Του Μενέλαου Γκίβαλου*
Η έξοδος από τα Μνημόνια και τα πρώτα θετικά μέτρα της κυβέρνησης, μέτρα και παρεμβάσεις που προέκυψαν από έναν συγκεκριμένο και ολοκληρωμένο σχεδιασμό, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, αποκρυστάλλωσαν τον χαρακτήρα της αντιπαράθεσης των δύο πλήρως αντίθετων και ασύμμετρων “κοσμοειδώλων” που εκπροσωπούν ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ.
Πέραν των απολύτως θετικών βημάτων που υλοποιούνται στους τομείς της οικονομίας και της εργασίας, η ψήφος εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και η έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών ανέδειξαν, με απόλυτη διαύγεια, τον ιδεολογικο-πολιτικό χαρακτήρα της κυρίαρχης αυτής αντίθεσης. Μιας μείζονος, ιστορικής αντίθεσης που εκαλύπτετο κάποιες φορές από την “αχλύ” των μνημονιακών πολιτικών.
Τώρα ξεκαθαρίζει πλήρως το “τοπίο”: Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ (με τις κατά καιρούς μεταμφιέσεις τους) ολοκληρώνουν έναν ιστορικό κύκλο, η αφετηρία του οποίου αναδύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ο νεοφιλελεύθερος - σημιτικός εκσυγχρονισμός, η αποδοχή των Μνημονίων, η συγκυβέρνηση με τη Ν.Δ., “εξάχνωσαν” σε κοινωνικο-πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο το ΠΑΣΟΚ, που χρησιμοποιήθηκε ως κομματική “καύσιμη ύλη” προκειμένου να εφαρμοστούν τα νεοφιλελεύθερα - μνημονιακά και να “νομιμοποιηθεί” η νεοφιλελεύθερη - αγοραία αντίληψη στο επίπεδο των νοημάτων και των ερμηνειών.
Ο έτερος μνημονιακός “εταίρος”, η Ν.Δ., μετατοπίστηκε οριστικά στο ακροδεξιό - “φαιομέλαν” άκρο του πολιτικού συστήματος αποκτώντας ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τη “Χρυσή Αυγή” και τους κάθε είδους εθνικιστές, ρατσιστές και πατριδοκάπηλους.
Η κοινωνική Ακροδεξιά, που αποτελεί την αυθεντική έκφραση του αγοραίου νεοφιλελεύθερου προτύπου, ήρθε να “κουμπώσει”, να εναρμονιστεί πλήρως με την πολιτικο-ιδεολογική Ακροδεξιά και τις φασίζουσες αντιλήψεις τις οποίες υιοθετεί ως κεντρικό ιδεολογικο-πολιτικό της “πυρήνα” η ηγετική ομάδα της Ν.Δ.
Πρόκειται για μια μη αντιστρέψιμη, ιστορικού τύπου μεταλλαγή, που συντελείται στην ίδια τη δομή της συντηρητικής παράταξης και δεν αποτελεί μια συγκυριακή επιλογή των καταλοίπων της χούντας και του λεπενισμού (Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης) ή της πατριδοκάπηλης - εθνικιστικής αντίληψης και ρητορικής του Α. Σαμαρά.
Υπάρχει, συνεπώς, ένα βαθύ και αγεφύρωτο ιστορικό ρήγμα, που εκτείνεται κατακόρυφα, από τα θεμέλια της οικονομικής και κοινωνικής βάσης μέχρι τις “κορυφές” του ιδεολογικο-πολιτικού εποικοδομήματος.
Μπροστά σ’ αυτή την ιστορική πραγματικότητα η μεγάλη κοινωνική - ταξική πλειοψηφία οφείλει να ανασυγκροτηθεί και να δώσει στην παρέμβασή της μια νέα ποιοτική - δημιουργική διάσταση, ώστε να συνεχίσει και να διευρύνει την ιστορική τομή που συντελέσθηκε τον Ιανουάριο του 2015. Μια τομή που κατ’ ανάγκην είχε αμυντικά χαρακτηριστικά, αφού συντελέσθηκε σ’ ένα κρισιακό - μνημονιακό περιβάλλον.
Η ζητούμενη, συνεπώς, δημοκρατική - προοδευτική συμμαχία (και όχι κάποιο αμυντικού τύπου “μέτωπο”) θα πρέπει να οριοθετηθεί απόλυτα και αυστηρά απέναντι στο νεοφιλελεύθερο - ακροδεξιό “καθεστώς” της συστημικής διαπλοκής και των κομματικών εκφραστών της.
Ταυτόχρονα οφείλει να προβάλλει συνεχώς τον δημιουργικό - παρεμβατικό της ρόλο στα πεδία της ανάπτυξης, του κοινωνικού κράτους, της διασφάλισης των κοινωνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της βελτίωσης της ζωής των πολιτών.
Όμως μια παρόμοια κοινωνική συμμαχία δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί και να δράσει με κινήσεις κορυφής. Τα πρόσωπα και τα στελέχη της “Κεντροαριστεράς” και του “Κέντρου” έχουν ασφαλώς τη δική τους πολιτική αυταξία και προσφορά σ’ αυτό το ιστορικό εγχείρημα. Με βασική προϋπόθεση ασφαλώς ότι δεν έχουν “βεβαρημένο” μνημονιακό - νεοφιλελεύθερο παρελθόν και δεν χρησιμοποιούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως κομματικό “πλυντήριο” του παρελθόντος…
Όμως αυτή η ευρεία κοινωνική - ταξική συμμαχία πρέπει να ενεργοποιηθεί σε θεσμική - κοινωνική βάση. Να αποκτήσει θεσμικό - οργανωτικό περιεχόμενο σε κάθε χώρο που αφορά την εργασία, τον συνδικαλισμό, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό στη γειτονιά.
Πριν απ’ όλα όμως θα πρέπει να ξεκαθαριστεί η θεσμική και πολιτική αυτονομία των κοινωνικο-πολιτικών αυτών “πυρήνων”. Γιατί η οργανωμένη δομή του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος θα πρέπει να διατηρήσει την πλήρη αυτοτέλειά της και παράλληλα να συνεργαστεί αρμονικά με τους κοινωνικούς αυτούς “πυρήνες” σε συγκεκριμένες δράσεις που προωθούν τους κοινούς προοδευτικούς - δημοκρατικούς στόχους.
Μετά την έξοδο από τα Μνημόνια και καθ’ όλη αυτή την πρώτη περίοδο η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχαν να επιβάλουν την πολιτική τους ατζέντα, να αναλάβουν μείζονος σημασίας πρωτοβουλίες, ικανές να ανατρέψουν αρνητικούς συσχετισμούς και να ενεργοποιήσουν ένα τμήμα της μεγάλης αυτής κοινωνικής - ταξικής πλειοψηφίας.
Το “Μακεδονικό” θα επιχειρηθεί να διακινηθεί ως “πολιτικό εμπόρευμα” από τη Ν.Δ. και την ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛΛ. καθ’ όλη την επόμενη περίοδο. Όμως η πολιτική τους “κλεψύδρα” αδειάζει. Η κοινωνία δεν είναι διατεθειμένη να συρθεί στην πόλωση, στο μίσος, στις εμφυλιοπολεμικές κραυγές, στις πατριδοκάπηλες - εθνικιστικές ρητορείες.
Η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, ο ΣΥΡΙΖΑ αποκτούν πλέον ένα ανοικτό πεδίο δημιουργικών παρεμβάσεων σ’ όλους σχεδόν τους τομείς. Η μεγάλη κοινωνική - ταξική πλειοψηφία θα πρέπει να οργανωθεί και να ενεργοποιηθεί το ταχύτερο πάνω σε συγκεκριμένες βάσεις, πάνω σε σαφείς στόχους και δράσεις.
Το ιστορικό κοινωνικό υποκείμενο που ανέτρεψε τον Ιανουάριο του 2015 μια παγιωμένη για δεκαετίες δομή εξουσίας θα πρέπει να ενεργοποιηθεί και να παρέμβει αποφασιστικά, ώστε όχι μόνο να αποτρέψει την παλινόρθωση ενός άθλιου καθεστώτος, αλλά και για να διευρύνει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη δημοκρατική και προοδευτική πορεία της χώρας μας και του λαού μας.
* Ο Μενέλαος Γκίβαλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών
