«Ζούμε σε μια ιστορική συγκυρία όπου έχουν συναντηθεί η Αριστερά και η Δημοκρατία» επισημαίνει στην «Α» ο Νίκος Παρασκευόπουλος περιγράφοντας το στίγμα των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ για τις αλλαγές στο σύνταγμα. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Συνταγματικής Αναθεώρησης και βουλευτής Α' Θεσσαλονίκης εξηγεί ότι αυτή η συνάντηση οφείλεται στο ότι «σήμερα οι οικονομικά καταπιεσμένοι, οι περιθωριακοί, οι διαφορετικοί και οι μετανάστες συγκροτούν μια πλειονότητα». «Επομένως, χρειάζονται τους θεσμούς εκείνους που δίνουν φωνή και δύναμη απόφασης στους πολλούς».
Ο Ν. Παρασκευόπουλος υπογραμμίζει ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ «έχει δύο αιχμές: Πρώτη την ενίσχυση και την εμβάθυνση των ατομικών - κοινωνικών δικαιωμάτων. Δεύτερη την ουσιαστική ευρυθμία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Όσον αφορά την πρόταση της Ν.Δ., ο Ν. Παρασκευόπουλος την χαρακτηρίζει «από τη μια πλευρά ‘τολμηρή’ στην κατεύθυνση της εισαγωγής θεσμών του νεοφιλελευθερισμού, από την άλλη ‘σφιγμένη’ και απρόθυμη απέναντι σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις» σχολιάζοντας ότι «ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι είδος φιλελευθερισμού, αλλά άρνησή του».
Συνέντευξη στον Κώστα Παπαγιάννη
* Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το στίγμα των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση; Ποιο χαρακτήρα θα ήθελε να έχει το σύνταγμα μετά από τις αλλαγές;
Ζούμε σε μια ιστορική συγκυρία, όπου έχουν συναντηθεί η Αριστερά και η Δημοκρατία. Ο λόγος είναι ότι σήμερα οι οικονομικά καταπιεσμένοι, οι περιθωριακοί, οι διαφορετικοί και οι μετανάστες συγκροτούν μια πλειονότητα. Επομένως, χρειάζονται τους θεσμούς εκείνους που δίνουν φωνή και δύναμη απόφασης στους πολλούς. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η διαμόρφωση ενός νέου συντάγματος αποτελεί άσκηση δικαιοκρατικής προόδου και δημοκρατίας.
Επόμενο ήταν η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ να έχει δύο αιχμές: Πρώτη την ενίσχυση και την εμβάθυνση των ατομικών - κοινωνικών δικαιωμάτων. Δεύτερη την ουσιαστική ευρυθμία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αν δούμε το κέντρο βάρους των ειδικότερων προτάσεων, μπορούμε να μιλήσουμε για μια μεταρρύθμιση που εγγυάται τα δικαιώματα των πολιτών και ενισχύει την πολιτική σε μια περίοδο που ελλοχεύουν δύο μεγάλοι κίνδυνοι. Ο ένας, το λέω μονολεκτικά, είναι ο νεοφιλελευθερισμός, ο άλλος είναι η άνοδος της Ακροδεξιάς: της επιθετικής ιδεολογίας και πρακτικής των οπαδών του κοινού αίματος και της πατριαρχίας.
* Ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει βάρος στην ενδυνάμωση των δικαιωμάτων, τη στιγμή που η αντιπολίτευση κρατά επιφυλακτική στάση εκτιμώντας ότι το σημερινό επίπεδο προστασίας αρκεί. Πώς σχολιάζετε αυτές τις τοποθετήσεις;
Περάσαμε μια ιστορική περίοδο απρόθυμης εφαρμογής των δικαιοκρατικών και των προνοιακών θεσμών από τις συστημικές κυβερνήσεις, αλλά και κοινωνικού συντηρητισμού, ιδίως κατά την εικοσαετία 1990 - 2010. Οι συνταγματικές εγγυήσεις για τα δικαιώματα, στηριγμένες στο σύνταγμα του 1975 και επιβεβαιωμένες από τα δυναμικά ρεύματα της δεκαετίας του ’80, αμφισβητήθηκαν κατά την περίοδο του συντηρητισμού που ακολούθησε. Τώρα, με την έξοδο από τα Μνημόνια και τη χαλάρωση της οικονομικής κρίσης, είναι η κατάλληλη εποχή να συνδυάσουμε δύο πολιτικές: αφενός τη διαφύλαξη των κεκτημένων (άρθρο 16 για τα πανεπιστήμια) αφετέρου την κεφαλαιοποίηση των βημάτων δικαιοκρατικής προόδου.
Με βάση τα παραπάνω, τόσο η στάση της αντιπολίτευσης όσο και η στάση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ευεξήγητες. Η αντιπολίτευση συνεχίζει να είναι απρόθυμη. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι είδος φιλελευθερισμού, αλλά άρνησή του. Από την άλλη πλευρά, ο ΣΥΡΙΖΑ διαφυλάσσει τις εγγυήσεις και προωθεί μεταρρυθμίσεις που έχουν χαρακτηριστικά κοινωνικής κατάκτησης, όπως είναι η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, η διαφύλαξη εγγυημένου εισοδήματος, η εγγύηση συλλογικών διαπραγματεύσεων στην εργασία, η αναβάθμιση κατοχυρώσεων για την περίθαλψη, η εισαγωγή της αρχής της επιείκειας αντί της ρήτρας αποκλεισμού της κατάχρησης δικαιώματος σε ό,τι αφορά την άσκηση και την προστασία των δικαιωμάτων.
* Παρά τους χαμηλούς τόνους, η αντιπολίτευση δεν έδειξε ιδιαίτερη διάθεση συναίνεσης για εκτεταμένη αναθεώρηση του συντάγματος. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς συνδέεται με το συνολικό πολιτικό κλίμα;
Ας υπογραμμίσουμε τους χαμηλούς τόνους, που επέτρεψαν να γίνουν ενδιαφέρουσες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Οι εργασίες της Αναθεωρητικής Επιτροπής υπήρξαν μια όαση πολυφωνίας, τη στιγμή που σε άλλες κοινοβουλευτικές εργασίες αντηχούσαν αντιπολιτευτικές κορώνες διανθισμένες με προσβλητικές εκφράσεις, που υπονόμευαν τον διάλογο.
Είναι ωστόσο φανερό ότι ένα ευρύτερο περιβάλλον οξείας αντιπολιτευτικής ρητορείας δεν θα μπορούσε να συνδυαστεί με ένα συναινετικό κλίμα ουσίας στο πεδίο του συντάγματος. Οι προτάσεις της Ν.Δ. για μεταρρυθμίσεις ήταν πληθωριστικές, αφού αφορούσαν μεγάλο αριθμό διατάξεων. Ο πληθωρισμός όμως συνδυαζόταν με μια καθήλωση σε παγιωμένους εξουσιαστικούς θεσμούς.
Με ένα επίθετο, λοιπόν, θα χαρακτήριζα την αντιπολιτευτική στάση ως αντιφατική. Από τη μια πλευρά ήταν πληθωριστική, προτείνοντας τη μεταρρύθμιση πολλών διατάξεων, και «τολμηρή» στην κατεύθυνση της εισαγωγής θεσμών του νεοφιλελευθερισμού, από την άλλη «σφιγμένη» και απρόθυμη απέναντι σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
* Επτά προτάσεις συγκέντρωσαν σημαντική πλειοψηφία. Γιατί υπήρξε αυτή η ευρεία συναίνεση σε αυτές τις προτάσεις κι όχι σε άλλες αλλαγές που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Οι προτάσεις που συγκέντρωσαν σημαντική πλειοψηφία δεν εμπνέονταν απαραίτητα από τις ίδιες ιδέες. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση - σημαία του όλου εγχειρήματος: Όλοι συμφωνήσαμε για την αναθεώρηση του άρθρου 86 του συντάγματος, ώστε να είναι δυνατή η αναζήτηση ποινικών ευθυνών από πολιτικά πρόσωπα.
Άλλοι όμως υποστήριξαν την αναθεώρηση του άρθρου 86 επειδή θεωρούν συλλήβδην τους πολιτικούς διεφθαρμένους και άλλοι επειδή πραγματικά θέλουν τη δυνατότητα ποινικής λογοδοσίας όσων ασκούν εξουσία. Το πρώτο από τα δύο παραπάνω κίνητρα είναι προφανώς αντιδημοκρατικό, αφού απορρίπτει εν γένει την πολιτική. Το δεύτερο ίσα ίσα επιδιώκει την εμβάθυνση της δημοκρατίας, αφού στοιχείο της λειτουργίας της είναι ακριβώς η δυνατότητα λογοδοσίας όσων ασκούν εξουσία.
