Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο αδελφός μου Αλέξης Τσίπρας, μίλησε στη γλώσσα της Βολιβίας, μίλησε για τη Βολιβία και ήθελα να πω ότι υπήρξε πραγματικά μία μεγάλη άνοδος των κοινωνικών κινημάτων, ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από τους αγρότες, που προέρχονται από τους ανθρώπους της γης, την πιο περιθωριοποιημένη ομάδα στη χώρα μας. Μετά από τη δημιουργία των κρατών της Λατινικής Αμερικής, όπως ξέρετε, εφαρμόστηκε μία σκληρή πολιτική εναντίον των αυτοχθόνων, εναντίον των ιθαγενών. Υπήρξαν άνθρωποι που μίλησαν στον υπόλοιπο κόσμο γι αυτό, όπως ήταν η Ρομπέρτα Μεντσού, η οποία τιμήθηκε και με το βραβείο Νόμπελ. Ήταν πολύ κρίσιμη αυτή η κατάσταση για εμάς, γιατί έπρεπε διαρκώς να παλεύουμε, 500 χρόνια μετά από την έλευση των Ευρωπαίων στην ήπειρό μας. Έτσι, λοιπόν, αποφασίσαμε να πάρουμε την διακυβέρνηση στα χέρια μας. Αποφασίσαμε να αναλάβουμε να διοικήσουμε εμείς οι ιθαγενείς τη χώρα μας. (...)
Μετά λοιπόν τι έγινε; Μία δημοκρατική επανάσταση. Ξεσηκωθήκαμε, όπως όταν δημιουργήθηκε η πρώτη μπολιβαριανή δημοκρατία πριν από 200 χρόνια. Και πρωτοπόροι ποιοι ήταν και τώρα όπως και τότε; Οι αγρότες. Οι ιθαγενείς που τους αποκαλούσαν απαξιωτικά «κρεολούς» ή «μιγάδες». Αυτή η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα. (...) Τι κάναμε, λοιπόν, για να μπορέσουμε να ξαναφτιάξουμε τη Βολιβία; (...) Υποσχεθήκαμε ότι θα δημιουργηθεί μία πραγματική κοινοβουλευτική δημοκρατία και θυμάμαι τους αντιπάλους μου, τους εκπροσώπους ενός συστήματος που ήθελε να κλέψει τα βασικά αγαθά, να λένε ότι δεν θα μπορέσουμε να κυβερνήσουμε, ότι δεν θα τα καταφέρουμε. Λέγανε ότι σε 3 μήνες θα πέσουμε, όμως είμαστε στην εξουσία 13 χρόνια ήδη. Εμείς ζητούσαμε ανεξαρτησία, γιατί αλλιώς θα διχάζονταν η Βολιβία και ήταν πάρα πολύ σημαντική η συμμετοχή των κοινωνικών δυνάμεων σε αυτή την προσπάθεια. Το 2008 επανακαθορίσαμε το μέλλον της Βολιβίας μέσω ενός νέου Συντάγματος. Είμαστε πλέον ένα πολυεθνοτικό κράτος. Με την ψήφο του λαού βρήκαμε τον δρόμο για να πετύχουμε το καλύτερο για τη χώρα.
Στον οικονομικό τομέα, επίσης, τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Δεν ήταν εδραιωμένη η κυριαρχία του λαού, των συνδικάτων, της κοινωνίας, σε πολιτικό επίπεδο. Τα κοινωνικά κινήματα ήταν εκείνα που θριάμβευσαν. Αυτά μας έδωσαν τη δυνατότητα να βγούμε μπροστά, με ανθρώπους οι οποίοι την περίοδο της δικτατορίας ήταν φυλακισμένοι, ήταν εκτοπισμένοι, ήταν αποκλεισμένοι. Χάρη στο συνδικαλιστικό κίνημα μπορέσαμε να κρατικοποιήσουμε τα βασικά μας αγαθά. Όταν κερδίσαμε τις εκλογές του 2005 με 55%, αυτό εξέπληξε θετικά τους Βολιβιανούς, και την Πρωτομαγιά του 2006 δεν έτρεμε καθόλου το χέρι μου, όταν πήρα την απόφαση να κρατικοποιήσουμε τα βασικά μας αγαθά. Κι έτσι άρχισε να βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση της χώρας. (...)
Το πιο σημαντικό ήταν το θέμα του φυσικού αερίου. Στα 20 χρόνια νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων τα συνολικά έσοδα που είχαμε ήταν περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν αναλάβαμε εμείς, τα κέρδη ανήλθαν στα 37 δισεκατομμύρια δολάρια. Διερωτώμαι, λοιπόν, πόσα χρήματα μας είχαν κλέψει με αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις τόσα χρόνια. Καταλαβαίνετε πόσα χρήματα μπόρεσε να κερδίσει το κράτος μετά από αυτές τις κρατικοποιήσεις, σε μία χώρα των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων; Το ΑΕΠ μας τα τελευταία 180 χρόνια κυμαίνονταν γύρω στα 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια κατά έτος και το κατά κεφαλή εισόδημα ήταν 900 δολάρια. Σήμερα είναι πάνω από 4000 δολάρια και αυτό οφείλεται στη μεγάλη μάχη που έδωσε ο λαός της Βολιβίας. (...)
Το πιο σημαντικό, λοιπόν, ήταν να μπορέσουμε να αναδιανείμουμε τον πλούτο, για να εδραιώσουμε έτσι την πραγματική ισότητα. Υπήρχαν πολύ βαθιές ανισότητες και αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε ήταν να ξεφύγουμε από την απόλυτη φτώχεια. Το 68% των ανθρώπων ζούσε στην απόλυτη φτώχεια. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει περιοριστεί στο 34% σε ό,τι αφορά την σχετική φτώχεια και στο 14% σε ό,τι αφορά την ακραία φτώχεια. Ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις το ποσοστό αυτό έπεσε στο 7%. Υλοποιώντας πολλές μικρές παρεμβάσεις μπορέσαμε να βοηθήσουμε τις φτωχές οικογένειες, δημιουργώντας προοδευτικά προγράμματα μικροπιστώσεων, στα οποία το κράτος εγγυήθηκε σε μεγάλο βαθμό τις χρηματοδοτήσεις μικρών επιχειρήσεων. Αυτό μας βοήθησε να αναπτυχθούμε. Πριν έρθουμε στην διακυβέρνηση, η Βολιβία ήταν η πιο φτωχή χώρα της Λατινικής Αμερικής. Μετά από τα 13 χρόνια διακυβέρνησής μας, σήμερα είμαστε από τις πρώτες χώρες. Αυτό οφείλεται στην ενότητα του λαού μας. (...)
Όλοι μας θέλουμε την ειρήνη. Και από τη συνδικαλιστική μου εμπειρία και από την κυβερνητική θέλω να υπογραμμίσω ότι, αν δεν εγγυηθούμε την κοινωνική δικαιοσύνη, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να έχουμε πραγματική ειρήνη. Αν δεν σεβαστούμε την ανεξαρτησία και την εθνική κυριαρχία των κρατών και την αξιοπρέπεια των λαών, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να έχουμε ειρήνη. Εάν δεν σεβαστούμε την ιδιαιτερότητα που έχει κάθε έθνος και κάθε χώρα, τότε επίσης δεν θα έχουμε ειρήνη. Οι ιστορικές μάχες που δόθηκαν για την ανεξαρτησία της Βολιβίας και της Λατινικής Αμερικής βασίστηκαν πολλές φορές στα όπλα. Όμως, θυμάμαι τον Φιντέλ σε διάφορες συναντήσεις, να μιλάει μέχρι τις 12 η ώρα τη νύχτα. Μια φορά με πήρε μαζί του και πήγαμε να φάμε. Μου είπε, λοιπόν, τότε ότι δεν κερδίζονται οι αγώνες με τα όπλα. Με την υγεία και με την παιδεία κερδίζονται. Ο Φιντέλ μου φάνηκε ότι μιλούσε σαν γιατρός κι εγώ εξεπλάγην. Εγώ αδημονούσα ο Φιντέλ να μου μιλήσει για την επανάσταση, για την ένοπλη πάλη, όμως εκείνος μέχρι τις 5 το πρωί μου μιλούσε για την παιδεία και την υγεία. Τον ρωτούσα επίμονα, πως κάνουμε τις επαναστάσεις; Πού βρίσκουμε τα όπλα; Και μου έλεγε «Έβο αυτά γινόντουσαν πριν από 60 χρόνια. Σήμερα η επανάσταση γίνεται μέσω της αφύπνισης και ευαισθητοποίησης των λαών». Ο Φιντέλ μου έλεγε ότι είναι καλύτερο να κοιμάσαι με ανοιχτή την πόρτα παρά με το φόβο της σφαίρας. Η κοινωνική μάχη είναι πιο σημαντική από τα όπλα. Έτσι μόνο θα μπορέσεις να συσπειρώσεις τον λαό που έρχεται από τη γη, από τα ορυχεία, από την αγροτιά. Αυτό γίνεται μέσα από πραγματικές παρεμβάσεις στο λαό. (...)
Δεν θέλαμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αναρωτιόμασταν πως μπορεί να γίνει αυτό, με δεδομένο ότι το ΔΝΤ είχε τα γραφεία του μέσα στην κεντρική τράπεζα της Βολιβίας. Κάποια στιγμή μάλιστα το ΔΝΤ συμμετείχε ακόμα και στις συνεδριάσεις της κυβέρνησης. Την ίδια περίοδο οι Αμερικάνοι είχαν γραφεία μέσα στο γενικό επιτελείο στρατού, ενώ και η CIA είχε τα γραφεία της στο Προεδρικό Μέγαρο. Έτσι γινόντουσαν τα πράγματα τότε. Εμείς δώσαμε τη μάχη μας για την ανεξαρτησία και την εθνική κυριαρχία. Αυτό υποσχεθήκαμε στο λαό της Βολιβίας και τα καταφέραμε. Θέλω να πιστεύω ότι σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση στρατιωτικών παρεμβάσεων στη Λατινική Αμερική. Αυτά τα πράγματα έχουν τελειώσει εδώ και χρόνια. Παλιά οι βασιλιάδες χώριζαν ηπείρους. Θυμάμαι τη Συνθήκη της Τορτεσίγιας, τότε που οι βασιλιάδες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας μοίραζαν τον πλανήτη. Σήμερα, όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει.(...)
*Αποσπάσματα από την ομιλία του Προέδρου της Βολιβίας Έβο Μοράλες στην Αθήνα, στις 14 Μαρτίου 2019, στην κοινή εκδήλωση που πραγματοποίησαν με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξη Τσίπρα, στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
