TOY ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΓΩΝΗ
Υπάρχει σήμερα μια χώρα που αποτελεί τη μοναδική σχεδόν νησίδα ασφάλειας και ειρήνης στη Μέση Ανατολή. Είναι αυτή που βρίσκεται στο κέντρο της, κυριολεκτικά στην καρδιά της, στην ανατολική όχθη του Ιορδάνη ποταμού. Η Ιορδανία.
Ας πάρουμε τις χώρες που την περιβάλλουν. Στη Συρία εξακολουθεί ο εμφύλιος. Στο Ιράκ τελείωσε επισήμως πέρυσι, αλλά τα "κοιμώμενα κύτταρα" τoυ ISIS, οι φιλοϊρανικές παραστρατιωτικές ομάδες και οι Αμερικανοί συγκροτούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Στην Αίγυπτο οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών στο βόρειο Σινά συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Στη Λωρίδα της Γάζας οι πύραυλοι και η αιματοχυσία είναι μέρος της καθημερινότητας. Στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη η ανασφάλεια και η ένταση αποτυπώνονται στα πρόσωπα των πάνοπλων ανδρών και γυναικών των δυνάμεων ασφαλείας. Στον Λίβανο η ημικρατική παραστρατιωτική Χεσμπολάχ είναι πάντα κράτος εν κράτει.
Αν ανοίξoυμε λίγο τον κύκλο, θα δούμε την Τουρκία σε μόνιμη κόντρα με τους Κούρδους. Το Ιράν να είναι στο στόχαστρο Αμερικανών, Σαουδαράβων και Ισραηλινών. Την Υεμένη να σπαράσσεται από τον πόλεμο μέσω αντιπροσώπων. Τη Λιβύη βουτηγμένη σ' έναν ατέλειωτο εμφύλιο. Ούτε οι πλούσιοι του Κόλπου είναι σε ησυχία.
Η Ιορδανία, που είναι αναπόσπαστο τμήμα του Αραβικού κόσμου, βρέθηκε από την αρχή στον πυρήνα του παλαιστινιακού ζητήματος. Το 1948, δύο χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της, πρωταγωνίστησε στον πόλεμο εναντίον του νεοσύστατου Ισραήλ με την περίφημη Αραβική Λεγεώνα της, κατακτώντας και προσαρτώντας τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Το 1967 υπέστη κι αυτή μαζί με όλους τους Άραβες την ταπεινωτική ήττα από το Ισραήλ, με συνέπεια την απώλεια των εδαφών που είχε προσαρτήσει. Το 1970 ήταν η ώρα της σύγκρουσης με τους μαχητές της Φατάχ. Το 1988, συνειδητοποιώντας ότι η Παλαιστίνη ανήκει στους Παλαιστινίους, απέσυρε τις διεκδικήσεις της στα παλαιστινιακά εδάφη. Το 1994, κρίνοντας ότι ήταν η ώρα της ειρήνης, αναγνώρισε το Ισραήλ.
Πώς εξηγείται η σημερινή ασφάλεια και ειρήνη; Ο βασιλιάς Χουσεΐν (1953-1999) κυβέρνησε χωρίς έντονες διακρίσεις, διώξεις και φανατισμούς. Κατάφερε να ελέγξει το κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων χωρίς να καταφύγει στις ακρότητες της Αιγύπτου και της Συρίας. Κοντράρισε το Ισραήλ, αλλά απέφυγε τους εθνικισμούς και τις μεγαλομανίες του Νάσερ, του Άσαντ, του Σαντάμ και του Καντάφι. Συντάχτηκε με την Δύση, αλλά κέρδισε την κοινή γνώμη του αραβικού κόσμου όταν στον πόλεμο του Κόλπου το 1991 στάθηκε απέναντί της θεωρώντας ότι η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ ήταν αραβική υπόθεση.
Βασιλιάς ήταν, δεν απέφυγε τα λάθη, δεν έλυσε τα εγγενή προβλήματα του θεσμού της συνταγματικής μοναρχίας που εκπροσωπούσε, δεν είχε ιδιαίτερες δημοκρατικές ευαισθησίες, δεν ήταν άμοιρος των απολαύσεων αυτού του κόσμου. Αλλά είχε τη σωφροσύνη και την ευθυκρισία που στερούνταν κάποιοι επηρμένοι μιλιταριστές δικτάτορες της περιοχής (Αvi Shlaim: Το λιοντάρι της Ιορδανίας). Ο γιος του, ο βασιλιάς Αμπντάλα ΙΙ (1999- ), που δεν διέκοψε τις σχέσεις του με τη Συρία όταν όλοι την εγκατέλειπαν το 2011, ούτε συμμετέχει στις σημερινές αντιιρανικές κραυγές, δείχνει να βαδίζει στα ίδια αχνάρια.
Τα προβλήματα δεν λείπουν. Η Αραβική Άνοιξη και οι συνέπειές της επέφεραν βαρύ πλήγμα στην οικονομία της Ιoρδανίας. Επιπλέον όμως της πρόσθεσαν 1.500.000 νέους πρόσφυγες, στη μεγάλη τους πλειονότητα Σύρους, στους ήδη υπάρχοντες 2.100.000 περίπου Παλαιστινίους. Έτσι είναι σήμερα η χώρα με τον μεγαλύτερο ίσως αριθμό προσφύγων στον κόσμο.
Στις 15.5.2019 συμπληρώθηκαν 71 χρόνια από τη σύσταση του κράτους του Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι ζητούν πάντα την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Ανησυχούν βραχυπρόθεσμα για τα πολιτικά και ποινικά προβλήματα του Νετανιάχου, εκτιμώντας ότι μπορεί να τον οδηγήσουν στην υλοποίηση της απειλής του για προσάρτηση μέρους των κατεχομένων. Μακροπρόθεσμα όμως, βασιζόμενοι στις δημογραφικές εξελίξεις και στην αντοχή της συλλογικής παλαιστινιακής ταυτότητας και ψυχής, πιστεύουν ότι ο χρόνος είναι μαζί τους.
Στην Ιορδανία το Ισλάμ κυριαρχεί, οι μουσουλμάνοι αποτελούν το 95% του πληθυσμού, αλλά και οι χριστιανοί με το υπόλοιπο 5% δεν έχουν αμελητέα παρουσία. Στο κεντρικό Αμμάν, απέναντι από το τζαμί του βασιλιά Αμπντάλα Ι, είναι η εκκλησία του Ευαγγελισμού, μια από τις εννιά λειτουργούσες ελληνορθόδοξες εκκλησίες της πόλης, που ανήκουν στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Η λειτουργία γίνεται στα αραβικά, αλλά και οι ελληνικές πινελιές είναι έντονες. "Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου...", "Είδομεν το φως το αληθινό...". Λίγο πιο πάνω είναι η κοπτική εκκλησία. Εδώ περίμενα αρκετά για μια ελληνική φράση, αλλά στο τέλος δεν απογοητεύτηκα. "Ειρήνη πάσι" ακούστηκε μεγαλοφώνως! Αμήν.
