγινε λανθασμένη ανάγνωση της ατζέντας των μεσαίων στρωμάτων. Η διατήρηση της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος, σε συνδυασμό με τη μη άμεση επίλυση ζητημάτων, όπως οι οφειλές σε δημόσιο, ταμεία, τράπεζες, καθώς και η ανεργία, υπονόμευσαν τη συλλογική αισιοδοξία και υπομονή. Έτσι, ζητήματα όπως το συνταξιοδοτικό αντιμετωπίστηκαν ως θέμα των συνταξιούχων και υποτιμήθηκε η σημασία του για ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες, μικρομεσαίους και νέους (όπως δείχνουν και οι αναλύσεις της εκλογικής συμπεριφοράς τους).

Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμηθούν και οι υποκειμενικές ανεπάρκειες, Από τη μία, ένας κομματικός μηχανισμός που πεισματικά αρνείται να συζητήσει και αναλύσει συγκεκριμένα ζητήματα σε βάθος, με ξόδεμα σε εύκολες γενικόλογες αναλύσεις και αντιπαραθέσεις, με εσωτερικό ακροατήριο. Από την άλλη, κυβερνητική λειτουργία, που παγιδεύτηκε στην ένταση και διάρκεια της διαπραγμάτευσης σε απίθανα και απροσδόκητα ευρύ πεδίο ζητημάτων, χάνοντας πολύτιμο χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο από την ενασχόληση με τα άμεσα κοινωνικά ζητήματα, όχι με την έννοια ότι δεν δόθηκαν σημαντικές λύσεις, αλλά ότι βιώθηκαν ως διαπραγματευτικές επιτυχίες και όχι ως πολιτικές και κοινωνικές νίκες και δεν επικοινωνήθηκαν και ζυμώθηκαν επαρκώς.

Συχνά η κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά από το κόμμα. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι οι ενεργειακές κοινότητες και το ενισχυμένο (παρά τις σημαντικές αδυναμίες του) θεσμικό πλαίσιο για την Αλληλέγγυα Οικονομία: αντί κόμμα και οργανώσεις να αναλάβουν συγκεκριμένες κινηματικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα αναβάθμιζαν τη συσσωρευμένη εμπειρία των κινημάτων αλληλεγγύης σε ανταγωνιστικό παράδειγμα συλλογικής οικονομικής πράξης, στην καλύτερη περίπτωση περιορίστηκαν σε ενημερωτικές εκδηλώσεις. Χάθηκε πολύτιμο κοινωνικό και πολιτικό κεφάλαιο και μια ευκαιρία οικοδόμησης νέας πολιτικής πράξης και αισθητικής. Ας μη χαθεί ούτε μια μέρα ακόμη.

Πετύχαμε πολλά, ιδίως αν τα συγκρίνουμε με τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων που προηγήθηκαν. Όμως, οι επιμέρους επιτυχίες δεν οικοδόμησαν μέχρι σήμερα μια σαφή προσδοκία για την επόμενη μέρα. Αυτό καλούμαστε να κάνουμε στο αμέσως επόμενο διάστημα. Να αναδείξουμε συνεκτικά τι πετύχαμε και τι σχεδιάζουμε για την επόμενη τετραετία, να αντιπαραθέσουμε την προσδοκία της δικής μας πρότασης με τις ανομολόγητες υποσχέσεις της Ν.Δ. για ακόμη χειρότερες μέρες. Αλλά και να μετασχηματίσουμε το κόμμα σε οργανισμό συλλογικής επεξεργασίας και πράξης

1. Σε απόλυτο αριθμό ψήφων η Ν.Δ. πήρε 1.873.000 ψήφους, δηλαδή 50 χιλιάδες περισσότερες από ό,τι τον Ιούνιο του 2012, 155 χιλιάδες περισσότερες από ότι τον Ιανουάριο του 2015 και 350 χιλιάδες περισσότερες από ότι τον Σεπτέμβριο του 2015. Παρέμεινε 420 χιλιάδες ψήφους χαμηλότερα από τις ψήφους που πήρε, όταν έχασε από το ΠΑΣΟΚ το 2009. Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε 1.343.000 ψήφους δηλαδή 310 χιλιάδες λιγότερες από ό,τι τον Ιούνιο του 2012. Πήρε 900 χιλιάδες ψήφους λιγότερες από ότι τον Ιανουάριο του 2015 και 580 χιλιάδες λιγότερες από ότι τον Σεπτέμβριο του 2015. Είναι σαφές από τους αριθμούς ότι το εκλογικό αποτέλεσμα σε ποσοστά δεν διαμορφώθηκε κυρίως από μετατόπιση ψήφων από τον ΣΥΡΙΖΑ στη Ν.Δ., αλλά από την σχετικά σταθερή εκλογική βάση της Ν.Δ. στην περιοχή των 1.800.000 ψήφων καθ’ όλη την δεκαετία μετά τα μνημόνια (με παροδική και όχι πολύ μεγάλη μείωση το Σεπτέμβριο του 2015). Και από την μεγάλη απώλεια ψήφων του ΣΥΡΙΖΑ προς την αποχή, ακόμη και αν πάρουμε ως αφετηρία της εποχής ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα εξουσίας τις ψήφους του 2012.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL