Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Ευρωπαϊκή Πολιτική Προστασία: Μηχανισμός πρόληψης και όχι άμυνας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ευρωπαϊκή Πολιτική Προστασία: Μηχανισμός πρόληψης και όχι άμυνας

Της Αφροδίτης Θεοπεφτάτου*

Πρόσφατα, στις 20 Δεκέμβρη, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων, κ. Χρήστος Στυλιανίδης, ξεκίνησε από τη χώρα μας το διάλογο για την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Μια συζήτηση πιο επίκαιρη από ποτέ, γιατί η χώρα μας, όπως άλλωστε και πολλές άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε καταστροφές που οφείλονται σε φυσικά ή και ανθρωπογενή αίτια.

Στη χώρα μας ζούμε με τους σεισμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κεφαλονιά, η οποία είναι η πιο σεισμογενής περιοχή της ευρασιατικής πλάκας. Αντίστοιχα προβλήματα μεγάλων καταστροφών αντιμετωπίζει όλη η Ελλάδα, με τις γνωστές ιδιαιτερότητες του αναγλύφου, της βλάστησης και των εύθραυστων μεσογειακών οικοσυστημάτων της. Παρόμοια εικόνα συναντάται όμως και σε όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Οι καταστρεπτικοί σεισμοί του 2016 που έπληξαν το Αματρίτσε της Ιταλίας είχαν 290 νεκρούς, ενώ τα 2/3 των κτιρίων της περιοχής κατέρρευσαν. Στην Κεφαλονιά, αντίθετα, το 2014 παρόλο που οι σεισμοί είχαν ανάλογα χαρακτηριστικά, δεν υπήρξε καμία κατάρρευση κτιρίου ούτε κάποιος τραυματισμός. Άρα, λοιπόν, η αντιμετώπιση των κινδύνων και η προστασία των πολιτών δεν αποτελούν μακρινούς ή ακατόρθωτους στόχους. Αντίθετα, απαιτείται συστηματική προσπάθεια και κοινή συνείδηση.

Αποτελεί, στο πλαίσιο αυτό, επιτακτική ανάγκη η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, καθώς οι συνέπειες των καταστροφών, αφενός στοιχίζουν σε ανθρώπινες ζωές και, αφετέρου, καταστρέφονται περιουσίες και υποδομές, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην οικονομία και στην πολιτιστική κληρονομιά του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σημερινή διάρθρωση και λειτουργία του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί και πρέπει να βελτιωθεί, με στόχο και την ενίσχυση των παρεμβάσεων, αλλά και των αποτελεσμάτων του. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές οι πρόσφατες προτάσεις του Επιτρόπου Στυλιανίδη για μια «Ευρώπη που προστατεύει: rescEU», με παρεμβάσεις και στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, αλλά και στους διαθέσιμους πόρους, οι οποίοι θα ενισχύουν τη συλλογική προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών της στο συγκεκριμένο πεδίο.

Οι αδυναμίες του σημερινού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού εστιάζονται στο γεγονός ότι στηρίζεται, ως επί το πλείστον, στην εθελοντική συνεισφορά των κρατών με διάθεση μονάδων πολιτικής προστασίας σε περίπτωση ανάγκης. Την ίδια στιγμή και το ζήτημα του συντονισμού των κοινών προσπαθειών τίθεται σε πρώτο πλάνο. Και στο θέμα της επιχειρησιακής ετοιμότητας, καθώς και σε τομείς όπως η ανάπτυξη εκπαιδευτικών ασκήσεων, η ανταλλαγή εμπειρογνωμόνων και τεχνογνωσίας μεταξύ των κρατών για καταγραφή και επεξεργασία των πληροφοριών με βάση την προηγούμενη εμπειρία, η αξιοποίηση της τεχνολογίας με χρήση γεωδιαστημικών πληροφοριών/χαρτών μέσω δορυφορικής τηλεσκόπησης, καθώς και ο καλύτερος επιχειρησιακός συντονισμός, αποτελούν απαραίτητο βήμα.

Η Ευρώπη μπορεί, στο πλαίσιο αυτό, να αξιοποιήσει και τις πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί και σε τοπικό επίπεδο. Σε μια μικρή περιοχή της Κεφαλονιάς για παράδειγμα, την Πύλαρο, η Εθελοντική Ομάδα Προστασίας Περιβάλλοντος Πυλάρου κατασκεύασε ένα «έξυπνο» ηλεκτρονικό δίκτυο με κάμερες και σύστημα παρακολούθησης, το οποίο εκτείνεται και καλύπτει μία σημαντική περιοχή, με απτά αποτελέσματα στο πεδίο της πρόληψης και της αντιμετώπισης.

Πολλές φορές, όταν μιλάμε για σχέδια διαχείρισης έκτακτης ανάγκης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφερόμαστε σε επεμβάσεις μετά το φαινόμενο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αυτό πρέπει ν’ αλλάξει και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός πολιτικής προστασίας από μηχανισμός άμυνας θα πρέπει να γίνει μηχανισμός πρόληψης και μείωσης του κινδύνου. Το κόστος της πρόληψης σε σχέση με τις μετέπειτα παρεμβάσεις είναι 1 προς 7. Στην κατεύθυνση της πρόληψης θα πρέπει να εμβαθύνει, για παράδειγμα, ο προσεισμικός έλεγχος δημοσίων κτιρίων, αλλά και η συντήρηση και αναζωογόνηση του δασικού αποθέματος, για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.

Ο συντονισμός των αρμοδίων φορέων και υπηρεσιών είναι ο κορυφαίος παράγοντας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης. Η πρόκληση στο θέμα αυτό είναι να λειτουργήσουν συμπληρωματικά τα επίπεδα δράσης, από το Δήμο και την Περιφέρεια, μέχρι το κεντρικό κράτος και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό. Η επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης των εκτάκτων αναγκών θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και το ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και την αντίστοιχη ευελιξία, ώστε οι επιτόπιες αποφάσεις να λαμβάνονται με αποτελεσματικότητα. Και επειδή αυτά τα σχέδια διαχείρισης έκτακτης ανάγκης αφορούν σε αρμοδιότητες συγκεκριμένων υπηρεσιών και φορέων, θα πρέπει να συμπεριλάβουν και τη δράση των εθελοντικών ομάδων και τη συστηματική ενημέρωση του πληθυσμού. Μία τέτοια λογική θα πρέπει να βρίσκεται στον πυρήνα και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού.

Ακόμη, είναι σημαντική η συμβολή και του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο όμως θα πρέπει να ενισχυθεί με πόρους και ταυτόχρονα να αποκτήσει την απαραίτητη θεσμική ευελιξία, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί έργα, θεραπεύοντας ταυτόχρονα προβλήματα υποδομών, τα οποία προϋπήρχαν των καταστροφών.

Ως προς την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, θα ήταν χρήσιμο να επισημανθεί ότι το κεντρικό συντονιστικό όργανο αυτού του μηχανισμού θα πρέπει να λειτουργεί σε συντονισμό με μονάδες του στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα εκεί όπου υπάρχουν αναμενόμενοι κίνδυνοι. Θα πρέπει, επίσης, να λειτουργεί σε άμεση συνεργασία με τους μηχανισμούς και του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης, προκειμένου να συντονίζονται οι εκατέρωθεν δράσεις.

Τέλος, θα είχε νόημα η συζήτηση για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας να συνδεθεί και με τους ευρύτερους προβληματισμούς για το μέλλον της Ευρώπης. Ιδιαίτερα σε κάποιες χώρες ή και σε κάποιες ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες στο παρελθόν εμφανίζονταν είτε διστακτικές είτε απρόθυμες ως προς το διαμοιρασμό της ευθύνης, οι τελευταίες εξελίξεις έδειξαν ότι κανένα μέρος της ηπείρου μας δεν βρίσκεται μακριά από τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής. Οι πολύ πρόσφατες εξελίξεις με τις ταυτόχρονες πυρκαγιές σε διάφορα μέρη της Ευρώπης από τον Βορρά μέχρι τον Νότο απέδειξαν ότι τα μέσα που διαθέτει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός πρέπει να ενισχυθούν. Άρα, λοιπόν, η Ευρώπη της αλληλεγγύης, της συνανάπτυξης όλων των κρατών, της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, επιβάλλεται να δημιουργήσει έναν σύγχρονο, ισχυρό, αποκεντρωμένο και αποτελεσματικό μηχανισμό πολιτικής προστασίας. Το αν θα καταστεί εφικτός αυτός ο στόχος εξαρτάται και από την πορεία που θα διαλέξει η Ευρώπη. Αν θα επιλέξει δηλαδή το δρόμο της κοινωνικής ανταποδοτικότητας ή της εθνικής περιχαράκωσης.

* Βουλευτής Κεφαλονιάς και Ιθάκης, γραμματέας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL