Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης ...
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης ...

της Λίλας Χαμπίπη*

Στις 26 Μαΐου ψηφίσαμε σε όλη την Ευρώπη για την ανανέωση ενός σημαντικού θεσμικού εργαλείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η συζήτηση για την Ευρώπη καλά κρατεί, με ένα τμήμα τού πληθυσμού και κυρίως των πολιτικών ελίτ -οι επονομαζόμενοι ευρωσκεπτικιστές- να θέτουν ερωτήματα, κυρίως όσον αφορά το έθνος-κράτος και τον περιορισμό του σε όφελος ενός διακρατικού θεσμικού πλαισίου.

Αυτό που θα θέλαμε να θίξουμε στο παρόν είναι πως η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης δεν είναι νέα, όπως εμφανίζεται σε αυτούς που κρούουν τον κώδωνα του δήθεν (ή και πραγματικού) κινδύνου, και πως αυτό που λείπει είναι η πολιτική έννοια της κυριαρχίας (power, pouvoir) που χαρακτήριζε τις παλιότερες προσπάθειες των λαών (και κυρίως) των ηγεμόνων τους (ατόμων ή συλλογικών οντοτήτων) να ενώσουν τα ευρωπαϊκά κράτη.

Για να δώσουμε μια πρώτη γεύση των προηγούμενων εγχειρημάτων και να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τη βασική διαφορά με το παρόν, ζητούμε τη συνδρομή τού μεγάλου διανοητή και φανατικού Ευρωπαίου Στέφαν Τσβάιχ, ο οποίος, σε ένα πόνημα του,1 θίγει τις επανειλημμένες προσπάθειες της Ευρώπης να βρει τον δρόμο προς την ενοποίησή της.

“...Ωστόσο μόνο στο τέλος του δέκατου ένατου αιώνα η ιδέα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης εκφράζεται σαν πολιτικό και υπερπολιτικό σύνθημα... Ο Νίτσε, ο πρώτος ανάμεσα στους σύγχρονους διανοητές που προπορεύτηκε τραγικά του καιρού του, διακηρύχνει αποφασιστικά πως πρέπει να τελειώνουμε με τους ‘υπερπατριωτισμούς’ και να δημιουργήσουμε μια συνείδηση υπερεθνική, το πατριωτικό αίσθημα μιας νέας Ευρώπης. Γι’ αυτόν δε χωράει πια συζήτηση πάνω στο αναπόφευκτο γεγονός ότι η Ευρώπη... ‘η μικρή αυτή χερσόνησος της Ασίας’, όπως την ονομάζει ειρωνικά, πρέπει επιτέλους να ενωθεί...”

H πραγματικότητα με τους παγκοσμίους πολέμους τον διέψευσε αλλά κι αυτό το ενδεχόμενο του πισωγυρίσματος το είχε προβλέψει (εννοεί τον Νίτσε): ‘Η πορεία για το σχηματισμό της νέας Ευρώπης’, έλεγε, ‘μπορεί να επιβραδυνθεί από μεγάλα κατρακυλίσματα, μα θα κερδίσει περισσότερο σε δύναμη και βάθος...’”

Και συνεχίζει με κάτι ευρύτατα γνωστό, πως, δηλαδή, κανείς πριν από τον Μεγάλο Πόλεμο του 1914-18 δεν ήθελε αλλά και δεν φανταζότανε πως μπορούσε να ξεσπάσει πόλεμος και μάλιστα τόσο αιματηρός όσο ο Α’ Παγκόσμιος.

Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης υφίσταται καθοριστικό πλήγμα και δεν επανέρχεται παρά αμέσως μετά το τέλος και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα με την Ιδρυτική Συνθήκη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Ρώμη, 1957).

Αν αναφερθήκαμε στις ρήσεις και τα οράματα του μεγάλου ευρωπαϊστή Τσβάιχ, είναι για να τονίσουμε πως, αντίθετα από αυτά τα οποία αναφέρονται από τους πολλές φορές αμνήμονες πολιτικούς, αλλά και τους ιδιώτες ψηφοφόρους της αντιευρωπαϊκής Δεξιάς, που εκπροσωπείται από τα φασιστικά ή φασίζοντα λαϊκιστικά κόμματα, όπως π.χ. της Mαρίν Λεπέν και όχι μόνο, η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης είναι πολύ παλιά.

Γνωρίζουμε, φυσικά, πως η Ιστορία προχωράει με τομές. Παρ’ όλ’ αυτά, η τάση των καιρών που ζούμε είναι η ερμηνεία επί τη βάσει κάποιων δεσμών μεταξύ των διαδοχικών εποχών, έτσι που η φέτα της Ιστορίας να διατηρεί στοιχεία ενωτικά με τις αμέσως προηγούμενες καταστάσεις (“ιστορικό σπιράλ, με την τάση να αναδιπλώνεται αενάως”). Αυτή η τάση, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, επιτρέπει την αναγνώριση του ιστορικού λώρου που διατρέχει τη Μεγάλη Ιστορία.

Με άλλα λόγια, η τάση σύγκλισης, η τάση, δηλαδή, για ενότητα, υπερέχει των στοιχείων της μοναχικής ατομικότητας, η οποία, ναι μεν, ιστορικά, βοήθησε στην ύπαρξη σοφών και στη δημιουργία εφευρέσεων και γενικότερα πολιτισμικών κατακτήσεων, μέσω της ατομικής ανέλιξης, αλλά στο σημερινό σημείο του τερατώδους παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, με την ισχύ της κοινότητας και των δέσμιων κανόνων της να υποχωρούν κατά κράτος, οδήγησε, συγχρόνως, και στη μελαγχολία του σύγχρονου ανθρώπου.2 Που, είναι προφανές (βλ.: σύγχρονα νοσήματα και απονενοημένες αντιδράσεις νεολαίας), δύσκολα αντέχει τις τραυματικές πιέσεις και τη σύγχρονη κοινωνική απομόνωση που η κακοφορμισμένη ατομικότητα δημιουργεί.3

1Στοχασμοί και Οράματα, εκδ. “Προμηθέας”, Αθήνα 1950. Πρώτη ενότητα με τίτλο “Η ευρωπαϊκή σκέψη στο ιστορικό της ξετύλιγμα”, σελ. 7 κ.ε.

2 Βλ. μεταξύ άλλων, Charles Taylor: Les Malaises de la Modernite. Μετάφραση από αγγλικά, Editions du Cerf, Paris 1994.

3 Εμβληματική η συλλογή ποιημάτων του Γάλλου ποιητή Charles Baudelaire Le Spleen de Paris (έτος εκδ. 1869).

* Η Λίλα Χαμπίπη σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες. Το παρόν είναι περίληψη του κειμένου της “Ο λόγος περί ενοποίησης” που δημοσιεύθηκε στο site της “Αυγής” στις 24.5.2019 (/article/10811/9903674/o-logos-peri-enopoieses)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL