Τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε κλασικές νοικοκυρές μαζί με ρηξικέλευθους σεφ της νέας εποχής -με εντυπωσιακές κρεασιόν και μεταμοντέρνα πιατοποιία- να καταλαμβάνουν χώρους στην ύλη εντύπων και χρόνους στα τηλεοπτικά μέσα με τα συνταγολόγιά τους.
Το φαγητό είναι βεβαίως μια θεμελιακή απόλαυση της ζωής, είναι ηδονή που δεν μπορεί να υποβαθμιστεί σε μια διαδικασία πρόσληψης «χρησίμων» υλών: όμως, εκτός από τις επιταγές της γεύσης υπάρχουν και οι επιταγές της υγείας, της αισθητικής, της καλής αφομοίωσης. Γι' αυτό όταν ακούω να προτείνονται συνταγές όπου συμμετέχουν τηγάνια, ανακατεύονται πρωτεΐνες και χρησιμοποιούνται πάμπολλα και αμφίβολης συμβατότητας υλικά, πείθομαι πως η υγιεινή δεν λαμβάνεται υπόψη.
Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με «μονοκαλλιέργεια» της γεύσης, με παραγνώριση του «χρονικού βάθους» των συνεπειών των τροφίμων: έχουμε να κάνουμε με επιστροφή στον πρωτογονισμό, όπου το άμεσο αίσθημα από την πρόσληψη της τροφής ήταν και το μοναδικό κριτήριο επιλογής του φαγητού.
Ένα γερμανικό γνωμικό υποστήριζε ότι «ο άνθρωπος είναι ό,τι τρώει». Η πρόταση αυτή δεν απηχούσε ολόκληρη την αλήθεια για το «είναι» του ανθρώπου, όμως εμπεριείχε μεγάλο ποσοστό της.
Λένε ότι η τροφή είναι πολιτισμός και δεν έχουν άδικο: η διατροφή η οποία ενσωματώνει γνώσεις και πληροφορίες για τη σχέση των τροφίμων με το ανθρώπινο σώμα, της οποίας η επίδραση αναλύεται και εξατομικεύεται με βάση την ιπποκράτεια αρχή «η τροφή είναι το φάρμακό σου», πραγματικά απηχεί το εύρος και το βάθος των γνώσεων κάθε συγκεκριμένης εποχής. Αλλά και το «περιβάλλον» της διατροφικής λειτουργίας είναι δηλωτικό της παρουσίας ή της απουσίας πολιτισμού: η τροφή που προσλαμβάνεται μοναχικά και αγχωτικά στο μεσοδιάστημα δύο εργασιακών περιόδων, η γρήγορη τροφή των ταχυφαγείων με τις αντιαισθητικές σάλτσες που θυμίζουν εκκρίσεις του παχέος εντέρου μιλάνε για τον υπαρκτό πολιτισμό.
Κάποτε στην Ελλάδα εμφανίστηκε το κίνημα slow food -«αργή τροφή» δηλαδή- ως αντίβαρο στην ταχυφαγία και προχειροφαγία της εποχής. Αλήθεια, τι έγινε; Μήπως κι αυτό αποτελούσε μια πρόχειρη έκλαμψη ενδιαφέροντος κάποιων κυνηγών «κινηματικών σουξέ» που τελικά ξεχάστηκε μέσα στο περιβάλλον της κρίσης;
Κάποτε υπήρχε μια έντονη κριτική της κρεοφαγικής κουλτούρας του πρώτου κόσμου, η οποία βασιζόταν στο ότι μεγάλες ποσότητες φυτικών ζωοτροφών εξάγονταν «από το πιάτο» των τριτοκοσμικών χωρών... Τι έγινε όλη αυτή η πολεμική της δεκαετίας του 1980 και 1990 για το «κρέας μας που είναι ο λιμός τους»;
