Του Πάνου Τριγάζη*
Αμφιβάλλω αν πολλοί συμπατριώτες μας γνωρίζουν ότι η 20ή Φεβρουαρίου τιμάται ετησίως ως Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Δικαιοσύνης, ύστερα από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (2007).
Καθοριστική για την καθιέρωση της εν λόγω ημέρας ήταν η γνωμοδότηση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), με στόχο την παγκόσμια κινητοποίηση κατά των κοινωνικών ανισοτήτων, την καταπολέμησης της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Τιμώντας την ημέρα αυτή, καλούμαστε να διακηρύξουμε ότι τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα είναι αδιαίρετα, με τα δεύτερα να αποτελούν την «καρδιά» του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού, που σημαίνει ότι η παραβίαση και πολύ περισσότερο οι προσπάθειες κατεδάφισής τους ισοδυναμούν με πολιτιστική αντεπανάσταση. Επίσης καλούμαστε να διεκδικήσουμε την κοινωνική ανάπτυξη, που σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζεται με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth).
Άλλο ανάπτυξη, που στην εποχή μας οφείλει να είναι πολυδιάστατη (οικονομική, κοινωνική, οικολογική και ανθρώπινη) και άλλο η μεγέθυνση του ΑΕΠ μιας χώρας. Δεν είναι τυχαίο ότι από την άποψη του Δείκτη Κοινωνικής Ανάπτυξης του ΟΗΕ, οι πλουσιότερες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, δεν κατατάσσονται πρώτες, αλλά εκείνες που έχουν το καλύτερο κοινωνικό κράτος, π.χ. οι σκανδιναβικές.
Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Κοινωνικής Δικαιοσύνης, να μας εξηγήσει ο πρόεδρος της Ν.Δ. Κυριάκος Μητσοτάκης γιατί «η κοινωνική ισότητα είναι αντίθετη στην ανθρώπινη φύση», όπως είχε δηλώσει στη ΔΕΘ (16.9.2017), αλλά τι να περιμένει κανείς από έναν ακραιφνή νεοφιλελεύθερο, οπαδό του ασφαλιστικού συστήματος Πινοσέτ.
Με τέτοιες δηλώσεις ο πρόεδρος της Ν.Δ. έρχεται σε αντίθεση και με τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, της οποίας το κεντρικό σύνθημα ήταν "Ελευθερία - Ισότητα - Αδελφοσύνη". Δυστυχώς, το σύνθημα αυτό έχει εξοστρακιστεί από τα προγράμματα του συνόλου της ευρωπαϊκής Δεξιάς, γι’ αυτό και η Ε.Ε. είναι βαθύτατα διχασμένη, αν και πρόκειται ίσως για την πλουσιότερη περιοχή της Γης, η οποία έγινε πολύ πλούσια κυρίως μέσω της μεταφοράς πόρων από τον πρώην αποικιοκρατούμενο «Τρίτο Κόσμο».
Όπως γνωρίζουμε, τα χρόνια πριν από την κρίση η Ελλάδα κατέγραφε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, που ήταν από τους υψηλότερους στην Ε.Ε. Αυτό, όμως, δεν την εμπόδισε να βρεθεί, μετά το 2009, στη δίνη μιας πρωτοφανούς κρίσης, που ονομάστηκε «κρίση χρέους», αλλά στην ουσία επρόκειτο για συστημική.
Δυστυχώς, το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε σε όλη τη μεταδικτατορική περίοδο των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων είχε και πολλά άλλα προβλήματα, συνδεδεμένα με τη διαφθορά και τη διαπλοκή, θα έλεγα και την απουσία μιας πολιτικής βαλκανικής συνανάπτυξης, την οποία πρότειναν ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ σε «ώτα μη ακουόντων».
Επιδιώκοντας μία δίκαιη ανάπτυξη, η σημερινή κυβέρνηση οφείλει, πριν απ' όλα, να αποβλέπει στην κοινωνική δικαιοσύνη, με προτεραιότητα την καταπολέμηση της ανεργίας, που ισοδυναμεί με την ουσιαστική άρνηση όλων των δικαιωμάτων. Ευτυχώς, στην κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια, με τη μείωση της ανεργίας στο 18%, την προώθηση ενός εύρωστου ασφαλιστικού συστήματος, την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων και την πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού.
Ωστόσο πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά προς όφελος ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως οι Ρομά, οι μετανάστες και πρόσφυγες. Να γίνουν όχι μόνο από την κεντρική κυβέρνηση, αλλά και από την Αυτοδιοίκηση, που ο ρόλος της θα αναβαθμίζεται στον βαθμό που αναδεικνύεται σε έπαλξη της κοινωνικής αλληλεγγύης και της οικολογικής προστασίας.
Εμπνεόμενο από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και από την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Χάρτα του Συμβουλίου της Ευρώπης (1951), το ΠΑΔΟΠ προτείνει μια ελληνική Κοινωνική Χάρτα, της οποίας το σχέδιο θα παρουσιάσουμε σήμερα Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2019 και ώρα 1 μ.μ. στην Αίθουσα της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Στοά Βιβλίου).
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)
