Των LÉNAÏG BREDOUX ΚΑΙ DAN ISRAEL*
- Ανάμεσα σε όσους στηρίζουν το κίνημα των κίτρινων γιλέκων, το 44% δήλωσε ότι θα ψηφίσει Λε Πεν και 20% Μελανσόν.
-Παρατηρούμε μία αποδοχή της ακροδεξιάς φρασεολογίας στα εξωτερικά όρια του κινήματος, από άτομα που δεν βρίσκονται στην καρδιά της κινητοποίησης και οι οποίοι τείνουν ευήκοα ώτα σε αντιδραστικές θέσεις. Αντίθετα, οι ιδέες αυτές διεισδύουν πολύ δύσκολα στον σκληρό πυρήνα των κίτρινων γιλέκων.
- Στα αριστερά, η αποχή είχε αντίκτυπο σε αρκετούς συνδυασμούς και ιδιαίτερα στην Ανυπότακτη Γαλλία. Οι αναλύσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι του Jean - Luc Mélenchon στις προεδρικές εκλογές επέλεξαν σε μεγάλο βαθμό άλλους συνδυασμούς, όπως εκείνον του Yannick Jadot (επικεφαλής Ευρωπαϊκής Οικολογίας - Πράσινοι), αλλά κυρίως την αποχή. Η διαρροή ψηφοφόρων προς τον Εθνικό Συναγερμό αποτιμάται ως ελάχιστη.
Αποχή, περιφερειακές ανισότητες, κοινωνικά ρήγματα: πέρα από τα πολιτικά μηνύματα της ψήφου, η ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς εμφανίζει μια Γαλλία εξαιρετικά διχασμένη, κατ’ εικόνα του κινήματος των κίτρινων γιλέκων, το οποίο συγκλόνισε τη χώρα επί έξι μήνες. Σε όλες τις εκλογές η τάση είναι ίδια. Επικεντρώνεται ο διάλογος στην κατάταξη των κομμάτων, στα ποσοστά των συνδυασμών, και ξεχνάμε τις «νεκρές γωνίες» της ψήφου. Αυτές, λοιπόν, οι ευρωπαϊκές εκλογές αποκαλύπτουν, για ακόμη μία φορά, μια Γαλλία κοινωνικά διαιρεμένη, όπως ακριβώς κατέδειξαν και οι έντονες συζητήσεις που προκλήθηκαν εδώ και έξι μήνες, γύρω από το κίνημα των κίτρινων γιλέκων.
Θα ήταν σφάλμα να πιστέψει κανείς ότι αυτή η αλληλουχία τερματίζεται, επειδή οι συνδυασμοί που έφεραν τη σφραγίδα των κίτρινων γιλέκων -μειοψηφούντες, όμως, μέσα στο κίνημα- κατέγραψαν πολύ χαμηλές επιδόσεις, ενώ οι υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως αυτή εκφράζεται εντός του υφιστάμενου πλαισίου των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, κατέγραψαν ικανοποιητικά ποσοστά, (Η Δημοκρατία Μπροστά, Ευρωπαϊκή Οικολογία – Πράσινοι και Σοσιαλιστικό Κόμμα). Ο πραγματικός αντίκτυπος ενός κοινωνικού κινήματος, πρωτότυπου κι εκτός του κλασικού κομματικού πλαισίου, παρόλο που αρχίζει σιγά σιγά να καταγράφεται, είναι δύσκολο να αποτιμηθεί άμεσα.
Δεν θα πρέπει, επίσης, να επιχαίρουμε με την άνοδο της συμμετοχής σε σχέση με τις εκτιμήσεις των δημοσκοπήσεων (οι οποίες σε μεγάλο βαθμό και πάλι έπεσαν έξω), ούτε σε σχέση με το ποσοστό συμμετοχής σε προηγούμενες ευρωπαϊκές εκλογές (+9% από το 2009, +10% από το 2014), παραγνωρίζοντας ότι η αποχή παραμένει ακόμη πολύ υψηλή (49%). Οι μισοί ψηφοφόροι δεν πήγαν να ψηφίσουν και, όπως σε κάθε ψηφοφορία, οι περισσότεροι από αυτούς που συμμετείχαν προέρχονται από τις υψηλότερες κοινωνικές τάξεις και από τις μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες.
Οι υποεκπροσωπούμενες λαϊκές τάξεις
Σύμφωνα με την έρευνα της εταιρίας Ipsos/SopraSteria, σε δείγμα 5.433 ψηφοφόρων, η οποία διενεργήθηκε το τριήμερο πριν από τις εκλογές, φάνηκε «ότι η πλειοψηφία αυτών που απέχουν είναι μέχρι 49 ετών, με ακόμα πιο ισχυρές τάσεις στους κάτω των 35, των οποίων το 60% δεν πηγαίνει να ψηφίσει. Αντίθετα, η αποχή πέφτει στο 38% στην κατηγορία 60-69 ετών και στο 35% σε όσους είναι πάνω από 70». «Η αποχή είναι επίσης πλειοψηφική σε όλες τις επαγγελματικές ομάδες, εκτός από τα υψηλόβαθμα στελέχη (49%)», διευκρινίζει η έρευνα. Εντούτοις, η συμμετοχή ήταν τελικά υψηλότερη από αυτή που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις τις τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας. Η καθαρή αύξηση της συμμετοχής των λαϊκών τάξεων, «μεταφράστηκε εκλογικά στην άνοδο του Εθνικού Συναγερμού», σημειώνει η Ipsos.
Τα κίτρινα γιλέκα πολύ κοντά στον Εθνικό Συναγερμό
Η αποδοχή του Εθνικού Συναγερμού αποτυπώνεται έντονα στους Γάλλους εκείνους που δηλώνουν ότι βρίσκονται «ιδιαίτερα κοντά» στο κίνημα των κίτρινων γιλέκων. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της Ifop, δύο μέρες πριν από την ψηφοφορία, το 44% των ερωτώμενων δήλωσε ότι «αισθάνεται» κίτρινο γιλέκο και εξέφρασε την πρόθεσή του να ψηφίσει Εθνικό Συναγερμό, έναντι 12% που θα ψήφιζε Ανυπότακτη Γαλλία και 4% Δημοκρατία Μπροστά. Επίσης, 31% όσων «θα στήριζαν» τα κίτρινα γιλέκα επιβεβαίωσαν την πρόθεση ψήφου τους στον Εθνικό Συναγερμό.
Οι αριθμοί επιβεβαιώνονται και από την έρευνα της Ipsos, καθώς ανάμεσα σε όσους στηρίζουν το κίνημα, το 44% δήλωσε ότι θα ψηφίσει Εθνικό Συναγερμό και 20% Ανυπότακτη Γαλλία. Περίπου οι μισοί, επίσης, δήλωσαν ότι θα επιλέξουν την αποχή. Αυτοί οι αριθμοί ανταποκρίνονται σε απόλυτο βαθμό σε αυτό που είχε αποτυπώσει και ο ερευνητής Luc Rouban για το Cevipof, ήδη από τον Ιανουάριο. Κατέδειξε τότε ότι το 44% εκείνων που υποστήριζαν «απολύτως» τα κίτρινα γιλέκα ψήφισαν Marine Le Pen στον πρώτο γύρο των Προεδρικών εκλογών του 2017, έναντι 27% για τον Jean - Luc Mélenchon. «Το πολιτικό κέντρο βάρους βρίσκεται ξεκάθαρα στην πλευρά του Εθνικού Συναγερμού», υπογράμμιζε τότε ο ερευνητής στο Mediapart. Άρα, το εκλογικό ακροατήριο της Ακροδεξιάς παρέμεινε σταθερό από το 2017 μέχρι το 2019. Πάνω από τα 3/4 των ψηφοφόρων της Marine Le Pen ψήφισαν τη λίστα του Jordan Bardella[2] την Κυριακή.
Εντούτοις, στα κίτρινα γιλέκα η πολιτική ομοιογένεια δεν είναι ποτέ δεδομένη. Μερικά από τα προβεβλημένα πρόσωπα των κίτρινων γιλέκων υποστήριξαν μια διαφορετική ψήφο, όπως αυτή της Ingrid Levavasseur, η οποία τελικά υποστήριξε το κόμμα της Ευρωπαϊκής Οικολογίας - Πράσινοι, αφού εγκατέλειψε την προσπάθεια να κατεβάσει δική της λίστα. Άλλες προσωπικότητες - κλειδιά σε τοπικό επίπεδο δεν κρύβουν την συμπαράταξή τους με την στρατηγική της Ανυπότακτης Γαλλίας, όπως ο Pierre-Gaël Laveder, του εργατικού τμήματος των κίτρινων γιλέκων του Montceau- les-Mines, όπου θα φιλοξενηθεί το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου η τρίτη «Συνέλευση των Συνελεύσεων» των κίτρινων γιλέκων, μετά από εκείνες του Commercy και του Saint-Nazaire.
Όπως σημειώνουν οι κοινωνιολόγοι της συλλογικότητας «Quantité critique», το κίνημα «έχει δομηθεί σε ομόκεντρους κύκλους», περισσότερο ή λιγότερο ενεργούς στις κινητοποιήσεις στο πεδίο. Οι πολιτικές απόψεις δεν είναι ίδιες σε όλους τους κύκλους. «Παρατηρούμε μία αποδοχή της ακροδεξιάς φρασεολογίας στα εξωτερικά όρια του κινήματος, από άτομα που δεν βρίσκονται στην καρδιά της κινητοποίησης και οι οποίοι τείνουν ευήκοα ώτα σε αντιδραστικές θέσεις. Αντίθετα, οι ιδέες αυτές διεισδύουν πολύ δύσκολα στον σκληρό πυρήνα των κίτρινων γιλέκων», εκτιμούν οι ερευνητές.
Οι ψηφοφόροι της ακροδεξιάς βρίσκονται σε «ένα κομμάτι της κοινωνίας που υποστηρίζει τα κίτρινα γιλέκα, αλλά δεν συμμετέχει ενεργά στην εξέγερσή τους». Αυτό εξηγεί εξάλλου και το γεγονός ότι και οι δημοσιογράφοι του Mediapart ουδέποτε διέκριναν κάποια ιδιαίτερη υπερσυγκέντρωση συμπαθούντων της Le Pen στο πεδίο δράσης των κίτρινων γιλέκων.
Η ταξική ψήφος
Προφανώς, τα αποτελέσματα αποτυπώνουν και μια κοινωνική οπτική. Η ψήφος στη Δημοκρατία Μπροστά προέρχεται την ίδια στιγμή και από τα πιο εύπορα κοινωνικά στρώματα και από τους ηλικιωμένους. Σύμφωνα με την έρευνα της Ipsos/Sopra Steria τα υψηλόβαθμα στελέχη συνεχίζουν να στηρίζουν ευρέως το κυβερνών κόμμα (28%), ενώ οι εργαζόμενοι του γύρισαν την πλάτη (μόλις 15%). Η ίδια τάση καταγράφεται επίσης και στο κόμμα της Ευρωπαϊκής Οικολογίας - Πράσινοι, η ψήφος στο οποίο συνδέεται και με το μορφωτικό επίπεδο (6% από μη κατόχους απολυτηρίου λυκείου, 14% από κατόχους απολυτηρίου λυκείου, 15% από κατόχους διπλώματος διετούς μεταλυκειακής εκπαίδευσης και 20% από κατόχους διπλώματος τριετούς μεταλυκειακής εκπαίδευσης). Σχετικά με τον Εθνικό Συναγερμό, δεν αποτελεί η ηλικία το ενδιαφέρον στοιχείο, αλλά το κοινωνικό περιβάλλον. Τα λαϊκά στρώματα στράφηκαν μαζικά προς την Marine Le Pen (40% των εργατών, 27% των εργαζομένων).
Εντούτοις, η επιλογή της ψήφου ανάμεσα στο κόμμα της Ευρωπαϊκής Οικολογίας - Πράσινοι και στη Δημοκρατία Μπροστά διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα. Το πρώτο υποστηρίχθηκε από τους νέους, στους οποίους οι οικολόγοι βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων, ενώ το κόμμα του Emmanuel Macron επιτυγχάνει υψηλά σκορ στις ηλικίες από 50 και άνω. Αυτές οι επιδόσεις του προεδρικού κόμματος στους πιο πλούσιους και στους πιο ηλικιωμένους εξηγούν, επίσης, τα πολύ άσχημα αποτελέσματα της παραδοσιακής Δεξιάς, των Ρεπουμπλικάνων δηλαδή, οι οποίοι έχασαν ακόμα και στα παραδοσιακά εκλογικά τους προπύργια. [...]
Οι ψηφοφόροι γύρισαν την πλάτη την Ανυπότακτη Γαλλία
Στα αριστερά, η αποχή είχε αντίκτυπο σε αρκετούς συνδυασμούς και ιδιαίτερα στην Ανυπότακτη Γαλλία. Οι αναλύσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι του Jean - Luc Mélenchon στις προεδρικές εκλογές επέλεξαν σε μεγάλο βαθμό άλλους συνδυασμούς, όπως εκείνον του Yannick Jadot (επικεφαλής Ευρωπαϊκής Οικολογίας - Πράσινοι), αλλά κυρίως την αποχή. Η διαρροή ψηφοφόρων προς τον Εθνικό Συναγερμό αποτιμάται ως ελάχιστη.
Μετάφραση: Κουντούρης Νικόλας.
* Άρθρο δημοσιευμένο την Τρίτη 28 Μαΐου 2019 στο Mediapart
[1] Στμ: τα εκλογικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών στη Γαλλία καταγράφηκαν ως εξής: 23,3% Εθνικός Συναγερμός (Marine Le Pen), 22,4% Η Δημοκρατία Μπροστά (Emmanuel Macron), 13,5% Ευρωπαϊκή Οικολογία - Πράσινοι, 8,5% Οι Ρεπουμπλικάνοι (το παλαιό κυβερνητικό κόμμα της γαλλικής δεξιάς), 6,3% Ανυπότακτη Γαλλία (το κόμμα της Αριστεράς του Jean - Luc Mélenchon), 3,5% Η Γαλλία Όρθια (μικρότερο ακροδεξιό κόμμα) και 16,3% στα λοιπά κόμματα.
[2] ΣτΜ: πρόκειται για τον επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού της Marine Le Pen στις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές.
