Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τη δυναμική ενός χώρου υπαρκτού και πολυσύνθετου που μπορεί να ένιωσε ότι διαψεύδεται ή ότι περιθωριοποιείται την περίοδο των Μνημονίων, αλλά είχε πάντα ένα διακριτό στίγμα.
Και κυρίως διαφύλαττε ως κύριο χαρακτηριστικό της φυσιογνωμίας του το -σπάνιο- πλεονέκτημα της επανατοποθέτησης.
Είτε ως Κεντροαριστερά, είτε ως Σοσιαλδημοκρατία, πιο κεντρώας ή αριστερής κατεύθυνσης, είτε τώρα ως "Γέφυρα", η συσπείρωση της προοδευτικής παράταξης -πέραν της Αριστεράς- επανακάμπτει στο πολιτικό προσκήνιο διεκδικώντας τη συνδιαμόρφωση του πολιτικού επίδικου της επόμενης μέρας.
Κακά τα ψέματα, η διαιρετική τομή Μνημόνιο/αντιμνημόνιο έκλεισε μαζί με τη λήξη του προγράμματος. Αλλά άφησε πίσω της και αρκετά πολιτικά τραύματα, πέρα από τα οικονομικά και κοινωνικά που επουλώνονται σταδιακά και με αρκετή δυσκολία σε αρκετές περιπτώσεις.
Η τομή του '15 έφερε την ένταξη του μεγάλου μέρους της Κεντροαριστεράς στην παράταξη του "ΝΑΙ". Αναγκαστική κατά τους ίδιους, καθώς το "ΟΧΙ", στον ένα ή τον άλλο βαθμό, ερμηνευόταν ως οριστικό διαζύγιο της χώρας με την Ευρώπη. Ο "ευρωπαϊσμός" ήταν το όριο στις επιλογές του χώρου. Κι ας είχαν σοβαρές επιφυλάξεις, αν όχι βαθύτατη αντίθεση στην -νεοφιλελεύθερη- ισοπέδωση που επέβαλε στην ελληνική κοινωνία το ευρωπαϊκό ιερατείο.
Το Μνημόνιο δεν υπάρχει, η πολυπόθητη έξοδος είναι γεγονός, παρά τις ορατές ουρές που αφήνει να μας συνοδεύουν τα επόμενα κρίσιμα χρόνια. Η χώρα παραμένει στην Ευρώπη, διατηρώντας ωστόσο το εναλλακτικό της στίγμα σε ένα σκηνικό που παραμένει νεοφιλελεύθερο, αλλά πλέον τρίζει από την πίεση της Ακροδεξιάς που "το 'σκασε" από το νεοφιλελεύθερο εργαστήριο.
Η Κεντροαριστερά πανευρωπαϊκά επανατοποθετείται, αλλάζει συμμαχίες και στρατόπεδο μπροστά στον μεγάλο κίνδυνο. Στην Ελλάδα ξαναγίνεται λαϊκή, διατηρεί το "ΝΑΙ" ως διαβατήριο, υποστηρίζοντας ευθαρσώς και με γενναιότητα τη Συμφωνία των Πρεσπών, εμπλουτίζει την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού, μετακινεί τη διαχωριστική γραμμή "Δεξιά - Αριστερά".
Σε αυτή τη νέα συσπείρωση παραμένει κενή η θέση του "ΟΧΙ". Τουλάχιστον ένα υπολογίσιμο τμήμα του που ακολούθησε ασθμαίνοντας στον Σεπτέμβριο του '15, παρά τις σοβαρές διαφωνίες του στον συμβιβασμό του τρίτου προγράμματος. Περιμένει και μετράει μέτρα και παρεμβάσεις, υπολογίζει τους κινδύνους που παραμονεύουν. Και μάλλον θα αποδειχθεί ο καταλύτης της επόμενης μέρας.
