Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Η παρέμβαση στον άστεγο πληθυσμό. Τι λένε οι ΜΚΟ (μέρος δεύτερο)
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η παρέμβαση στον άστεγο πληθυσμό. Τι λένε οι ΜΚΟ (μέρος δεύτερο)

Συνέντευξη με τη Μαρία Μουδάτσου*

Περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας συνεχίζουμε και βλέπουμε καθημερινά συνανθρώπους μας να κοιμούνται σε πεζοδρόμια και πάρκα. Κάτι τέτοιο προβληματίζει και στεναχωρεί τον καθένα και την καθεμία μας, πόσο μάλλον όταν αισθανόμαστε αδύναμοι να βοηθήσουμε ώστε αυτό να αλλάξει. Δεν μπορούμε οι απλοί άνθρωποι να βοηθήσουμε ουσιαστικά;

Ναι, πράγματι. Δυστυχώς! Υπάρχουν άνθρωποι ακόμα στους δρόμους. Όμως «άστεγος» δεν είναι μόνο ο συνάνθρωπος μας που κοιμάται στο δρόμο χωρίς στέγη ή περιστασιακά σε ξενώνα αστέγων, αλλά και όσοι ζουν στην αναμονή της αναγκαστικής έξωσης ή κατάσχεσης ιδιόκτητης κατοικίας, όσοι ζουν σε επισφαλείς κατοικίες ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια ακατάλληλα για κατοίκηση, όσοι δεν έχουν πλέον ρεύμα, νερό ή τις βασικές συνθήκες διαβίωσης σπίτι τους, όσοι μένουν στα αυτοκίνητα τους.

Φτώχεια υπήρχε. Πολλές ομάδες πληθυσμού της κοινωνίας μας δεν είχαν πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Ωστόσο, η οικονομική κρίση έγινε η αφορμή μια έκρηξης φτώχειας που οδήγησε πλέον πολλούς στην κατηγορία των φτωχών, των μονίμως ανέργων, των αστέγων και των «εργαζόμενων φτωχών». Η κοινωνία μας απέκτησε μια νέα τάξη ανθρώπων που ζουν χωρίς δουλειά, χωρίς στέγη, χωρίς μισθό, χωρίς χαρτιά, χωρίς γιατρό και φάρμακα, χωρίς οικογένεια, χωρίς κάποιο επίδομα, χωρίς μια στοιχειώδη αξιοπρέπεια, χωρίς μέλλον! Χωρίς τα ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ!

Υπήρχαν ήδη ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και μια αδυναμία κράτους πρόνοιας. Όλο αυτό ήταν αναμενόμενο να διογκωθεί και να υπάρχει αδυναμία υποστήριξης. Οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ύφεσης, λοιπόν, θα βρουν την ελληνική κοινωνία αδύναμη να αντιμετωπίσει το υψηλό κοινωνικό κόστος. Σύμφωνα με την ανασκόπηση που δημοσίευσε ο ΟΑΣΑ το Μάρτιο 2016, η μείωση στο εισόδημα των νοικοκυριών, η μακροχρόνια ανεργία, και η έλλειψη επαρκούς μηχανισμού προστασίας των πλέον ευάλωτων ομάδων στον πληθυσμό, οδήγησαν στην αύξηση του δείκτη της φτώχειας και της μερίδας του πληθυσμού που ζει με τον κίνδυνο της φτώχειας. Ο υψηλός δείκτης ανεργίας ανάμεσα στους νέους και η αυξανόμενη επίπτωση της παιδικής φτώχειας θα έχουν επιπτώσεις στην απασχολησιμότητα, στην ευημερία και, φυσικά, σε μετακινήσεις πληθυσμού, ειδικά του νέων ατόμων.

Ωστόσο, ο καθένας μας μπορεί να συνεισφέρει και να βοηθήσει. Να μην αδιαφορούμε, αυτό είναι μία βασική αρχή. Να κοιτάμε γύρω μας και να δούμε πού και πώς κάποιος θα μπορούσε να προστατευτεί. Υπάρχουν κάποιες δυνατότητες στήριξης από φορείς και υπηρεσίες κάποιων δήμων και οργανώσεων. Οι άνθρωποι θα πρέπει να ενημερώνονται. Πολλές φορές ο καθένας μέσα στην καθημερινότητά του «δεν αφουγκράζεται», χάνεται μέσα στα δικά του θέματα και δεν ακούει την έκκληση για βοήθεια από το συνάνθρωπο του.

Το κράτος φυσικά οφείλει να προστατεύει πρώτα από όλα τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς του – άλλωστε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά πολιτισμού σε μία κοινωνία αποτελεί ο τρόπος αντιμετώπισης αυτών που βιώνουν τον «κοινωνικό αποκλεισμό».

Μιλήστε μας λίγο για το έργο της PRAKSIS σε σχέση με τον άστεγο πληθυσμό της Αθήνας. Σε ποια σημεία του έργου σας έχετε συναντήσει τις μεγαλύτερες δυσκολίες;

H PRAKSIS υλοποιεί προγράμματα ανθρωπιστικής και ιατρικής δράσης που απευθύνονται σε όλες τις οικονομικά και κοινωνικά αποκλεισμένες πληθυσμιακές ομάδες. Οι δράσεις δε αυτές σχεδιάζονται και υλοποιούνται στοχευμένα και πάντα ανάλογα με τις ανάγκες των ευάλωτων πληθυσμών, αλλά και των εν δυνάμει ευάλωτων πληθυσμών - όπως στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Υπάρχει ένα μοντέλο σκέψης και λειτουργίας: να καλυφθούν όλες οι ανάγκες του ανθρώπου που απέκλειε/αποκλείει η κοινωνία, με ένα υγιές μοντέλο συνολικής παροχής υπηρεσιών, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα να ανοίξει από μόνο του τα άτομο τα φτερά του μετά.

Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε δομές υποστήριξης με τη λογική του μοντέλου «one stop shop», για να μπορεί κάποιος να λάβει υπηρεσίες. Το σύνολο των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων μπορούν να επισκεφθούν και να λάβουν υπηρεσίες από τα Πολυϊατρεία μας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη – ιατρική φροντίδα, φάρμακα, νομική συμβουλευτική, κοινωνική στήριξη, ψυχολογική στήριξη, εργασιακή.

Παράλληλα, όμως, και ειδικότερα για τον πληθυσμό των αστέγων, δημιουργήθηκε το πρόγραμμα «Συν στο Πλην», με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, σε δυο άξονες, παρεμβατικός (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων) και προληπτικός (Κοινωνική Κατοικία).

Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων

Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκαν ως κέντρα ανοικτά σε όλους, με πολλαπλές υπηρεσίες που καλύπτουν τις περισσότερες άμεσες ανάγκες τoυ άστεγου πληθυσμού. Συγκεκριμένα: ψυχοκοινωνική στήριξη, ιατροφαρμακευτική φροντίδα, παραπομπές σε κοινωνικές υπηρεσίες, νοσοκομεία, δυνατότητα χρήσης λουτρού, πλυντήρια, καθαρός ρουχισμός, δυνατότητα ανάπαυσης, ρόφημα και δεκατιανό, σύνταξη βιογραφικού, στήριξη για ανεύρεση εργασίας. Σε κάθε Κέντρο λειτουργεί Ιατρείο Πρώτων Βοηθειών. Όλο αυτό στοχεύει φυσικά στη βελτίωση των καθημερινών συνθηκών διαβίωσης των ωφελουμένων, καθώς και στην καταγραφή των πληθυσμών αυτών, τη χρήση δικτύου και παραπομπών, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή βοήθεια και την αξιοποίηση του υπάρχοντος κοινωνικό - προνοιακού συστήματος. Λειτουργούν και ως βάση για τις ομάδες εργασίας δρόμου, οι οποίες έχουν χαρτογραφήσει τις περιοχές γύρω από το κάθε Κέντρο.

Μόνο για το έτος 2018, στα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων σε Αθήνα και Πειραιά, οι εξυπηρετούμενοι είναι 46.873, ενώ ο αριθμός των νέων εξυπηρετούμενων ανέρχεται στα 995 άτομα. Πιο συγκεκριμένα: Εξυπηρετούμενοι: 46.873, Κοινωνική Υπηρεσία: 6.735, Ιατρείο: 5.678, Πλυντήριο: 20.105, Λουτρό: 22.377, Παραπομπές: 1.815, Εργασιακή Συμβουλευτική: 1.281.

Κοινωνική Κατοικία

Η Κοινωνική Κατοικία αφορούσε πρόγραμμα που ασχολήθηκε με τη μέση ελληνική οικογένεια που ξαφνικά βρέθηκε άπραγη, άνεργη και ανίκανη να αντιμετωπίσει τα βάρη και τις υποχρεώσεις της. Στην ουσία μέσα από αυτό το πρόγραμμα «ελέγχθηκε» με πράξεις το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που θα έπρεπε να ισχύει και στην Ελλάδα (όπως ισχύει στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών μελών), η οποία εξακολουθεί να σταθμίζει τον πληθυσμό της με όρους ορίων φτώχειας. Κοινωνικοί Λειτουργοί, Εργασιακοί Σύμβουλοι, Χρηματοπιστωτικοί Συνεργάτες και Δικηγόροι, ασχολήθηκαν με 570 περίπου οικογένειες τον μήνα, προσπαθώντας όχι μόνο να ανακουφίσουν τα οικογενειακά τους έξοδα, αλλά κυρίως να τους επανεντάξουν στην ανοικτή αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, συνολικά στο πρόγραμμα της Κοινωνικής Κατοικίας, από τον Ιανουάριο 2016 έως και τον Ιούνιο 2018, εξυπηρετήθηκαν 2.290 νέες οικογένειες. Το ποσοστό αποκατάστασης στην αγορά εργασίας των ανέργων κατά την ολοκλήρωση του προγράμματος ήταν στο 51,5%.

Ιατρική Κινητή Μονάδα PRAKSIS

Παράλληλα, ένα ακόμα πρόγραμμα αφορά τις Ιατρικές Κινητές Μονάδες, όπου στα πλαίσια των προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας και Πρόληψης που υλοποιεί η PRAKSIS προσφέρεται δωρεάν, ανώνυμα, και χωρίς ραντεβού, το γρήγορο τεστ για τον HIV και για τις Ηπατίτιδες B και C, που βρίσκονται καθημερινά σε εξορμήσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να γίνει εξέταση και παράλληλα ενημέρωση και, εφόσον προκύψει ανάγκη, να γίνει διασύνδεση με αρμόδιες υπηρεσίες για περαιτέρω παρακολούθηση και στήριξη.

Φροντίδα εν κινήσει (Shower Bus)

Επιπρόσθετα, από το 2016 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Φροντίδα εν κινήσει (Shower Bus), το οποίο δημιουργήθηκε με τη συνέργεια του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, της Ο.ΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες), του Ο.Α.Σ.Α (Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αττικής), της PRAKSIS, και τη χρηματοδότηση της εταιρείας Παπαστράτος. Στόχος του προγράμματος είναι να ανακουφιστούν όσοι ζουν στο δρόμο μέσα από τις υπηρεσίες που παρέχονται στο λεωφορείο που έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε ένα κινητό κέντρο ημέρας και παρέχει τη δυνατότητα λουτρού και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Προσβλέπει στο να προσεγγίσει τους ανθρώπους στο δρόμο και με τον τρόπο αυτό επιχειρεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στη χρήση των υπηρεσιών και να διευκολύνει την πρόσβαση και σε άλλες υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την επανένταξή τους στον κοινωνικό ιστό. Η καινοτόμος αυτή δράση είναι η 1η στην Ευρώπη και 3η σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ζητήματα / δυσκολίες

Υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη για υποδομές, κτιριακό εξοπλισμό και εννοείται εξειδικευμένους επιστήμονες, κοινωνικούς λειτουργούς, και γιατρούς, για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες.

Μεγάλη δυσκολία, επίσης, υπάρχει στην προσέγγιση των ευπαθών αυτών ομάδων και στην ενημέρωσή τους για τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Τα κυριότερα αιτήματα στα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Αστέγων σχετίζονται με την εύρεση στέγης, το μπάνιο και το πλυντήριο, την ιατρική παρακολούθηση, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, και την εργασιακή συμβουλευτική.

Ένα από τα δυσκολότερα σημεία αποτελεί ο περιορισμένος αριθμός υπνωτηρίων, καθώς και ο περιοριστικός χρόνος διαμονής σε αυτά, καθώς λόγω κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών η επανένταξη των ατόμων δεν καθίσταται πάντα εφικτή.

Επίσης, απίστευτη δυσκολία συνιστά η μη ύπαρξη δομών για συγκεκριμένες ομάδες, όπως για παράδειγμα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ψυχικά νοσούντες, οροθετικούς, και άλλες πλέον ευπαθείς ομάδες.

Ακόμα, σε μία χώρα με ήδη αρκετούς ανέργους , η εύρεση εργασίας αποτελεί μεγάλη πρόκληση.

Ένα τόσο σημαντικό έργο χρειάζεται μια πηγή πόρων η οποία να μπορεί να σηκώσει το βάρος μιας ουσιαστικής παρέμβασης. Από που πηγάζουν οι πόροι της PRAKSIS;

Το μέγεθος της ελληνικής οικονομικής κρίσης και των συνεπειών της απαιτεί πολλαπλές συνεργασίες και συγχρονισμένες προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Οι πόροι της PRAKSIS προέρχονται από απλούς ιδιώτες, φορείς, κοινωφελή ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, διεθνείς οργανισμούς, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Κύριος στόχος όλων αποτελεί η συνεισφορά σε ανθρώπους που πλήττονται, βρίσκονται σε κίνδυνο, στερούνται βασικών θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Θεωρείτε ότι η Πολιτεία τα τελευταία χρόνια έχει κάνει προσπάθειες και βήματα σε σχέση με το ζήτημα των αστέγων;

Προσπάθειες πάντα γίνονται και είναι ευθύνη της Πολιτείας η προστασία των ευάλωτων συνανθρώπων μας. Δεν θεωρούμε όμως ότι είναι αρκετές, ειδικά σε συνάρτηση με τις προκλήσεις και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, αλλά και των αυξημένων προσφυγικών ροών. Οι δράσεις γίνονται σε περιβάλλον δύσκολο για τη χώρα.

Οι δράσεις της PRAKSIS σχεδιάζονται και υλοποιούνται με γνώμονα το περιβάλλον και τις ανάγκες και όχι για να αντικαταστήσουν επ' ουδενί το κράτος. Είναι παρεμβάσεις που αναδεικνύουν και επιλύουν προσωρινά μεγάλα προβλήματα. Απώτερος σκοπός τους είναι η δημιουργία βέλτιστων πρακτικών μέσω των υλοποιούμενων προγραμμάτων μας, οι οποίες, αφού αξιολογηθεί ο κοινωνικός τους αντίκτυπος και αποδειχθεί η αναγκαιότητα της συνέχισής τους, να μετουσιώνονται σε επίσημη πολιτική του κράτους προς όφελος των συνανθρώπων μας. Πρόθεσή μας είναι η εμπειρία μας και η τεχνογνωσία σε αυτές τις παρεμβάσεις να μεταφέρονται στις κρατικές δομές για να γίνουν σταθερές υποδομές της πολιτείας.

Κατά τη δική σας γνώμη πως θα μπορούσε να γίνει μια ουσιαστική αλλαγή στη ζωή των αστέγων, πώς θα μπορούσαμε σταδιακά να ξεπεράσουμε ως κοινωνία αυτό το τεράστιο κοινωνικό ζήτημα και να μην υπάρχουν πια άστεγοι συνάνθρωποί μας;

Θα πρέπει η Πολιτεία και όλοι οι συνεργαζόμενοι φορείς να εστιάσουν την προσοχή τους στον άνθρωπο και να αφουγκραστούν τα προβλήματά του. Παράλληλα, να σχεδιαστούν βιώσιμες και εφαρμόσιμες πολιτικές που, αφενός, θα είναι νομικά κατοχυρωμένες και, αφετέρου, να έχουν τη δυνατότητα να γίνουν πράξη και να μην μπλοκάρεται η εφαρμογή τους. Επίσης, ό,τι σχεδιάζετε θα πρέπει να έχει μία βάση στρατηγική και υλοποιήσιμη. Παράλληλα, θα πρέπει να αξιολογηθούν τα κατάλληλα κονδύλια σε επίπεδο Ευρώπης.

Η κοινωνική πολιτική κάθε ευνομούμενου κράτους θα πρέπει να στηρίζεται σε σταθερούς πυλώνες με βάση τους οποίους θα μπορεί η Πολιτεία ανά πάσα χρονική στιγμή να αντιμετωπίζει ρεαλιστικά κάθε τέτοιο ζήτημα. Αφού σε μία πρώτη φάση υπάρξουν άμεσες παρεμβάσεις για τη φροντίδα και πλαισίωση των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο (βραχυπρόθεσμη παρέμβαση), θα πρέπει να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμες πολιτικές. Προνοιακές πολιτικές δίχως λοιπές υπηρεσίες και εξατομικευμένη προσέγγιση αδυνατούν να πλαισιώσουν δυναμικά και να έχουν πραγματικά σταθερό αποτέλεσμα.

Σε τοπικό επίπεδο, πολιτικές διαχειριζόμενες από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (δήμοι, περιφέρειες) θα μπορούν σταδιακά να αποτελέσουν σταθερές βάσεις. Οι οργανισμοί θα πρέπει να συμπράττουν και να συνεισφέρουν, να δίνουν αποτελέσματα και πρακτικές. Απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και τούτο επιτυγχάνεται μόνο με ολοκληρωμένη και ολιστική προσέγγιση και εξατομικευμένη στήριξη. Σε καθεστώς αστεγίας μπορεί να βρεθεί κάποιος συνάνθρωπός μας λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και κάποιος που ήδη έχει ένα άλλο χαρακτηριστικό που δύναται να τον καθιστά ευάλωτο, όπως για παράδειγμα άτομο από ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, πρόσφυγας, αποφυλακισμένος, χρήστης, ή/και από κάποιο συνδυασμό χαρακτηριστικών (πολλαπλή ευαλωτότητα). Κατά συνέπεια, οι παρεμβάσεις (οι οποίες θα πρέπει να απορρέουν από την κοινωνική πολιτική του κράτους δικαίου) θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα.

Θεωρούμε ότι όλοι οι τομείς με τους οποίους καταπιανόμαστε δεν είναι εύκολοι, όμως με συνέργειες, καινοτόμες δράσεις, και εμπεριστατωμένη επιστημονική και τεκμηριωμένη εργασία, μπορούν να υπάρξουν καλές πρακτικές προς χρήση. Θα πρέπει η πολιτεία να είναι «ανοικτή» σε βέλτιστες πρακτικές και να έχει τη διάθεση να τις εφαρμόσει.

Μία από τις δοκιμασμένες καινοτόμες βιώσιμες λύσεις για το θέμα της αστεγίας είναι το σύστημα «Housing First» (Σαμ Τσεμπέρης).

Γνωρίζουμε από πρώτο χέρι, καθώς εδώ και 15 χρόνια είμαστε στην πρώτη γραμμή και προσπαθούμε να απαλυνθεί ο ανθρώπινος πόνος, στο όνομα του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Συνεχίζουμε άλλωστε να εμπνεόμαστε από τις ίδιες αρχές που αποτέλεσαν και την αιτία ίδρυσης της PRAKSIS, που βάζουν στο κέντρο των προθέσεών μας τον Άνθρωπο.

* Αντιπροέδρο Δ.Σ. PRAKSIS

Τη συνέντευξη πήρε η Αλεξάνδρα Μάτα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL