Του Δημήτρη Π. Κυριακαράκου*
Παρά το γεγονός πως έχουν παρέλθει τρία Μνημόνια, έκαστο με το ειδικό του «ιδεολογικό» αποτύπωμα, και με την Ευρωπαϊκή Ένωση βιώσαμε, ως κράτος - μέλος, μία ιδιαζόντως θυμική σχέση, το στερεότυπο της «χαλαρής» ψήφου των ευρωεκλογών δυστυχώς καλά κρατεί.
Οι ευρωεκλογές όμως, ιδίως μετά τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, αρμόζει να αντιμετωπίζονται σαν «εκλογές της γειτονιάς», γιατί επί της ουσίας διαμορφώνουν την καθημερινότητα στη γειτονιά μας. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας, η οποία από μεγάλο μέρος τής ακαδημαϊκής θεωρίας χαρακτηρίζεται ως η πλέον «συνταγματική» των συνθηκών για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, εμφορείται από το πνεύμα του ενιαίου ευρωπαϊκού Συντάγματος που δεν τελεσφόρησε ως συλλογική προσπάθεια προ του έτους 2009. Η μείζων συνεισφορά της συνθήκης είναι η εισαγωγή της «συνήθους νομοθετικής διαδικασίας» ή άλλως «διαδικασίας της συναπόφασης», όπου το Συμβούλιο Υπουργών και το Ευρωκοινοβούλιο ισότιμα συλλειτουργούν, συν-νομοθετούν. Το Ευρωκοινοβούλιο μάλιστα έχει τη δυνατότητα με απόλυτη πλειοψηφία 369 μελών, να εμποδίσει την κύρωση νομοθετικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Περαιτέρω, το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει τον πρόεδρο της Επιτροπής, ο οποίος προτείνεται από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (ηγετών), έτερη «καινοτομία» της συνθήκης, αφότου ο τελευταίος έχει λάβει υπόψη του το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών.
Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, λοιπόν, θα διαμορφώσουν την «επομένη ημέρα» στη θεσμική τάξη πραγμάτων της Ένωσης. Η «χαλαρότητα» προφανώς δεν έχει καμία θέση την Κυριακή των ευρωεκλογών. Στο Στρασβούργο θα κριθεί το μέλλον τού δικαιωματισμού, η ρήξη «κοινωνία - αγορά», το πόσο «παρωχημένο» είναι το οκτάωρο, το πόσο «παρωχημένο» είναι το πετρέλαιο, το πώς είναι περιβαλλοντικά ευεργετικό εφεξής να θερμαίνουμε και να φωτίζουμε τα σπίτια μας, το με ποιους μηχανισμούς θα κληθούμε να αντιμετωπίζουμε τη διαφθορά στην εσωτερική αγορά σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους μας -και η λίστα δεν τελειώνει...
Το έτος 2014 η διακυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου απεπειράθη με σχεδόν «προπαγανδιστικό» τρόπο να πολώσει το κλίμα, προκρίνοντας πως τυχόν «ανατροπές» στις ευρωεκλογές θα συνεπάγονταν τον εκτροχιασμό του «μεταρρυθμιστικού» κυβερνητικού έργου που ο λαός με θυσίες στήριζε. Με επικοινωνιακή μεθοδολογία «Καραμανλής ή τανκς» υποβαθμίστηκε η σημασία των ευρωεκλογών. Το έτος 2009, η νίκη του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές σήμανε τον προπομπό της παλινόρθωσής του στην τελευταία μονοκομματική διακυβέρνηση της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Μια πολιτική συγκρότηση η οποία αποκτά (ή ανακτά) μεγάλη εκλογική δύναμη μοιραία την καταγράφει και στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, όμως ο σκοπός των ευρωεκλογών δεν είναι ούτε η στατιστικολογία ούτε η επίδειξη ισχύος. Ο σκοπός τους είναι οι έχοντες την, κατά τη συνθήκη, «ευρωπαϊκή ιθαγένεια» πολίτες να αποφανθούν για το σύστημα διακυβέρνησης στην κοινή πατρίδα των 520 εκατ. ψυχών.
Στις ευρωεκλογές προκρίνουμε και διεκδικούμε την Ευρώπη που θέλουμε. Αυτή η Ευρώπη με τη σειρά της θα νομοθετήσει για τον εθνικό μας χώρο, πολύ μακριά όμως από την αντιληπτική δυνατότητα του μέσου κοινωνού. Για τον λόγο αυτόν λοιπόν, η επιλογή τόσο των προσώπων όσο και των προγραμματικών προτεραιοτήτων χρήζει να πραγματοποιηθεί με τα κατά το δυνατόν πιο νηφάλια κριτήρια, τόσο από τα κόμματα τα οποία θα καταρτίσουν λίστες και μανιφέστα, όσο και από τους πολίτες που θα κληθούν να ψηφίσουν από τα προταθέντα πρόσωπα και μανιφέστα. Έχει βαρύνουσα σημασία τα πρόσωπα που θα προταθούν να αγαπούν το ευρωπαϊκό ιδεώδες, να δύνανται να κατανοούν την εθνογραφία και την κοινωνιολογία του Ευρωπαίου εταίρου, να υιοθετούν πνεύμα συνεργασίας, διότι η ζωή τόσο στο Στρασβούργο όσο και στις Βρυξέλλες είναι μία ζωή δικτύων και δικτυώσεων, μάλιστα σε πρώτο ενικό.
Μεγάλο μέρος της νομοθετικής δουλειάς Επιτροπής - Κοινοβουλίου - Συμβουλίου Υπουργών πραγματοποιείται στο περιθώριο, στα προαύλια, στην καφετέρια, στα lobbies των μεγάρων που στεγάζουν του θεσμούς της Ε.Ε. σε περιβάλλον εκ φύσεως αδιαφανές. Η ακεραιότητα των εκπροσώπων μας λοιπόν είναι υψίστης σημασίας. Η δε ικανότητά τους να δικτυώνονται με τους πιο ευυπόληπτους και εγνωσμένου κύρους ευρω-αξιωματούχους είναι ένα ακόμα βαρυσήμαντο προσόν.
Αξίζει να θυμηθούμε την εποχή οπότε οι εκλιπόντες Λ. Κύρκος και Μ. Παπαγιαννάκης ψηφίζονταν και από πολίτες μη εκλογείς του Συνασπισμού ως πρόσωπα - γνώστες του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος και συνάμα διακεκριμένου κοινωνικού ήθους. Πότε; Σε εποχές οπότε ο Συνασπισμός τηρούσε / δεν τηρούσε έδρα στο εθνικό Κοινοβούλιο, επί εποχής 3% και κάτω δηλαδή. Ήταν «χαλαρή» η ψήφος τότε; Φρονώ πως ήταν μάλλον αξιοκρατική.
Αξιοκρατικά, λοιπόν, καλούμαστε να ψηφίσουμε στις ευρωεκλογές, όχι «χαλαρά» ή πειραματικά επιλέγοντας το «κάτι άλλο» που δεν θα επιλέξουμε στις βουλευτικές. Περαιτέρω, στις βουλευτικές, που θα ακολουθήσουν, θα κληθούμε να ψηφίσουμε εκείνους που θα δύνανται να ελέγχουν τι ακριβώς θα προωθείται προς την Ε.Ε. Η προαναφερθείσα συνθήκη δίνει τη δυνατότητα στα εθνικά Κοινοβούλια να συνομιλούν αδιαμεσολάβητα με την Επιτροπή και να ελέγχουν τον βαθμό στον οποίο οι νομοθετικές προτάσεις της τελευταίας πληρούν την «αρχή της επικουρικότητας» και παράλληλα να συνομιλούν απευθείας με το Ευρωκοινοβούλιο για ζητήματα βέλτιστης νομοθετικής πρακτικής. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας ανέδειξε τους λαούς σε αυτοτελείς λειτουργικές (συλλογικές) οντότητες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η ψήφος μας, λοιπόν, μετράει και βαραίνει και με το γράμμα του νόμου.
Τα ζοφερά χρόνια που βιώσαμε και επιβιώσαμε, αγόγγυστα υποστηρίζαμε την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Η κατηφής και εσωστρεφής Ε.Ε., η οποία αρχικά μας πλήγωνε, στη συνέχεια μας υποστήριζε και εκείνη το ίδιο αγόγγυστα. Η Ε.Ε. υποστήριζε δηλαδή την «ελληνική» της καταβολή και οφείλουμε να της το αναγνωρίζουμε αυτό. Η Ε.Ε. είναι οι λαοί της, το δε Ευρωκοινοβούλιο το «σπίτι» των λαών της. Ας βάλουμε, λοιπόν, τάξη στο σπίτι μας.
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος - νομοδιεθνολόγος
