Του Δημήτρη Σεβαστάκη
Αν με μαγικό τρόπο επέστρεφε ο πολίτης στην οικονομική κατάσταση του 2009, δεν θα συνερχόταν. Η απλή οικονομική αποκατάσταση δεν αρκεί. Το σοκ από την πτώση, οι φοβίες διαρκούν. Όταν έπεσε η χούντα, ο φόβος του χωροφύλακα συνεχίστηκε. Η αυτόματη δουλοπρέπεια, τα δωράκια, τα γλειψίματα διήρκεσαν πολλά χρόνια μετά. Ο μετεμφύλιος είχε εκπαιδεύσει τον λαό στη σιωπή, στη συμφωνία, τον διαπαιδαγώγησε να τα 'χει καλά με το κράτος, με τα όργανα της τάξεως, με τους εκάστοτε κυβερνητικούς κ.λπ. «Κοίτα τη δουλειά σου, κανείς δεν θα σου δώσει να φας», «έχεις παιδιά, οικογένεια». Ατράνταχτα επιχειρήματα της ελληνικής μικροαστικής παρακαταθήκης.
Η επάνοδος σε ένα σχετικά πιο ελεύθερο τοπίο δεν είναι οικονομική. Παίρνουν το ποσό (επίδομα, αναδρομική αμοιβή κ.λπ.) και σκληρά πάνε στον επόμενο. Η αποκατάσταση πρέπει να ενέχει την εμπιστοσύνη. Ο νέος πολίτης της κρίσης δεν έχει καμιά εμπιστοσύνη πουθενά. «Ποιος θα μου κάνει τη δουλειά μετράει, όχι τα φρου φρου». Έχει μαζέψει τα συναισθηματικά μπογαλάκια του. Είναι ένα είδος άστεγου. Τα μαζεύει όλα μην του τα κλέψουν. Είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή για μια αρνητική ρύθμιση, για μια παρακράτηση στο τραπεζικό του υπόλοιπο. Αυτός ο φυγάς πολίτης, ένα είδος πολιτικού νομάδα, σημαδεύει τις ρωγμές, σκέφτεται πού μπορεί να τρυπώσει, πώς μπορεί να βγει αλώβητος. Και πριν έτσι ήταν, αλλά οι παροχές άμβλυναν τα χαρακτηριστικά του. Αυτό ορίζει εκλογές, επιλογές και ποιότητες. Αυτά τα χαρακτηριστικά θεμελιώνουν την «απαίτηση», η οποία «παραγγέλνει» τον πολιτικό, τη διοίκηση, την επιχειρηματικότητα, τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση.
Η κρίση δεν μπορεί να λήξει με αυτούς τους πολιτισμικούς όρους. Η κρίση ποιοτικά αυτοαναπαράγεται, διαμορφώνει και πολλαπλασιάζει το σκοτεινό κριτήριο, ηγεμονεύει στη σκηνή, όχι μόνο την πολιτική. Η κρίση είναι διαμήκης και εγκάρσια, ολοχωρική. Η κρίση είναι στη δομή του κυττάρου, όχι στο δέρμα.
Υπάρχουν οι πολιτικοί που προσαρμόζονται. Λένε αυτό που θέλει ν' ακούσει ο άλλος. Υπάρχουν αυτοί που αναχωρούν. Αυτοί που κλωθογυρίζουν. Οι χαλκέντεροι, οι υστερικοί με τη θέση, οι θεατρικοί, οι τυπολάτρες, οι διακηρυκτικοί. Μέσα σ' αυτή τη συνθήκη, την αχωροθέτητη ηθικά, συναισθηματικά, πολιτικά, ιδεολογικά, έχει χαθεί η δυνατότητα όχι μόνο απεύθυνσης, αλλά και εκφώνησης, σύνταξης πολιτικού λόγου που να έχει σώμα και σχήμα.
Σιωπή. Απ' την αρχή. Ξανά. Να κερδηθεί κάθε πόντος, να γίνει κάθε μικρό βήμα. Πάντως οι ωμοί και περπατημένοι ισχυρίζονται το ένα ή το άλλο. Θα κερδίσουμε αν κάνουμε εκλογές τότε ή αν πούμε αυτό, αν κάνουμε εκείνο. Ωσάν το πολιτικό πρόβλημα να είναι τεχνικό, πρόβλημα χρόνου, πρόβλημα αντιμισθίας.
Όχι. Το πρόβλημα είναι δομής, ψυχής, ευθύνης, απόφασης. Ο κόσμος με την πολυετή βοήθεια των κομμάτων λατρεύει το μεγαλύτερο ελληνικό κόμμα: το κόμμα του εκάστοτε, του διαρκώς, του άλλου, του δικού (του), του επόμενου, του προηγούμενου, του νικητή. Άμπωτη, παλίρροια, που διαμορφώνουν την πιο ακύμαντη θάλασσα, την πιο τσιμεντένια στασιμότητα.
