Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ / Ο αγώνας των Ελλήνων φοιτητών της Τεργέστης (1967-1974)
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ / Ο αγώνας των Ελλήνων φοιτητών της Τεργέστης (1967-1974)

Γελοιογραφία του Αλτάν αφιερωμένη στην Πρωτοβουλία «Eκείνοι του '68»: "-Αχ, το '68! -Μακάρι!Είμαι πια εβδομηντατεσσάρων"

του Στάθη Λουκά*

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Κοινότητας, που μας έδωσε τη δυνατότητα να οργανώσουμε εντός του 2018 αυτή τη συνάντηση, που τυπικά την προωθεί ο σύλλογος «Εκείνοι του ’68» (Quelli del '68).

Στόχος της συνάντησης αυτής είναι, πρώτ’ απ’ όλα, να υπογραμμίσει τη συνδρομή του αντιδικτατορικού ελληνικού φοιτητικού κινήματος στα χρόνια 1967-74, συνδρομή που σημαδεύτηκε και από τον θάνατο τριών συναγωνιστών: των Κώστα Γεωργάκη, Γεωργίου Τσικουρή, Elena Maria Angeloni - και επιπλέον του Κώστα Κωτσάκη, καταδιωγμένου από τους συνταγματάρχες, που τον θανάτωσε η απώλεια των δύο συντρόφων και, μετά, το μαρτύριο των υποψιών.

Πέρα απ’ αυτό, η συνάντηση αυτή θέλει να υπογραμμίσει την αλληλεγγύη του Ιταλικού αντιφασιστικού και προοδευτικού φοιτητικού κινήματος, που χαρακτήριζε τη δράση του εκείνα τα χρόνια. Παραφράζοντας ένα ρητό του Κωτσάκη, η συνάντηση αυτή θέλει να «μιλήσει για Ιταλούς που βοήθησαν τον αντιδικτατορικό αγώνα και με κίνδυνο της ζωής τους».

Θα ήθελα, λοιπόν, να μνημονεύσω το κόκκινο νήμα της αλληλεγγύης που ξετυλίχτηκε εκείνα τα χρόνια. Η σχέση μου με την Ιταλία προηγείται των χρόνων των σπουδών μου. Αρχίζει στο χωριό μου, με τις διηγήσεις των ηττημένων: για την Αντίσταση, για τον ρόλο των Ιταλών. Και συνεχίζεται με διηγήσεις για τη διάσωση των πρώην στρατιωτών Κατοχής, μετά την ανακωχή της 3ης Σεπτεμβρίου 1943.

Οι διηγήσεις αυτές με βοήθησαν στην αναζήτησή μου για τους λόγους που, προ παντός στο τέλος της δεκαετίας του ’50, έφερναν μερικούς Ιταλούς να επισκέπτονται το χωριό μου, φέρνοντας δώρα σε μερικές οικογένειες. Η απάντηση που έλαβα ήταν ότι Ιταλοί στρατιώτες της Μεραρχίας Acqui, φεύγοντας από την Κεφαλλονιά, είχαν βρει καταφύγιο στο χωριό μου. Και παρ’ όλο που ένας νέος αντάρτης μας είχε κρεμαστεί από τις δυνάμεις Κατοχής, κανένας δεν τους είχε πειράξει. Αυτό το γεγονός το έμαθα αργότερα. Ένας απ’ αυτούς τους Ιταλούς επισκέπτες, γύρω στη δεκαετία του ’70, βοήθησε έναν νεαρό του χωριού μου να σπουδάσει στην Ιταλία.

Το κόκκινο νήμα της αλληλεγγύης αυτής, που καλύτερα το διηγείται ένας φίλος -που σπούδασε στην Τεργέστη (1968-72)- στο βιβλίο του «Μεραρχία Πινερόλο, Χρονικό της αντίστασης και του μαρτυρίου της», το επαλήθευσα τα χρόνια 1968-74: όχι μόνο στην Τεργέστη, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ιταλίας, από τη Νεάπολη στη Γένοβα, από το Τρέντο στην Πίζα, μαζί με ερωτήσεις για τον αρχιστράτηγο Μάρκο και τον «Άνθρωπο με το γαρύφαλλο». Η αλληλεγγύη αυτή, ανταποδοτική, ενδυναμώθηκε ακόμη περισσότερο γιατί βρέθηκε μπροστά στις δομές μιας δημοκρατίας που γεννήθηκε από την ήττα του φασισμού - δεν είναι τυχαίο το ότι ο ίδιος φιλοξενήθηκα πολύν καιρό από έναν πρώην κρατούμενο του Mauthausen.

Ως συνέπεια, στην Ιταλία είχαμε το πιο δυνατό κίνημα αλληλεγγύης όλης της Ευρώπης, στο οποίο συμμετείχαν όλα τα κόμματα του συνταγματικού φάσματος, κίνημα που βοήθησε όχι μόνο υλικά, αλλά και διανοητικά, με καινούργιες προσεγγίσεις πολιτικής σκέψης, με την έννοια της επεξεργασίας της πολιτικής δράσης, μια γενιά νέων που προερχόταν από μια χώρα με κουτσή και αδύνατη δημοκρατία και πριν από την κατάργησή της, ως συνέπεια του πραξικοπήματος. Μια υλική και διανοητική αλληλεγγύη που μας βοήθησε πολύ να επιμένουμε και να αντιστεκόμαστε.

Έτσι εξηγείται γιατί (παρ’ όλο που υπήρχανε λίγοι Έλληνες φοιτητές), και λόγω της γεωγραφικής τοποθέτησής της, η Τεργέστη είχε γίνει σημαντικό κέντρο «εφοδίων» και βοήθειας για τους συντρόφους στο εσωτερικό της χώρας. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο Θεοδωράκης ήρθε τρεις φορές, τη δεκαετία του ’70, σ’ αυτή τη γεωγραφική περιοχή (Τεργέστη, Ούδινε, Πόρτο Ρόζε) και το ότι στην πόλη αυτή υπήρχαν οι κύριες πολιτικές ομάδες, με πολύ ενδιαφέρουσα δράση και προς την Ελλάδα. Η κατάσταση αυτή διαψεύδει τον σύγχρονο ρεβιζιονισμό του ελληνισμού της Τεργέστης, που δυστυχώς αγγίζει και θεσμικές αντιπροσωπείες και ηχεί σύμφωνα με τον υπερεθνικισμό και ρατσισμό μερικών τομέων Κεντροδεξιάς και εξτρεμιστικής Δεξιάς.

Αυτό το κόκκινο νήμα της ανθρώπινης και δημοκρατικής αλληλεγγύης -ανάμεσα στις χώρες μας- ξετυλίχτηκε και τα τελευταία χρόνια, επίπονα για την Ελλάδα, όχι μόνο λόγω των δικών μας σφαλμάτων αλλά και λόγω της επιβολής λανθασμένων πολιτικών, όπως παραδέχονται εκ των υστέρων και διεθνείς οργανισμοί, που κανένας δήμος δεν τα ελέγχει. Μικρή ένδειξη, αυτή, της ανάγκης ενός ποιοτικού άλματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πράγματι, η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι πώς να ξετυλίξουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο το κόκκινο νήμα μιας δημοκρατικής και αντιρατσιστικής αλληλεγγύης, για να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους που προέρχονται από τη διάδοση των ρατσιστικών υπερεθνικισμών, και ενάντια σε ευρωπαϊκές πολιτικές των οποίων, κατά κάποιον τρόπο, οι εθνικισμοί αυτοί είναι συνέπειες.

Μια αλληλεγγύη που μπορεί να συνδράμει στη διαμόρφωση ενός πυρήνα αξιών και ιδεών που να είναι σε συνδυασμό με εκείνον του παρελθόντος, που παραμένει ζωντανός και δένει, σχηματίζοντας ένα σύνολο συμπαγές, με τις καινούργιες αντιθέσεις κι αξίες: π.χ. «πρόσφυγες, εργασία, περιβάλλον» (παγκοσμιοποίηση με κοινωνική δικαιοσύνη, green society, low carbon, green economy).

Και ξαναγυρίζοντας στον διάχυτο ρατσισμό, πιστεύω ότι μπορεί να βοηθήσει πολύ, ως εργαλείο αντιρατσιστικής πολιτικής διαπάλης, και το αρχείο των εγγράφων (1938-1940) του Έλληνα πρόξενου στην Τεργέστη Λουδοβίκου Σκάρπα που, τα χρόνια του διωγμού, συνέδραμε στη σωτηρία Εβραίων, όχι μόνο Ελληνικής υπηκοότητας ή καταγωγής. Η επιστροφή του αρχείου στην Τεργέστη, σε ψηφιακή μορφή, οφείλεται, εκτός από την προσπάθειά μου, σε τρεις προτρεπτικές επεμβάσεις του διορατικού προέδρου της Ελληνικής Βουλής.

*Το παρόν βασίζεται στην ομιλία του Στ. Λουκά στην εκδήλωση που οργάνωσε ο κοινωνικοπολιτικός σύνδεσμος «Quelli del '68» (8-12-2018) στη βιβλιοθήκη της Κοινότητας της Τεργέστης. Είχαν μιλήσει επίσης ο γενικός διευθυντής της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος, ο Antònio Cerini, πρόεδρος του Σύνδεσμο «Quelli del 68», ο Franco Todero. Διαβάστηκαν οι χαιρετισμοί του Νίκου Κούτρα (Καβάλα) και του Κώστα Μπούρου (Αγρίνιο).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL